(İsrail Gezi Notları)

                                    Raci DURCAN
  Kudüs, Hz. Ä°sa, Bethelem, son akÅŸam yemeÄŸi, kıyamet kilisesi, aÄŸlama duvarı, Hz. Musa’nın mezarı, Lut gölü gibi isimleri arka arkaya duymuÅŸ olmak; Ä°srail gezisine katılmak için yeterince teÅŸvik edici oluyor. Yıllar önce okumuÅŸ olduÄŸum ‘Da Vinci ÅŸifresi’ adlı kitabın, böyle bir gezi için beni çoktan hazırlamış olduÄŸunu fark ettim. Bu tür kitapların yazılış amaçlarından biri de Turizmin geliÅŸimine katkıda bulunmak olmalı…

  Program için uçak gece 03’ te kalkıyordu. Askeri operasyonların baÅŸlangıç saati… Ä°lk dikkatimi çeken ÅŸey bu oldu. Geceyi hemen hiç uyumadan geçirip, çok kısa bir yolculuktan sonra Ben

Guryon havaalanına inmiÅŸtik.  Yol bir buçuk saat bile tutmuyor. Bu kadar kısa mesafede kaç tane ülkenin hava sahasından geçmek gerekiyor! Bu bağımsız devletler günün birinde ‘ben oynamıyorum’ diye kenara çekilseler; uçak yolculukları bitecek mi? Böyle bir ÅŸey söylemeye, bağımsızlıklarının gücü yeter mi acaba?

 Uykusuz bir gecenin ardından Kudüs’e vardığımızda, baÅŸka bir terslikle karşılaÅŸtık. Vize alırken hiç sıkıntı yaÅŸamamıza raÄŸmen, havaalanı polisi pasaportları uzun uzun inceliyor ve sıra ilerlemiyordu. Bizden sonra gelen Turistler kolaylıkla geçerken bu ÅŸekilde muameleye tabii tutulmak gruptakilerde nefret duygusu uyandırdı. Turizm ÅŸirketi görevlilerine sorduÄŸumda, Türklerin bu bölgeye gelmesini istemedikleri için böyle davrandıklarını söylediler. Sıra deÄŸiÅŸtirip yan kuyruÄŸu denemeye karar verdim, olumlu sonuç verdi. Beklemeden geçtim.

  Terslik bununla bitmedi. Uykusuz gecenin ardından otele ulaÅŸmadan gezi hemen baÅŸlamış oldu. Ömründe bir kere dahi tüm geceyi uykusuz geçirenler, neyi tarif ettiÄŸimi anlayabilirler. Sabah kahvaltısı için uÄŸradığımız, Tel Aviv yakınlarında Yafa’daki Lokanta’nın turistik yüzü yoktu. HaÅŸlanmış yumurta sofradaki kurtarıcıydı. Lokantanın çevresindeki Osmanlı eserlerinin resimlerini çektik. Sokakta insanın ilk düÅŸündüÄŸü ÅŸey; Ä°srail’in bir Arap devleti olduÄŸu ÅŸeklinde oluyor. Bunu kendi kendime bağırdığımı hissettim. Çarşıda hâkim olan ÅŸeyin Arap kültürü olduÄŸunu fark ediyorsunuz. Tek tük Yahudi görüyorsunuz ancak onları geleneksel kıyafetlerini taktıklarında Yahudi oldukları anlaşılıyor. Kudüs’te kaldığımız dört günü, Ä°srail’in neden Yahudi devleti olarak anıldığını düÅŸünmekle geçirdim.
  
 Çevredeki Osmanlı eserlerini incelerken, restorasyon iÅŸlerinde çalışan bir Arap mühendis yakınlık gösterdi. Türk olduÄŸumuzu öÄŸrenince sevinç gösterisinde bulundu. Gezi boyunca karşılaÅŸtığımız Türk sevgisinin Osmanlı’dan deÄŸil; Türk Hükümetinin geliÅŸtirdiÄŸi Filistin yanlısı politikadan kaynaklandığını sonradan anladım. Arap halklarıyla iyi iliÅŸkiler kurmak isteyen her ülke Ä°srail karşısında Filistin meselesine yakın durmak zorunda! Siyasetin dizaynırları bunu böyle öngörmüÅŸler. Mesela bölgede aktif rol çabasında olan Iran, ne zaman yükseliÅŸe geçmek istese Ä°srail karşıtı bir söylemle halkların karşısına dikiliyor. Parsayı topluyor da… Aynı ÅŸeyi Lübnan Hizbullah’ı da yapıyor. Ancak savaÅŸ ÅŸartları oluÅŸtuÄŸunda Ä°srail ile deÄŸil; Suriye’deki Müslümanlarla savaÅŸmayı tercih ediyorlar.

  Ä°srail ÅŸehirleri geliÅŸkin batı ülkelerine benzemiyor. Büyük alış veriÅŸ merkezleri yok. MaÄŸazalar mal ile dolu deÄŸil. Batı ülkesinden çok; tipik OrtadoÄŸu devletini andırıyor. Parası da çok ilginç! Para üstü olarak verdikleri küçük paraların ne olduÄŸunu ancak uzmanları anlayabilir. Para alıp verirken aldatılmak kolay! Dikkatli olmak gerekiyor. Ä°branice bilmiyorsanız ve hele de yakın gözlüÄŸü kullanıyorsanız ve gözlüÄŸü de otelde unuttuysanız durum kötü! Size uzattıklarının hangisinin kuruÅŸ, hangisinin ÅŸekel olduÄŸunu bilemiyorsunuz (madeni paralarda). Anlattıklarımdan, başımdan bir ÅŸey geçtiÄŸini fark etmiÅŸsinizdir. Küçük bir ÅŸeydi ancak yine de adamla kavga etmeye niyetliydim. Ä°ÅŸyerine gittiÄŸimde kapalı buldum. Ertesi gün geri döndüÄŸümüzden, karşılaÅŸma fırsatı olmadı. Muhtemelen Ä°srail zulmünün karşılığını, ülkeye gelen batılı turistleri kazıklayarak çıkaramaya çalışan bir Filistinliydi.

Kudüs’ün havası tarih kokuyor. Otelimiz zeytin dağında idi. Kutsal zeytin dağında, muhtemelen Hz. Ä°sa’nın da yediÄŸi zeytinlerden tatmak hayaliniz varsa; boÅŸ verin! Hayatımda yediÄŸim en kötü zeytindi. Åžehir her üç dinin tanıdığı ve saydığı kiÅŸilere ait hatıralar taşıyan mahaller ile dolu. Zeytin dağının hemen karşısında Mescidi Aksa ve Kubbetus Sahra duruyor. Aradaki vadide çok geniÅŸ bir alan boyunca uzanan mezarlık Yahudi mezarlığıdır. Burada bir mezar sahibi olmanın dudak uçuklatacak rakamlara eriÅŸtiÄŸini söylediler (75.000USD). Uzak ülkelerden buraya geldikleri anlaşılan Yahudiler atalarının mezarlarını ziyaret ediyorlar. Bu ziyaretler gece yarılarına kadar sürebiliyor. Kaldığım otelden Mescidi Aksaya, yatsı namazını kılmak üzere yaya olarak giderken bu mezarlıktan ve hemen altındaki kilisenin yüksek duvarları ile çevrili daracık sokaktan iniyorum. Ä°lk defa geldiÄŸim bir ülkedeyim. AkÅŸam saati ve sokakta kimseler yok. Mezarlığın başında dua eden bir Yahudi cemaatin yanından geçiyorum. Haliyle ürperiyorum. Yahudilerin zararsız insanlar olduÄŸunu zamanla fark ediyorum. Aynı ürpertiyi kalın ve yüksek duvarlarıyla sokağı kaplamış Ortodokslara ait Kilisenin yanından geçerken de hissediyorum. Biraz ileride Hz. Ä°sa’nın zeytin bahçesi olarak kullandığı iddia edilen bahçe kenarından geçerek Müslümanların mekânına varıyorum. Mescidi Aksa büyük duvarlarla çevrilmiÅŸ. GiriÅŸe giden sokaklar daracık. Hangi giriÅŸinden geçerseniz geçin, polis kontrolüne takılıyorsunuz. Filistin polisi oldukları anlaşılan insanlar, sizin Müslüman olduÄŸunuza kani olduktan sonra geçmenize izin veriyorlar. Ä°srail’de sadece Yahudilerin aÄŸlama duvarında karşılaşılan polis kontrolüne,  Mescidi Aksa da karşılaÅŸmak tuhaftı. Üstelik aÄŸlama duvarında dininiz deÄŸil, yanınızda tehlikeli madde taşıyıp taşımadığınız araÅŸtırılıyor. Yahudilerin meÅŸhur aÄŸlama duvarına, Kıyamet kilisesine, Hz. Ä°sa’nın son akÅŸam yemeÄŸi mahallîne dininiz sorulmadan girebiliyorsunuz. Mescidi Aksa’ ya deÄŸil! Benzeri uygulamayla baÅŸka bir ülkede karşılaÅŸan var mı? Dünyada sadece Mescidi Aksa’da inancınız sorgulanarak camiye girebiliyorsunuz. Bu da insanı düÅŸündürüyor. Sonradan anlıyorum ki; Kâbe’ye alternatif arayışıdır bu! Malum Kâbe’ye gayri Müslümler alınmıyorlar.

Tarihte Kubbe tüs Sahra, Kâbe’ye alternatif olmak üzere tesis edilmiÅŸ. Avlusu bu nedenle çok geniÅŸ tutulmuÅŸ. Kurucuları, hacılar Kâbe’ye gitmesinler diye insanların burada tavaf yapmalarını istemiÅŸler. Fakat Kâbe’nin ihtiÅŸamı yanında Mescidi Aksa ve Kubbe tüs Sahranın adı bile anılmaz. Åžahsen beni hiç cezbetmedi. Ä°srail iÅŸgaliyle önemini kaybeden bu iki mabet; yurt dışından gelen turist kafileleriyle canlı tutulmaya çalışılıyor.

Mescidi Aksa’da Türkiye’den gelmiÅŸ birçok grupla karşılaÅŸtım. En az 5 deÄŸiÅŸik acente ile gelmiÅŸ sivil toplum örgütü göze çarpıyordu. Bunun yanında Malezya, Endonezya, Filipinler gibi Asya’dan gelmiÅŸ kafileler de vardı. Ne olduÄŸunu anlamak için iÅŸtah kabartıcı bir bilgidir bu!

Gelenler içinde kısa bir anket yapmak iÅŸe yaradı. DeÄŸiÅŸik gruplardan insanlara, burada ne hissettiklerini sordum. Her biri Yahudi düÅŸmanı olmuÅŸtu. Filistinlilerin bu kadar baskı altında olduklarını bilmediklerini söylediler. Ne baskısı olduÄŸunu sorduÄŸumda ÅŸaşırmışlardı. ‘Görmüyorsun da bize mi soruyorsun’ edasında idiler. GörmemiÅŸtim. Çünkü bizi getiren acente yetkilileri, geldiÄŸimizden beri Yahudi ve Ä°srail düÅŸmanlığı propaganda ediyorlardı. Hatta bir akÅŸam otelde toplantı tertiplendi. Sine vizyon eÅŸliÄŸinde Yahudi zulmünü anlatan sunum yapıldı. Akabinde Ä°srail topraklarında, Ä°srail karşıtı bir organizasyon için para toplandı. BaÅŸka hiçbir ülkede olmayacak ÅŸey Ä°srail’de mümkün oluyordu. Dünyanın en özgür görünen ülkesine gitseniz, ülke aleyhine böyle bir toplantı yapamazsınız. Acente yetkilileri pervasızca Yahudiler aleyhinde hemen her yerde konuÅŸuyorlardı. Bu kadar zalim olduÄŸu söylenen devletin toprakları içinde siyasi faaliyette bulunmak, para toplamak, sonrada Yahudi baskısı ve zulmünden bahsetmek olur ÅŸey deÄŸildi. Hatta bir seferinde Ä°srail askerleri ile resim çektirmek istedim ve grubumuzdaki bir Türk’ten yardım istedim. Yüzündeki tiksinti ifadesiyle resim çekmemek için diretti. Sonra içinde Ä°srail askerinin resmi bulunan makinayı, necis bir ÅŸey tutuyormuÅŸ edasıyla geri verdi. Hangi ülkenin asker ya da polisine böyle bir tavır takınılabilir acaba? Nasıl bu kadar pervasız ve saygısız davranabiliyorlar; hayret! Tarihimizde hiç olmayan bir ÅŸekilde Türklerin Yahudi ırkının düÅŸmanı haline getirilmesine hayıflandım. Geziye katılarak oyunun bir parçası olmuÅŸtum. Tövbe edip, Allah’tan af diledim.

Ä°srail yönetimi, Türklerin ve diÄŸer Arap kavimlerinin Yahudi düÅŸmanı olmaları için özel gayret göstermekten beri durmuyor.  Bunu ülkeden ayrılırken de hissettim. Nasıl hissetmeyelim ki; çıkışta sanki ülkeden çıkmamız imkânsızmış gibi seyahat acentesi görevlileri, propaganda yaptılar. Çıkışta soracakları soruları ve ne cevap vermemiz gerektiÄŸini teker teker anlattılar. Soruların saçmalığını da… Mesela yanımızda silah taşıyıp taşımadığımızı, herhangi bir siyasi faaliyette bulunmadığımızı beyan etmemiz gerekecekmiÅŸ. BaÅŸtan sona Yahudi düÅŸmanlığı propagandası yapmış acente görevlilerinde hiç telaÅŸ görünmüyordu. Ä°çimden ÅŸimdi siz yandınız! Sizi ihbar edeyim de görün diye takılmak geldi ancak bu ÅŸaka tehlikeli sonuçlara yol açabilirdi. Yapmadım.

Çıkışta da Ä°srail zulmüyle(!) sınırdan ayrıldık. DiÄŸer ülkeden gelenlerden kiÅŸi başına 5 dakika daha fazla bekledik, daha fazla soruyla muhatap olduk. Acente görevlilerinin anlattıkları dışında gördüÄŸümüz zulmün tamamı buydu. Fakat herkesin içine Yahudi düÅŸmanlığı tohumları serpilmiÅŸti. Müslümanlıkta bir ırka toptan düÅŸman olmak yoktur ÅŸeklindeki ifademe sakallı hoca kılığındaki bir kafile üyesi karşı çıktı. Ayetlerle Yahudilerin lanetlendiÄŸini izah etmeye baÅŸladı.

 Ä°srail’de Mescidi Aksa’nın bahçe sınırı dışında kalan ve West Wall diye adlandırılan aÄŸlama duvarı, gezimizde en akılda kalıcı yer oldu. Ä°lginç kıyafetli Yahudiler gün boyunca gelip duvar dibinde dua ediyorlar. Kadınlar ile erkeklerin yerleri birbirinden ayrılmış. Israrla çevredeki bu ilginç kıyafetli Yahudilerle resim çektirme talebinde bulunmamıza raÄŸmen, biri dışında kimse yanaÅŸmadı. Onun da görüntüsünden rahatsız olduk. Buradaki bu ilginç kıyafetli ve kendinden geçercesine aÄŸlama duvarında dua etmekte olan Yahudilerin, pek te normal insanlar olmadığı kanaati edindim. Bunlar da olmasa, Ä°srail’in bir Yahudi devleti olduÄŸuna inandırmak oldukça zor olabilirdi.

  AÄŸlama duvarındaki Yahudilerin içten; samimi dua etme yöntemlerini daha önce de görmüÅŸ ve etkilenmiÅŸtim. Yahudilerin eÄŸer varsa, üstün oldukları taraf bu olsa gerek. Mesela bizim ülkemizde böylesine içten yalvarışları gözleyemezsiniz. Belki umuma kapalı yerlerde oluyordur. Fakat toplu olarak yaptığımız ibadetler, yasak savma kabilinden yapılmış ÅŸeyler gibi görünüyor.

 Ä°srail devletinin bir devlet olduYahudi düÅŸmanı ÄŸunu daha önce de söylemiÅŸtim. Bu sözümü duyanlar hemen karşı çıkıyorlar. Ä°ngiliz egemenliÄŸinden beri, dünyada kurulan her devlet önce kendi halkının aleyhinedir. Öyle olmasa Mao’nun komünist devrimi 95 milyon insanı Çin’den deÄŸil; düÅŸmanı olduÄŸunu söylediÄŸi ülkeden öldürmesi gerekirdi. Bu fikri duyanlar sanki Türkiye’de hiç yaÅŸamamış, Sünni Türk’ün başına neler geldiÄŸini görmemiÅŸ gibi karşı çıkıyorlar.

  Ä°srail devleti bir Ä°ngiliz projesi olarak inÅŸa edildi. Amacı, hiçbir zaman Yahudilerin lüksünü saÄŸlamak deÄŸildi. Almanya’da Rusya’da ve dünyanın çoÄŸu bölgesinde uÄŸradıkları saldırılardan kaçarak Ä°srail’e göçen kitlenin üzerinde kuruldu bu devlet. Ä°srail’e gidince bunu bir kez daha anlıyorsunuz. Amerika’da Almanya, Fransa gibi dünyanın zengin ülkelerinde yerleÅŸip ticaret yoluyla zenginleÅŸmiÅŸ bu kitlenin, kendi isteÄŸiyle bu sevimsiz bölgede yaÅŸamayı seçmesi mümkün deÄŸildir. Yüksek tepelere kurdukları evlerin etrafını duvarlarla çevirip kale görünümüne büründürmüÅŸler. Üzerlerinde gezinen sürekli bir nefret var. Elinizde silah olsa dahi sürekli bu nefrete maruz kalarak yaÅŸamak istemezsiniz.

  Bizi getiren Tur ÅŸirketinin merkezinin Londra’da olduÄŸunu, görevlisi iftiharla söyledi. Ayrıca Amerika ve Ürdün’de de temsilcilikleri bulunuyormuÅŸ. Yaptığımız seyahat boyunca Yahudi zulmünü anlattı. Bir tanesi de Mescidi Aksa’nın altında yapılan arkeolojik kazılardı. Burada Süleyman tapınağı bulmak amacıyla baÅŸlattıkları kazıyla, bitiÅŸikteki Mescidi Aksa’nın yıkılma tehdidi altında olduÄŸunu söyledi. Gizli dediÄŸi kazının ertesi günü yanından geçtim ve resim çektim. Kimse tepki göstermedi.

  Tur ÅŸirketi amacına ulaÅŸmış olmalı ki; 20.000 Dolar civarında paranın Filistin davası için toplandığını iftiharla açıkladı.

Türk hükümeti, tıpkı Ä°ran gibi Filistin davasını sahiplenerek bölge halkı gözündeki deÄŸerini yükseltebilir. Fakat daha gerçekçi bir proje ve vizyon sahibi olmadan kat edilecek fazla bir mesafe yoktur. Bölgenin asıl gerçeÄŸi; Ä°srail’in bir yalan devleti olduÄŸudur. Ä°srail bizatihi kendisi Yahudi düÅŸmanlığını körükler ortamı beslemektedir. Bölgede Araplar, Türkler ve Ä°ranlılar nezdinde yükseltilen Ä°srail dolayısıyla Yahudi nefreti ile ne yapılmak istendiÄŸi açığa çıkartılmalıdır. Bu nefretle nereye varılmak istendiÄŸi anlaşılmadan, klasik politikaları sürdürmek bizi bir yere götürür belki ama bunun hayrımıza olacağını düÅŸünmüyorum.