BÄ°LENÄ° “DÄ°NSÄ°Z VE BÄ°D’AT EHLÄ° DOÄžRU YOLDAN AYIRAMAZ”

                                                                          Nizamülmülk
                                                          Çev : Nurettin BAYBURTLUGÄ°L

         “… Ä°ÅŸlerin yürütülmesi hususunda, geçmiÅŸlerin adet ve merasimlerinin araÅŸtırılmasında uyanık olmalı. Kendisinin, örfleri bilen, sanatkar, bütün iÅŸleri düzene koyan, bütün unvanları kaideler göre tevzi eden, bid’atları ve kötü adetleri kaldıran, yazısı kuvvetli, fermanı dinlenen, kılıcı keskin, kendine uygun bir veziri olmalı.” “Bilginler, liyakatli ve denenmiÅŸ köle, “bin oÄŸuldan daha iyi”, demiÅŸlerdir.”  “SaÄŸlam görüÅŸ, güçlü ordudan daha iyidir.” “… herkese bulunduÄŸu ölçüde deÄŸer verilmeli.” “…ÅŸakacı, kumarbaz, çok konuÅŸan ve kimse tarafından bilinmeyen kiÅŸiler elçi olarak gönderilmemelidir.”

           “Bir kiÅŸiye bir iÅŸ vermeyip 5-6 iÅŸ vermek cahillik ve bilgisizliÄŸi gösterir” “Akıllı olup asla bir kiÅŸiye iki iÅŸ emretmemeleri, bir iÅŸe de iki kiÅŸiyi göndermemeleri gerekir… Bakınız bir adamın iki iÅŸi varsa daima ikisi de tam deÄŸildir… Bir iÅŸ iki kiÅŸiye verilirse bu onun üzerine, o bunun üzerine atar, iÅŸ de yapılmadan kalır.” “Kadınların, padiÅŸaha hakim oldukları devirlerde ülkede rezalet, kötülük, fitne ve fesattan baÅŸka bir ÅŸey görülmemiÅŸtir.” “..gençlere sanat öÄŸretilirse dinlerini… satmazlar”

            “ Ä°ÅŸler hakkında meÅŸveret yapılacak kiÅŸinin kuvvetli görüÅŸü olması gerekir.” “..dünyaya gelenlerin hiç birinin Peygamberimiz Muhammed (a.s.) den daha alim bulunmadığına ittifak etmiÅŸlerdir… Bu kadar yücelik ve mucizelere sahip olduÄŸu halde Allah Teala “Ey Muhammed! bir iÅŸ yapacağın zaman iÅŸinde onlara danış (Ali Ä°mran 3/59) veya önemli bir olayla karşılaÅŸtığın zaman dostlarınla meÅŸveret et” diye emrediyordu. Halbuki Muhammed (a.s.) meÅŸveret etmekten sakınmıyordu. Hiç kimse de benim kimse ile müÅŸavereye ihtiyacım yok diyemez.” “Din uluları, “acele ÅŸeytandan, teenni Rahmandandır” demiÅŸlerdir… DoÄŸruya yaklaÅŸtığı halde netice alınamayan nice iÅŸler gördüm, onların neticesiz kalmasının sebebi acelecilik olmuÅŸtur.”  “Acele karar verme, kudretli kiÅŸilerin deÄŸil, zayıfların iÅŸidir.”

            “..Efendiler halkın başından geçen olayları, halka zarar ulaÅŸmaması için memurlarına nasıl ceza vereceklerini, bazı memurlar hakkında nasıl tedbir alacaklarını bilmelidirler.”  “ Dünyada ziyansız kâr, kini olmayan ÅŸefkatli insan çok az gördüm.” “EÄŸer bir kiÅŸi kibirlenir de kendisine ceza verileceÄŸi zaman, kadı huzuruna çıkmazsa o, büyük kiÅŸi de olsa cebren hakim huzuruna çıkarılmalıdır.” “biri hoÅŸa gidecek bir çalışma yaptığında beÄŸenildiÄŸi belirtilerek karşılığının verilmesi gerekir. Zaruret olmaksızın yanılarak bir kusur iÅŸlediÄŸi zaman kabahati ölçüsünde cezalandırılması lazımdır. Böyle yapılırsa iyi kulların çalışma ÅŸevki günahkârların da korkusu artacağından iÅŸler yolunda gider.” “Allah’ın emirlerini yerine getirmede kusur görülürse, ona suçunun cezasını vermelidir.” “..dili ile padiÅŸaha dalkavukluk ederken kalbi ile onun muhalifleri ile anlaÅŸma yapanlar; bunlar muhakkak cezalandırılmalıdırlar.” “..zulüm yapmamak iyi bir harekettir.”  “En iyi sultanlar alimlerle düÅŸüp kalkanlar, en fena bilginler padiÅŸahlarla birlikte olanlardır.”

        “..PadiÅŸahın, padiÅŸah oÄŸlu (vezirin, vezir oÄŸlu) olması lazımdı. Ä°slamiyet ortaya çıkmadan önce kanun böyleydi.” “..melik inkar ve küfürle ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalmaz.” “Alimin padiÅŸahtan korkması, nedimin de cesur olması gerekir.”

         “Ä°lim neseple yürümez. Siz öÄŸrendiyseniz biliyorsunuz, diÄŸeri öÄŸrendi ise o bilir, Ä°lim tevarüs edilemez. Hak Tealanın Peygamberi (s.a.) bütün insanlara gönderildi. O, bir kavmi seçkin, diÄŸerini halk olarak tayin ederek, seçkinler ÅŸöyle buyurdu: Bizim için halk böyle anladı, demedi.” “Arapça’yı çok iyi bilen, konuÅŸan, terkip ve deyimlerinde güçlü olan alim deÄŸildir der. Alim hangi dilde olursa olsun bütün bilgilerden nasip alandır.” “..ilmin deÄŸeri de diÄŸer mumların kendisinden ışık aldığı enerji kaynağına benzer. Halk bir yol gösterene ihtiyaç duymadan, bu ışıkla yolunu bularak, karanlıktan kurtulur.” “..alınacak doÄŸru tedbirler onca bilindiÄŸinden, hiçbir dinsiz ve bid’at ehli onu doÄŸru yoldan ayırtamaz.”

          “ Bütün ümitler ümitsizlikten sonra gelir. Kalbini Allah’a baÄŸla, Allah(c.c.) kullarının iÅŸini doÄŸru görür.”

           “Ne cimri ne de müsrif olmayacak ÅŸekilde yaÅŸamalıdır.” “..her iki dünyaya sahip olabilmek için hayırlar yapmalıdır. Bütün iÅŸlerde Peygamberimizin buyurduÄŸu gibi “iÅŸlerin hayırlısı orta yolu takip etmektedir.” Düsturuna göre daima mutedil hareket etmelisiniz.” “Cimri ve nankör kiÅŸi cennete giremez.”

            “Ahmed-i Hasan’a, “Ben elimi altından çekince, her iki cihan bana teslim olup avucuma geldi. Dünya’yı hakir olarak kabul edince iki cihanda da eÅŸsiz oldum” dedi.” “..herkese bulunduÄŸu ölçüde deÄŸer verilmeli.” “..dünya arzuları peÅŸinde koÅŸanları devletten uzak tutun..” “..dostun dostları ile arkadaÅŸlık daha doÄŸrudur. Adamlarından iki güruhtan emin olma! DüÅŸmanının dostlarından ve dost görünen düÅŸmanlarından..” “..herkesin ölçüsünü bilmelidir. Bir kiÅŸi on dinar bağışlanması gerekiyorken, yüz dinar bağışlamamalıdır. 100 dinar bağışlanacak kiÅŸiye 1000 dinar bağışlamak, meÅŸhur kiÅŸilerin makamlarına zarar verir.”

             “..her birinizin davacısı olduÄŸuna göre, hasımlarınızdan hoÅŸnutluk dileyiniz..”           

                                                                                kriter: kasım 83 sayı : 37