Sıcak paraya veda
                                            UÄŸur GÜRSES/Hürriyet
Geçen yıl mayıs-kasım arası 6 aylık dönemde, hisse senedi ve tahvil yatırımları net olarak 18 milyar dolarlık bir giriÅŸ gösterirken, bu yıl 2 milyar dolar çıkış var. Kısa vadeli sermaye giriÅŸi neredeyse ‘bıçak gibi’ kesilince, reel kesim ÅŸirketleri ödemelerinin bir bölümü yurtdışı döviz varlıkları ile yani yurtdışı bankalardaki ‘patron mevduatı’ ile yapılmış.

KASIM ayı ödemeler dengesi verileri açıklandı. Cari açık geçen yılki seviyesinin 143 milyon dolar altında 3.9 milyar dolar oldu. Ama özellikle bu dönemde asıl izlenmesi gereken yer, cari açıktan çok ülkeye gelen kaynak yani finansman tablosu. Ä°ÅŸte orada da ÅŸöyle bir görünüm var; birincisi ülkeye gelen kısa vadeli sermaye yani ‘sıcak para’ hızla azalıyor, ikincisi de bu azalışa paralel olarak Türk özel kesimi yurtdışında bulunan kaynakları (mevduat) ile ödemelerini yapıyor.

Fed’in tahvil alımını kısma niyetini ilk kez telaffuz ettiÄŸi mayıs ayından itibaren ödemeler dengesi verilerine 6 aylık dönemde bakıldığında, cari açığın önemli bir bölümünü finanse eden kısa vadeli sermaye giriÅŸinde kayda deÄŸer bir hız kesme var. Ä°ÅŸte 2012 Mayıs-Kasım döneminde 17 milyar dolarlık cari açığa karşılık gelen finansman 37 milyar dolar iken bunun 23 milyar doları kısa vadeli sermaye giriÅŸi idi. 2013’de aynı dönemde, 23.7 milyar dolarlık cari açığa karşılık gelen finansman 20 milyar dolar iken bunun sadece 5.5 milyar doları kısa vadeli sermaye olmuÅŸ. Yani sıcak para çok sert fren yapmış.PATRON MEVDUATI2013’de bu 6 aylık dönemde, ödemeler dengesinde kaynağı bilinmeyen giriÅŸ ya da çıkışları gösteren kalem olan ‘Net Hata ve Noksan’daki dönemsel artış ÅŸunu gösteriyor; kısa vadeli sermaye giriÅŸi neredeyse ‘bıçak gibi’ kesilince, reel kesim ÅŸirketleri ödemelerinin bir bölümünü yurtdışı döviz varlıkları ile yani yurtdışı bankalardaki ‘patron mevduatı’ ile yapılmış. Bu yüzden de Net Hata Noksan kaleminde ‘bilinmeyen giriÅŸ’ 7.5 milyar dolar olarak görünüyor.

Kısa vadeli sermayenin en ‘likit’ kısmı olan hisse senedi ve tahvil yatırımlarının toplamı; geçen yıl Mayıs-Kasım arasında net olarak 18 milyar dolarlık bir giriÅŸ gösterirken, bu yıl net olarak kabaca 2 milyar dolar çıkışta olduÄŸu gözleniyor.DAHA DA KÖTÜLEÅžECEKKasım ayında ortalaması 2.02 olan ve bugün 2.20’ye ulaÅŸan dolar kurunun neden burada olduÄŸunun açıklamasını da bu tablolara bakarak kavramak mümkün. Fed’in tahvil alımını kısma niyeti mayısta açıklandı. Eylülde yapar diye beklenirken, ABD’deki bütçe ve borç limiti tartışmaları nedeniyle ertelendi. Ancak aralık ayına gelindiÄŸinde karar alındı.

Ödemeler dengesiaralık ayı verileri açıklandığında, bu tablonun olasılıkla daha da kötüleÅŸtiÄŸine tanık olacağız. Hatırlatalım; mayıs-kasım arasında 12.9 milyar dolar satmış olan Merkez Bankası sadece aralık ayında 4.6 milyar dolar sattı.

Buradan çıkan özet ÅŸu; bu kadar yüksek bir cari açığı, çok yüksek oranda kısa vadeli sermaye giriÅŸleri ile finanse eden bir ödemeler dengesi tablosunu umursamadan sürdürürseniz, dış konjonktür deÄŸiÅŸimi ya da siyasal bir krizle karşılaÅŸtığınızda ekonominizi sert biçimde etkileniyor.

Kimse ‘dış mihrak’ ya da ‘faiz lobisi’ aramasın. Ekonomik yapı buydu; bu yapıya gelen kısa vadeli sermaye, geliÅŸ nedeni ortadan kalktığında ya arzu ettiÄŸimiz ölçekte gelmiyor, ya da geri dönüyor. Bize kalan eski ajanda da ÅŸu; bu yapıyı deÄŸiÅŸtirmek için reformları yapacak mıyız?

ÖDEMELER DENGESÄ°  (Mayıs-kasım, milyon dolar) 

2012 2013Cari Ä°ÅŸlemler Açığı -17,367  -23,739 

Finansman 37,663  20,134 

DoÄŸrudan Yatırımlar 4,243  4,384 

Portföy Yatırımları 28,618  5,576 

DiÄŸer Yatırımlar 4,802  10,174 

Net Hata ve Noksan 245  7,526 

Rezerv DeÄŸiÅŸimi -20,514  -3,867KISA VADELÄ° SERMAYE  (Mayıs-kasım, milyon dolar) 

2012 2013Hisse senedi 5,082  53 

Tahvil 13,344  -2,226 

Mevduat 2,144  3,076 

Kredi Kısa vadeli 2,562  4,759 

TOPLAM 23,394  5,532 

Net Hata ve Noksan 245  7,526 

Kaynak: TCMBhttp://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/25570125.asp