Tevbe etmemiÅŸ bir hırsızın ismine dürüst deseniz o dürüst olmuÅŸ olur mu? Yahut televizyonlarda habire car car öten bir cahile “okumuÅŸ – kalemli” ismini taksanız alim mi olur? Ä°smini namuslu koysanız bir muhabbet tellalının, mesleÄŸi deÄŸiÅŸmiÅŸ olur mu? Veya vatanperver deseniz bir bölücüye, ırkçılığı giderilmiÅŸ mi olur?

Bu soruları tersine de çevirebilirsiniz. Kanımca dürüst bir insanı, etrafındakiler -çamur atasalar bile- yolundan zor çevirirler. Arif bir kiÅŸi, kalem kullanmasa da, hikmetle konuÅŸma durumundadır. Åžerefine aşırı düÅŸkün bir insanı, katil konumuna düÅŸmek bile, namus meselesinde fazlaca düÅŸündürmez. Gerçek manada milliyetperver, ne etseniz ırkçılık belasına düÅŸmez...

Demek oluyor ki, mesele isim meselesi olmaktan çok hüviyet meselesidir. Önemli olan bir kimsenin isminin baÅŸkalarınca nasıl çaÄŸrıldığı deÄŸil, asıl kimliÄŸinin ne olduÄŸudur. Ä°simleri babalar koyar ama, kimlikleri kiÅŸilerin kendi iradi tercihleri belirler.

Biraz daha boyutluca baktığımızda diyebiliriz ki mesela, babası tarafından Nazım adı takılan biri, “beni Stalin yarattı” dese, ona sizin Müslüman demeniz artık ne ifade eder? Ya da adı Mary de olsa bir bayan, “Allahın huzuruna götüreceÄŸi hesap endiÅŸesiyle, Hz. Meryem’e özenip, onun sahip olduÄŸu akideye ve iffete bezense, idraksizlerin kanaati ondan neyi eksiltebilir?.. Mesele, sahte bir biçimde ismin Müslüman olması deÄŸil; ruhun ve özün gerçek bir idrakle Müslüman olmasıdır. KiÅŸinin ismi, belki ona muamelemiz bakımından hukuki bir anlam taşıyabilir; ama onun gerçek hüviyeti, yanılmaz olan Allah’ın indinde, elbette layık olduÄŸu mevkii belirleyecektir.

Ä°ÅŸte bu noktada insanın aklına, gerçek fikri hüviyeti ne belirler; kime Müslüman, kime kafir denilir, diye bir soru geliyor. Ä°slam’ın va’zıı Allah olduÄŸuna göre, Müslümanın tanımı da –elbet- Allah’a aittir. Ve bu tanım Kur’an’la deklare edilmiÅŸtir. Bu tanımı anlamak için, sanırım geçmiÅŸten tevarüs ettiÄŸimiz ezberlediklerimizden bir süre için sarf-ı-nazarla azıcık Kur’an’ı araÅŸtırmaya zaman ayırmamız gerekecektir.

Kur’an, “Allah, kimseye gücünün yeteceÄŸinden ötesini teklif etmez “ diyor (bkz. K. II/286). Müslüman olmak insana Allah’ın bir teklifi olduÄŸuna göre, kimin ne zaman, hangi kapasitede Müslüman hüviyetini kazanacağını - ancak ve ancak- kiÅŸinin içinde bulunduÄŸu imkanlarla anlamak gerekmektedir. Ebu Hanife’nin Robinson Crusoe tahlili bunun bir yansımasıdır. Ne var ki, Ä°slam aynı zamanda insanlığa umumi bir tekliftir de. Hristiyanlık, Yahudilik gibi isimlerle algıladığımız akideler hilafına Ä°slam, tüm insanlığı hedef almış ve Hz. Adem’den kıyamete kadar bütün insanları kuÅŸatmış bulunmaktadır. Hz. Ä°brahim’i açıkça bir Müslüman olarak anan Kur’an, onun bozulmamış, hanif olan tevhid akidesine sadık olanları da, bir anlamda, açıkça, tek bir millet olarak tanımlıyor. (bkz. K.II/l35).

O halde Müslümanı, alıştığımız üzere, Ä°slam’ın son ilahi duyurusunu yapan Hz. Muhammed’e inanmış olmakla tarif etmek ondan önce gelenlerle ondan sonra gelip onun mesajına aÅŸina olma durumunda olmayanları dışta bırakacağından, Kur’anî manada bir noksanlık teÅŸkil edecektir. Öyleyse nedir Ä°slam, ve kimdir Müslüman? Ä°slam, bir hayat tarzı, bir akide mecmuası olduÄŸuna göre, tüm insanlığı muhatap alan Kur’anın, özel durumlar için özel belirlemeleri dışında, bütün insanlığa ÅŸamil çok genel ve kabili tatbik bir tanımı var mıdır? Akideler sonuç olduÄŸuna ve sonuçları da takip edilen usuller belirlediÄŸine göre, Ä°slam akidesine götüren yöntem nedir, nasıldır?

Bu soruların cevabını biz, çeliÅŸkisiz Kitab’ın 10. suresinin 100. ayeti ile 2. surenin 6. ayetinden çıkarabiliriz. 72. surenin l4. ayetinde bir ibare: “Müslümanlar, ki onlar doÄŸruyu ararlar” diyor. Buna göre Müslüman doÄŸruyu arayan, doÄŸruyu hedefleyen ve bulduÄŸu doÄŸruyu ilke edinen kiÅŸi oluyor. Öyleyse Ä°slam’î yöntem de doÄŸru tespit edildiÄŸi anda yanlışın terkedilmesidir diyebiliriz. Öte tarafta, Müslüman’ın zıddı olan kafirse kitapta ÅŸöyle resimlendiririliyor: “O küfredenler ( o kafirler) var ya, onları uyarsan da uyarmasan da birdir; yola gelmezler!..” Ä°ÅŸte burada da müslüman olmayanın niteliÄŸini öne getiriyor Kur’an, ve prensip olarak – kasıtla- bulunduÄŸu yanlışa ÅŸartlanan adama -yola gelmeyen, doÄŸruya yönelmeyen, odunum da odunum diyen adama- kafir diyor (bkz. K.II/6). Öyleyse kasten yanlışa ÅŸartlanmaktır küfrün yöntemi; hakikati görmemek ve göstermemektir...

Zaten Kur’an, bütünü içinde kurtuluÅŸ reçetesini özetlersek, bunu iki lazımeyle izah ediyor: Birisi iman; tabii, rasgele bir saplantı olmayıp, doÄŸruya, hesap gününe, yani Allaha ve ahiret gününe iman; diÄŸeri ise, bu iman doÄŸrultusunda iyi eylem, salih amel...EÄŸer her iman Cennete götürseydi, Allah ineÄŸi tanrı edinen Hindu’nun ve yine teslise inanan müÅŸrikin imanını da bir deÄŸer olarak kabul ederdi. EÄŸer salt eylem meziyet olsaydı, Allah, mülkiyet hakkını yok etmek için yola çıkan komünist eylemciyi de ödüllendirir, baÅŸarılı hırsızı da hırsızlığı sebebiyle taltif ederdi. Buradaki mesele, aklıyla ve ulaÅŸtığı imkanlarıyla doÄŸruyu arayarak, muradı ilahiyi esas alan kiÅŸinin, yaratılışında var olan bilinç doÄŸrultusunda, yaptıklarından hesaba çekileceÄŸi günü düÅŸünerek, iyi eylemlere yönelebilmesidir. Ä°ÅŸin esası budur...

Onun için çeliÅŸkisiz Kitap, Kur’an, II. Suresinin 62. ayetinde tüm insanları kuÅŸatan bir anlatımla diyor ki: “Ä°nananlardan (müminlerden), Yahudilerden, Hıristiyanlardan ve Sabiilerden her kim, Allah’a ve ahiret gününe iman eder de iyi eylem yaparsa bunların Rableri katında mükafatları vardır. Hem onlara hiçbir korku da yoktur. Onlar mahzun da olmayacaklardır.”

Bu ayette geçen grup tanıtım isimlerini siz zihninizde istediÄŸiniz kadar çoÄŸaltabilirsiniz. EÄŸer kiÅŸi Allah’a ve ahiret gününe inanıyor da bu bilinç içinde iyi ve düzgün iÅŸ yapmayı hedef alıyorsa, ve amacı kasıtla doÄŸruyu reddederek gerçeÄŸi, hakikati örtmek deÄŸilse, adı ne olursa olsun –ister Agop, ister Helen- o zaten Müslüman’dır; Müslüman olacaktır... Bu dün böyle olduÄŸu gibi, bu gün de böyle, ve yarın da böyle olacaktır... Yeter ki, yanlışa ÅŸartlanmışlığı marifet sanıp, Kur’anı reddeden bir muannit olmasın o kimse... Allah-ü a’lem... 

M. Selami Çekmegil