Elazığ’da Bir Sofi Bilge Bilal SÜRGEÇ
Soru: mistik(tasavvuf)bir hayatı benimsemişsiniz, nedir mistik hayat?
Sadi özen: Öncelikle nevi ÅŸahsına münhasır Ä°slam tasavvufuyla, doÄŸu ve batı dinlerindeki mistisizm maiyeti itibariyle benzerlikleri ve ayrılıkları nedir ve nelerdir? ‘mistisizm: Latince isim olup felsefi anlayışı, ilahi varlığı sezgi yoluyla kavrama ve ulaÅŸma, bu esasa dayanan görüÅŸ sırrîlik, sırrîye ‘tasavvuf’ karşılığı olarak da kullanılmaktadır.’
Büyük Türkçe Sözlük
D. Mehmet. DoÄŸan
Orta çaÄŸ teologları(ilahiyatçıları) mistik teolojiyi ‘tecrübî hikmet, aÅŸkın yönlendirmeyle ruhun tanrı’ ya doÄŸru teveccühü; ilahi aÅŸk sayesinde ulaşılan tecrübî bilgi’ ÅŸeklinde tanımlamıştır.
‘Hak ile birleÅŸme sanatı’ demiÅŸler.
Bir tecrübe ve doktrin olarak mistisizm baÅŸlıca iki türe ayrılarak incelenmektedir. AÅŸk ve ittihat mistisizmi, bilgi ve idrak mistisizmi diye ikiye ayrılabilir. Aynı ÅŸekilde mistisizm, tabiat mistisizmi, ruh mistisizmi ve Tanrı mistisizmi ÅŸeklinde ele alınmıştır.
Ä°slam Ansiklopedisi
Diyanet Vakfı Yayınları İst. 2005
GörüldüÄŸü gibi daha bir çok çeÅŸitli tarifleri yapılmış. Bütün bu görüÅŸlerde Kur’ani tevhid anlayışı ve inancı olmadığı için, iki netice ve inanca varılmış. Biri insanın monark veya ilahlaÅŸması anlayışı, ikincisi kamu tanrıcılık ‘ Panteizm’ . bu iki inanış ÅŸekli de Kur’ana göre ÅŸirk ve küfürdür.
Ä°slam tasavvufu baÅŸka… Ä°slam tasavvufu, tevhid ‘ Kur’an’ orijinli, kuru düÅŸünceden çok amel ve yaÅŸantıyla elde edilen bir hakikat dünyası… Bir mutluluklar alemi, güzellikler ülkesi… Ä°nsanın ma’na atmosferini aydınlatan, bir aÅŸk ve sevda sonsuzluÄŸu…
Şeyh Galib ne tatlı demiş:
‘’ Tedbirini terk eyle takdir Hüda’nındır.
Sen yoksun o benlikler hep vehm-ü gümanındır
Birden bire bul aşkı bu tuhfe bulanındır
Devran olalı devran erbâb-ı safanındır.
Aşık da keder neyler gam halk-ı cihanındır
Koyma kadehi elden söz pir-i muÄŸanındır.’
Netice olarak, hedefe varmak için sofiyey-i aliye yalnız düÅŸünce ve sezgi boyutuyla deÄŸil, amel, ahlak ve aÅŸk boyutuyla tasavvufi yaÅŸantılarını sürdürmüÅŸ ve kendilerini ifade etmiÅŸler. BaÅŸka bir söylemle, yaÅŸadıklarını, gördüklerini, tattıklarını, kokladıklarını dillendirmeye çalışmışlar. DoÄŸu ve batı mistiklerin dünyasında apayrı bir dünya… Ä°mam-ı Gazali: ‘ Anladım ki büyük mutasavviflerin elde etmek istedikleri gaye, öÄŸrenmekle deÄŸil; tatmak, yaÅŸamak… suretiyle elde edilir.’ DemiÅŸ..
Ä°lahiyat Fakültesi Dergisi
Ankara-1953-s.23
Vahdet-i Vücud ve Panteizm
Ä°slam, tarikat ve tasavvuf hayatını derinden etkileyen, ibnü-l Arabi’nin felsefi tasavvufu: Endülüs’ün Mürsiye ÅŸehrinde ‘’560- 1165’’ doÄŸan ve ‘’638-1240’’ ta Åžam’da ölen Muhittin Ä°bnü-l Arabi ile Ä°slam, zühd, vera, ahlakı güzelleÅŸtirme ve gönül arındırma olan Ä°slam tasavvuf dünyasına girmiÅŸ.(1)
DoÄŸu ve Batı gayri Müslim düÅŸünür ve mistiklerinin varlığın birliÄŸi hakkındaki görüÅŸ ve düÅŸüncelerinden ayrı nevi ÅŸahsına mahsus orijinal bir görüÅŸ sergilemesi, hem Ä°slam sofileri, düÅŸünürleri ve alimleri arasında ve hem de batı filozof ve mistikleri arasında günümüze kadar konuÅŸulan ve tartışılan bir mesele olmuÅŸ. Batılılar Ä°bnü-l Arabi’nin Vahdet-i Vücud görüÅŸünü ‘’ Panteizm’’ karşılığı kullanmışlar.
Ä°bnü-l Arabi’nin hakikatte, ‘’ Vücudda yalnız hak vardır.’’ esasından kaynaklanan görüÅŸleriyle felsefede tartışılan monizm veya panteizm akımları arasında kıyas kabul etmez farklılıklar vardır. Özetle söylemek gerekirse Vahdet-i Vücud mektebi Masivallah’ ı Hakk’a tâbi kılmaya çalışırken Panteizm, Hakk’ ı Masivallah’a tâbi kılmaktadır. Panteizm ÅŸehadet alemini tanrılaÅŸtırarak mâverayı inkara ilhada kadar götürmüÅŸ bir felsefedir. Ä°bnü-l Arabi’nin görüÅŸleriyse Hakk’ı her merhalede tanıyıp tasdik edebilme yoludur. Ä°bnü-l Arabi panteist deÄŸildir.(2)
Ä°bnü-l Arabi’nin kurup idealize ettiÄŸi Vahdet-i Vücud felsefesi ve geriye bıraktığı yüzlerce eseriyle Ä°slam toplumunun dini, ahlaki ve ictimai hayatına ışık tutacak fazla bir ÅŸey getirdiÄŸi söylenemez.(3)
1- Ä°slam ans. Diyanet yay. C.20s. 493
2- Ä°slam ans. Diyanet yay. C.20s. 507
3- Ä°slam ans. Diyanet yay. C.20s. 522
Vahdet-i Vücud ve Panteizm
Ä°slam tasavvuf hareketinin iki yönü var, biri ashab-ı sufadan devam edip gelen bazı geliÅŸmelerle beraber, ibnü-l Arabi’ ye gelene kadar metafizik boyutu olmayan, Kur’an inancı, ahlakı, ibadeti, fikir, zikir ve muhabbetiyle beslenen Ä°slam tasavvuf hayatı… Bu tamamen nefis arınması, aklı gönlün içinde eritip, kulluÄŸu; sevgi, muhabbet ve aÅŸk seviyesinde yapma… ( Sahabe R.A gibi) bu görüÅŸ ve yaÅŸantı içerisinde olan sofiyeyi aliyenin terbiye usulleri, Allah’ı tevhid etme, güzel ahlak, kesreti ibadet, zikir ve riyazat… Bu zatlar seyr-i suluklarına metafiziÄŸi karıştırmamışlar.
Ä°slam sofileri düÅŸünce boyutuyla deÄŸil amelleriyle Allah’a vuslat yolunda ilerlemiÅŸler. Züht, takva, ÅŸefkat ve muhabbet yolunu önemsemiÅŸ ve o yolda yürümüÅŸler. Zat-ı saadetlerinin (s.a.v) ahlakıyla ahlaklanmayı gaye edinmiÅŸler. Ve ‘’ tatmayan bilmez’’ demiÅŸler. Avrupalı filozof Descartes ‘’ DüÅŸünüyorum öyleyse varım’’ demiÅŸ. Ä°slam sofileri ‘’ Ä°rade ediyorsam varım’’ demiÅŸler. Bu gönül sultanlarının bu tür konuÅŸmalarına tasavvuf felsefesi denilmiÅŸ.
Bu sınıfa giren gönül sultanlarından bir kaçı ki bu zatlar Kur’ an ve sünnet doÄŸrultusunda Ä°slam tasavvufunun kitabını yazan ilklerdir.
Muhasibi, Serrac, Kalabâzî, Hûcviri ve KuÅŸeyri gibi zatlar.
Maktul Sühreverdi ve Ä°bnü’l Arabi gibi zatlarda felsefi tasavvuf ağırlıkta olduÄŸu için filozof mutasavvuf denilmiÅŸ.
Ä°slamda sadece marifete dayanan amelsiz ve ibadetsiz bir tasavvuf mümkün deÄŸildir. Ä°deal bir tasavvuf, ÅŸeriatın ortaya koyduÄŸu amel ve ibadet sistemini eksiksiz olarak tatbik ettikten sonra marifete mümkün olduÄŸu ölçüde geniÅŸ yer verir.(1)
|
mistik hayat
Yazar bülent sayın açık 2008-08-24 08:15:56
Sadi Özen, tasavvufla ilgilenen ilginç bir şahsiyettir.Rabıtayı kabul etmez.Muhiddin-i Arabi'yi kabul etmez. Samimiyet kurduğu kişiler arasında tasavvuf karşıtı olarak bilinen rahmetli Ercümen Özkan ve rahmetli Sait Çekmegil de vardır. Sadi Özen'in eserlerinde tarikatı insanları eğiten, onlara İslam ahlakını öğreten bir teşkilat olarak görüyor.Yani bir oku gibi. Şeyh kerametini, şeyhlerin insanlar üzerindeki tasarufunu kabul etmez.O, İslami yaşantıyı anlatır ancak buna tasavuf der. Bunu neden der neden İslami hayat kavramı ile yetinmez bunu anlamış değilim.Kriterin Sadi Özen'in görüşlerine yer vermesine hiç şaşırmadım.Rahmetli Ercüment Özkan'ın eski yazılarını karıştırın Sadi Özen hakkında ne övücü yazılar yazdığını göreceksiniz o ifadelerden biri "Elazığ'ın uyanık müslüman evladı ifadesi gibi" |
Sadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler.
Lütfen hesabınıza giriş yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |
