Halid ÖZDÜZEN 

Adıyaman   merkez Çarşısı içerisinde yer alan Ulu Cami ilin en büyük camisidir. Belgelere göre ZülkadiroÄŸullarından   Adıyaman valisi  Eslemez bey tarafından yaptırılmıştır  DüÄŸlkadir beyi  Alaü’d-devle tarafından da onarılmıştır.. Günümüzdeki yapı eski kagir ve ahÅŸap yapının yıkılarak 1873’te yapılmış ÅŸeklidir. 1902 yılında Mehmet Fevzi Efendi tarafından onarılmıştır. Günümüzde de onarım halindedir.

Ulu Cami, kareye yakın dikdörtgen planlı olup, kesme taÅŸtan, dört payenin taşıdığı merkezi bir kubbe ile üzeri örtülüdür. Ayrıca dört köÅŸesinde dört küçük kubbe ile ana kubbe desteklenmiÅŸtir. 

Orta kubbe oldukça yüksek ve kasnaklıdır. Caminin biri kuzey, diÄŸer ikisi de batı ve doÄŸu köÅŸelerinde bulunan üç kapısı vardır. Bunlardan doÄŸu köÅŸesindeki beÅŸ basamaklı bir merdivenle sahanlığa çıkılarak içeri girilmektedir. Kuzey giriÅŸinin önünde dört sütunun taşıdığı çapraz tonozlu, beÅŸ bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. GiriÅŸin ahÅŸap ceviz kapısı 1902 yılında Çevre Mehmet Fevzi tarafından yapılmış, son derece güzel bir eserdir. Üzerinde eski harflerle yazılmış bazı tümceler bulunmaktadır

Kare kaideli silindirik gövdeli minaresi caminin kuzeydoÄŸu köÅŸesindedir. Buradaki iki kitabede 1798 ve 1900 tarihleri yazılıdır.Bahâytarzade Ömer el-Åžehir oÄŸlu Mustafa adlı bir usta tarafından 1318 H., 1900 M. yılında yaptırılmıştır.

Åžehrin en eski ve nadide tarihi esri olan  caminin restorasyon ve tamirinde özen gösterilmediÄŸi ÅŸeklinde  bazı  iddialar bulunmaktadır. Bu kadar deÄŸerli bir eserin yapımının denetlenmesi konusunda  vakıflar idaresi ve Anıtlar yüksek kurulunun sorumluluÄŸu yanında  duyalı vatandaÅŸlara da   görevler düÅŸmektedir..