|
GAP Ä°LE ENERJÄ° ÜSSÜ TÜRKÄ°YE Sadrettin KARAHOCAGÄ°L/ Yankı dergisi sayı 1080
Türkiye’nin en büyük, dünyanın sayılı projeleri arasında yer alan GAP’ta yatırımlar devam ediyor. GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesi’nin ekonomik ve sosyal alanda geliÅŸtiren proje de son 12 yılda yapılan yatırımlarla büyük bir mesafe kat edilmiÅŸ.
Sayın BaÅŸkan, öncelikle sizleri tanıyabilir miyiz?
1964, Erzurum doÄŸumluyum. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Manchester Üniversitesi’nde ekonomi mastırı yaptım, ardından Hacettepe Üniversitesi’nde yakın tarih üzerine doktora çalışmalarına baÅŸladım. Halen “AB Ortak Dış Politikası ve Türkiye” konulu doktora tezi üzerinde çalışmaktayım.
Rize’de kaymakam adayı, Sinop-Türkeli’nde, Ordu-Karabüz’de, Diyarbakır-Dicle’de ve Balıkesir Dursunbey’de kaymakamlık görevlerini yürüttüm. Ä°çiÅŸleri Bakanlığı Personel Genel MüdürlüÄŸü, Nüfus ve VatandaÅŸlık Genel MüdürlüÄŸü’nde Daire BaÅŸkanı olarak çalıştım, Ä°çiÅŸleri Bakanlığı Strateji Merkezi BaÅŸkanlığı’nda araÅŸtırmacı olarak görev aldım. 2002 – 2003 yıllarında Devlet Planlama TeÅŸkilatı’nda Avrupa BirliÄŸi EÄŸitim ve Gençlik Programları Daire BaÅŸkanlığını yürüttüm. 2008 yılından beri GüneydoÄŸu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Ä°daresi BaÅŸkanı olarak görev yapmaktayım.
Bizlere GAP’ın kuruluÅŸundan ve amaçlarından bahseder misiniz?
GAP, 1970’lerde Bölge’nin su ve toprak kaynaklarının geliÅŸtirilmesine dayalı bir program olarak ele alınmış; Fırat- Dicle Havzası’nda sulama ve hidroelektrik enerji üretimine yönelik 22 baraj, 19 hidroelektrik santrali ile sulama yatırımlarının yapımı öngörülmüÅŸtür. 1989 yılında hazırlanan Master Plan ile tarım, sanayi, ulaÅŸtırma, eÄŸitim, saÄŸlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımlarını da içine alan bir bölgesel kalkınma projesine dönüÅŸmüÅŸtür. GAP ile 1,8 milyon ha alanın sulamaya açılması ve 7.476 MW kurulu güçle yılda 27 milyar kilovat-saat hidroelektrik enerjisi üretilmesi planlanmıştır.
Çok sektörlü, sürdürülebilir insani geliÅŸmeye dayalı, Bölge’nin rekabet gücünü artırmayı, ekonomik ve sosyal bütünleÅŸmeyi güçlendirmeyi hedefleyen, entegre bir bölgesel kalkınma projesi olarak uygulanmakta olan GAP, hazırlandığı dönem dikkate alındığında, bugün ağırlıklı olarak vurgulanan yenilikçi yaklaşımları içeren vizyoner bir bakış açısıyla planlanmıştır.
GAP’ın temel hedefleri; GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesi’nin sahip olduÄŸu kaynakları deÄŸerlendirerek, yöre halkının gelir düzeyini ve yaÅŸam kalitesini yükseltmek, bu Bölge ile diÄŸer bölgeler arasındaki geliÅŸmiÅŸlik farkını gidermek, kırsal alandaki verimliliÄŸi ve istihdam olanaklarını artırarak ulusal düzeyde ekonomik geliÅŸme ve sosyal istikrar hedeflerine katkıda bulunmaktır.
GAP, 9 ilin (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Åžanlıurfa ve Şırnak) yer aldığı GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesi’nde yürütülmektedir. GAP kapsamındaki illerin alan ve nüfus büyüklüÄŸü, Türkiye’nin ortalama 10’ u civarındadır.
Bugüne kadar hazırlanan bölgesel kalkınma plan ve programları arasında en etkin olarak uygulananı GüneydoÄŸu Anadolu Projesi (GAP) olmuÅŸtur. Cumhuriyet tarihimizin en kapsamlı ve maliyetli projesi olan GAP, entegre bölgesel kalkınma yaklaşımı ve sürdürülebilir insani geliÅŸme felsefesi ile uluslararası literatüre geçen ve marka deÄŸeri olan bir projedir.
GAP Master Planı’nın yapımından sonra Bölge’de ve Türkiye’de plan kapsamındaki varsayımlara uymayan önemli geliÅŸmeler meydana gelmiÅŸ ve özellikle kamu kesiminin finansal sorunları nedeniyle plan hedeflerinden önemli ölçüde sapma olmuÅŸtur. Ayrıca, dünyada yeni kalkınma anlayışı ve kavramları ön plana çıkmış ve bölge kalkınmasına farklı bir yaklaşım getirecek yeni bir plan hazırlanması ihtiyacı doÄŸmuÅŸtur. Bu çerçevede önce GAP Bölge Kalkınma Planı (2002-2010), daha sonra da GAP Eylem Planı (2008-2012) hazırlanmıştır.
2008 yılında GAP kapsamındaki bütün geliÅŸmeler gözden geçirilmiÅŸ, GüneydoÄŸu Anadolu Projesi’nin ekonomik kalkınma, sosyal geliÅŸme ve baÅŸta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının hızlandırılarak büyük bir bölümünün 2012 yılı sonuna kadar tamamlanması amacıyla beÅŸ yıllık süreyi kapsayan GAP Eylem Planı 2008-2012 hazırlanmış ve uygulamaya konmuÅŸtur.
GAP EP (2008-2012) uygulamaları ile bölgede sulama altyapısının temelini oluÅŸturan ana kanal inÅŸaatları baÅŸta olmak üzere ulaÅŸtırma, sanayi, kırsal ve kentsel altyapı, kültür-turizm gibi kamu yatırımlarının büyük bir bölümü tamamlanma aÅŸamasına gelmiÅŸtir. Önümüzdeki dönemde, öncelikle GAP EP kapsamında devam eden yatırımları tamamlamak, yapılan yatırımlarla doÄŸan potansiyeli ekonomik, sosyal ve kültürel geliÅŸimin hızlandırılması yönünde tam olarak kullanmak ve GAP’ı daha ileriye taşımak amacıyla GAP Eylem Planı (2014-2018) hazırlanmıştır. Yeni Plan’da insanı hedef alan, çevreye duyarlı, yenilikçi, sürdürülebilir, gelir eÅŸitsizliÄŸini giderici, dezavantajlı alanları ve grupları önceleyen, bölgenin rekabet gücünü ve istihdamı artıran, yaÅŸanabilir mekânlar oluÅŸturan proje ve programlara yer verilmiÅŸtir.
SAYISIZ YATIRIMLAR BÖLGEYE KAZANDIRILDI
GAP ile bugüne kadar bölgede neler yapıldı? Yatırımlarınızın bölgeye ve Türkiye’ye katkıları neler oldu?
GAP Eylem Planı’nın uygulandığı beÅŸ yıllık süre içerisinde gerçekleÅŸtirilen yatırımlar ile klasik anlamda GAP büyük ölçüde tamamlanmış; Bölge’nin kalkınma göstergelerinde somut ve önemli ilerlemeler saÄŸlanmıştır.
1990-2007 dönemi itibariyle GAP Bölgesi’ndeki bütün yatırımlara kamu kaynaklarından yılda ortalama 7 düzeyinde pay ayrılmıştır. GAP EP’nin uygulamaya baÅŸlanmasıyla birlikte 2008 yılında GAP yatırımlarının toplam kamu yatırımları içindeki payı 12’ye yükselmiÅŸ, daha sonraki yıllarda ise 14 seviyesine ulaÅŸmıştır. Eylem Planı’nın tamamlanmasından sonra da GAP yatırımları için kamu bütçesinden ayrılan pay 11’in üzerindeki düzeyini devam ettirmektedir.
GAP kapsamında 2013 yılı itibariyle 10 hidroelektrik santrali tamamlanmış; GAP enerji yatırımlarında 74 oranında fiziki gerçekleÅŸme saÄŸlanmıştır. Hidroelektrik santrallerinin iÅŸletmeye alınışından 2013 yılı sonuna kadar 392,1 milyar kilovat-saat elektrik enerjisi üretilmiÅŸ olup, üretilen bu enerjinin parasal deÄŸeri 23,5 milyar ABD Doları’dır (1 kWh=6 cent). Fiziki gerçekleÅŸmesi yaklaşık 70’lere ulaÅŸan Ilısu Barajı ve HES’in tamamlanmasıyla bu oran 90’ı aÅŸacak, Cizre Projesi’nin gerçekleÅŸtirilmesiyle 93’e ulaÅŸacaktır. Türkiye’de her yıl üretilen hidrolik enerjinin yarısı Bölge’deki hidroelektrik santrallerinden karşılanmakta ve GAP enerji projeleriyle ülke ekonomisine doÄŸrudan katkı saÄŸlamaktadır. GAP kendini sadece hidroelektrik santrallerinden elde edilen gelir ile geri ödemektedir.
GAP kapsamında 16 baraj tamamlanmış; 1 milyon ha alanı sulayacak su depolanmıştır. 2013 yılı sonu itibariyle toplam 411.508 ha sulamaya açılmıştır. Fiziki gerçekleÅŸme açısından, sulama projelerinin 23’ü iÅŸletmeye alınmıştır. Devam eden ÅŸebeke inÅŸaatlarının tamamlanmasıyla sulamaya açılan alan miktarı önümüzdeki dönemde hızla artacaktır.
Son yıllarda GAP Bölgesi’nden yapılan ihracat düzeyinde de önemli oranda artış kaydedilmiÅŸtir. 2000 yılında 503 milyon dolar olan ihracat, 2005 yılında 2,2 milyon dolara, 2007 yılında 3,3 milyar dolara ve 2013 yılında 8,9 milyar dolara ulaÅŸmıştır. GAP Bölgesi’nden yapılan ihracatın Türkiye toplam ihracatı içindeki payı da 2000 yılında yüzde 1,8’den 2013 yılında yüzde 5,9’a yükselmiÅŸtir. Ä°hracat deÄŸerinin artmasında; mevcut ticaret aÄŸlarının bölge ile entegre hale getirilmesi, mevcut ulaşım aÄŸlarının iyileÅŸtirilmesi ve yenilerinin yapılması bölge ticaretini olumlu yönde etkilemiÅŸtir.
GAP Bölgesi’nde imalat sanayi sektöründe 2007 yılı sonunda yaklaşık 1.969 iÅŸletmede 87.566 kiÅŸi istihdam edilirken, 2013 yılında iÅŸletme sayısı 53 artış göstererek 3.023’e ulaÅŸmış, istihdam da 95 artarak 170.811 olmuÅŸtur.
2007 yılında binde (eksi) -7,6 olan GAP Bölgesi’nin net göç hızı, 2013 yılında binde (eksi) -5,7’ye düÅŸmüÅŸtür. Bölge’den göç oranı Batı Karadeniz ile aynı, OrtadoÄŸu Anadolu ve KuzeydoÄŸu Anadolu bölgelerinden daha az olmuÅŸtur.
Bölge’de kiÅŸi başına düÅŸen Gayri Safi Katma DeÄŸer (GSKD) 2007 yılında ortalama 3.660 dolardır. 2011 yılında bu rakam ortalama 4.641 dolara çıkmakla beraber Bölge, GSKD ülke dağılımında en alt sıralarda yer almıştır. Bölge’nin kiÅŸi başı GSKD ortalaması Türkiye ortalamasının 2007 yılında 44,3 ve 2011 yılında da 50,2’dir.
GAP Eylem Planı (2008-2012) kapsamındaki önemli geliÅŸmeler
GAP Eylem Planı (GAP EP) kapsamında 4 geliÅŸme ekseni altında 73 ana eylem ve bu eylemler çerçevesinde 300’ün üzerinde proje ve faaliyet yer almaktadır. Söz konusu eylemlerin gerçekleÅŸtirilmesi için 2008-2012 döneminde, 2012 yılı fiyatlarıyla, toplam 32,9 milyar TL’lik kaynaÄŸa ihtiyaç duyulduÄŸu belirlenmiÅŸtir. Bu kaynağın 26,9 milyar TL’sinin merkezi bütçe kapsamından finanse edilmesi öngörülmüÅŸtür.
GAP EP uygulamalarının öncelikle finansman ihtiyacı karşılanmış, yatırımlara tahsis edilen ödenek miktarında çok önemli bir artış saÄŸlanmıştır. 1990-2007 dönemi itibariyle kamu yatırımlarından Bölge’ye yılda ortalama 7 pay ayrılırken bu oran 2008 yılında 12’ye, 2009 yılında 14,4’e yükselmiÅŸtir. Eylem Planı’nın tamamlanmasından sonra da GAP yatırımları için kamu bütçesinden ayrılan pay 11’in üzerindeki düzeyini korumuÅŸtur. Plan döneminde GAP EP kapsamındaki yatırımlara, 2012 yılı fiyatlarıyla, 18,2 milyar TL kaynak aktarılmış, 14,7 milyar TL harcama yapılmıştır.
Eylem Planı’nın uygulandığı beÅŸ yıllık süre içerisinde gerçekleÅŸtirilen yatırımlar ile klasik anlamda GAP büyük ölçüde tamamlanmış; Bölge’nin kalkınma göstergelerinde somut ve önemli ilerlemeler saÄŸlanmıştır.
GAP enerji yatırımlarında sona gelinmiÅŸ; sulama yatırımlarında, iÅŸsizliÄŸin ve göç sorunlarının giderilmesinde, ihracatın artırılmasında, Bölge’nin ekonomik ve sosyal göstergelerinin iyileÅŸtirilmesinde önemli mesafeler kat edilmiÅŸtir.
GAP kapsamında önce barajların yapımına baÅŸlanmış, bir milyon hektar alanı sulayacak su barajlarda depolanmıştır. Ä°kinci adımda bu suyu sulama alanlarına taşıyacak ana kanalların, daha sonra da tarlalara dağıtacak sulama ÅŸebekelerinin yapımı gelmektedir. GAP Eylem Planı ile bu ikinci adım gerçekleÅŸtirilmiÅŸ; 701,3 km’si 2008-2013 döneminde olmak üzere toplam 934,7 km ana kanal hizmete hazır hale getirilmiÅŸtir.
2013 yılı sonu itibariyle toplam 411.508 ha alan sulamaya açılmış; sulama projelerinin 23’ü iÅŸletmeye alınmıştır.
GeçtiÄŸimiz yıllarda yapılan 1 milyon hektarlık toplulaÅŸtırmaya karşılık, Eylem Planı döneminde 2,4 milyon hektar alanda arazi toplulaÅŸtırması ve tarla içi geliÅŸtirme hizmetleri yürütülmüÅŸ, 2,1 milyon hektar alanda çalışmalar tamamlanmıştır. Bu çalışma dünyanın bir seferde yapılan en büyük toplulaÅŸtırması olup kamulaÅŸtırma maliyetlerinin düÅŸürülmesiyle 2,5 milyar TL tasarruf edildiÄŸi tahmin edilmektedir. Bu projeden 1.061.000 kiÅŸi yararlanmıştır.
Harran Ovası’nda kapalı drenaj projesi ile 55.000 ha alanda çalışmalar planlanmış ve 35.843 ha alanda drenaj çalışmaları tamamlanmıştır. Planlanan 9.000 km drenaj hattının 6.500 km’si bitirilmiÅŸtir. Bu alanlarda tuzlanma problemi giderilmiÅŸtir.
Bölge’de yatırım potansiyeli yüksek ÅŸehirlerde rekabet ortamının geliÅŸtirilerek ekonomik kalkınmanın gerçekleÅŸtirilmesi amaçlanmış, bu doÄŸrultuda ilk defa Eylem Planı için hazırlanan Cazibe Merkezleri Destekleme Programı (CMDP) Diyarbakır ve Åžanlıurfa uygulamaya konulmuÅŸtur. Gaziantep ilinde de çalışmalara baÅŸlanmıştır.
Plan döneminde yeni yatırım teÅŸvik sistemlerinin uygulanmasıyla, özellikle Haziran 2012’den sonra Bölge’ye yapılan özel sektör yatırımlarında dikkate deÄŸer bir artış gözlenmiÅŸtir. 2010 ve 2011 yıllarında bölgede verilen toplam teÅŸvik belgesi sayısı 984, sabit yatırım tutarı 5.991 milyon TL ve istihdam öngörüsü 22.784 kiÅŸi iken, bu rakamlar 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 1.264 belge, 13.141 milyon TL ve 56.689 kiÅŸi olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Belge sayısında 28,5, sabit yatırım tutarında 119,4 ve istihdam sayısında 148,8 artış saÄŸlanmıştır. Bu oranlar Türkiye geneli için sırasıyla 10,1, 31,2 ve 23,8’dur.
Plan döneminde, baÅŸta KOBÄ°’ler olmak üzere Bölge’deki iÅŸletmelerin ve giriÅŸimcilerin rekabet gücünü artırmak amacıyla kullandırılan kredilerde artış saÄŸlanmıştır.
Bölge’nin teknoloji geliÅŸtirme ve yenilik kapasitesini artırmaya yönelik olarak Gaziantep, Dicle ve Harran üniversiteleri bünyesinde 3 teknopark faaliyete geçmiÅŸtir.
Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölge tarihin her döneminde çeÅŸitli uygarlıklara ev sahipliÄŸi yaptığı için kültür ve turizm varlıkları açısından da çok zengindir. Kültür varlıklarının korunarak turizm odaklı deÄŸerlendirilmesi, istihdam ve sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı saÄŸlanması amacıyla turizm altyapısının iyileÅŸtirilmesi, turizm çekim merkezleri oluÅŸturulması ve turizmin çeÅŸitlendirilmesi için gerekli çalışmalar yürütülmüÅŸtür. 2008-2012 döneminde 56 adet kültür varlığı eski eserin onarımı bitirilmiÅŸtir.
DoÄŸal kaynakların korunması amacıyla orman varlığının artırılmasına ve erozyonun önlenmesine yönelik faaliyetler etkin bir ÅŸekilde yürütülmüÅŸtür.
Tarım sektörünün Bölge’nin kalkınması için baÅŸat sektör olduÄŸu gerçeÄŸiyle, kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesine devam edilmiÅŸ, çiftçi ve üreticilere dönük eÄŸitim ve yayım çalışmaları gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Plan döneminde tarımsal örgütlenme projelerine, organik tarım uygulamalarına, kırsal kalkınma yatırımlarına, hayvancılık ve kurumsal kapasite projelerine toplam 743 milyon TL destek verilmiÅŸtir;
GAP Bölgesi için hazırlanan Rekabet Gündemi Çalışması çerçevesinde organik tarımın geliÅŸtirilmesi, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliÄŸinin artırılması, Bölge’nin turizm potansiyelinin ekonomik kalkınmaya katkı saÄŸlayacak ÅŸekilde deÄŸerlendirilmesine yönelik proje ve faaliyetlere önem verilmiÅŸ; pilot uygulamalara baÅŸlanmıştır.
Bölgede, tüm eÄŸitim kademelerindeki okullaÅŸma oranlarında artış saÄŸlanmış ve derslik başına düÅŸen öÄŸrenci sayısı azaltılmıştır. 2007-2008 eÄŸitim öÄŸretim yılında brüt okullaÅŸma oranları okul öncesi eÄŸitimde (4-5 yaÅŸ) 22,6, ilköÄŸretimde 103,1 ve ortaöÄŸretimde 57,8 iken, 2013-2014 eÄŸitim öÄŸretim yılında okul öncesi eÄŸitimde (4-5 yaÅŸ) 32,2, ilköÄŸretimde 114,5 ve ortaöÄŸretimde 86,6 olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir.
Bölge’de yeni kurulan 6 üniversite ile birlikte GAP’ın 9 ili de üniversiteye kavuÅŸmuÅŸ; yüksek öÄŸretime eriÅŸimde önemli bir ilerleme kaydedilmiÅŸtir. Bölge’nin ihtiyaçlarına uygun yeni eÄŸitim birimlerinin açılmasına öncelik verilmiÅŸ; 26 fakülte, 9 yüksekokul, 4 enstitü olmak üzere 39 yeni bölüm açılmış, program sayısı ve üniversiteye kabul edilen öÄŸrenci sayısı artmış ve öÄŸrenciler daha modern koÅŸullarda eÄŸitim olanağına kavuÅŸmuÅŸtur. Üniversiteler bünyesinde kurulması planlanan merkezi araÅŸtırma laboratuvarlarından 5’i tamamlanmıştır. Dicle ve Harran üniversitelerinde sürekli eÄŸitim merkezleri kurulmuÅŸtur.
Ä°STÄ°HDAM ARTIYOR
GAP EP’de istihdamın artırılması, iÅŸsizliÄŸin ve kayıt dışı istihdamın azaltılması ve iÅŸgücü kalitesinin yükseltilmesi amacıyla iÅŸgücü yetiÅŸtirme programları yaygınlaÅŸtırılmış, istihdam garantili kurslara ağırlık verilmiÅŸtir. Ä°ÅžKUR’un düzenlemiÅŸ olduÄŸu aktif iÅŸgücü kurs ve programlarından 178.100 kiÅŸi yararlanmıştır.
SaÄŸlık alanında fiziki ve beÅŸeri altyapı önemli ölçüde geliÅŸtirilmiÅŸtir. Yatak sayısının artırılmasıyla birlikte hastanelerde nitelikli oda sistemine geçilmiÅŸ; saÄŸlık hizmetlerinin sunumu yaygınlaÅŸtırılmış ve kalitesi yükseltilmiÅŸ, buna baÄŸlı olarak temel saÄŸlık göstergelerinde son derece önemli iyileÅŸmeler kaydedilmiÅŸtir. On bin kiÅŸiye düÅŸen hasta yatağı sayısı da 13,9’dan 19,7’ye yükselmiÅŸtir. SaÄŸlık personeli sayısında önemli artış saÄŸlanmıştır. GAP illerinde 2002 yılında 52 olan saÄŸlık kuruluÅŸlarında gerçekleÅŸen doÄŸum oranı, 2012 yılında 95,5’e yükselmiÅŸtir. Anne ölüm oranı 2008 yılında yüz binde 38,9 iken, 2012 yılında yüz binde 14,7’ye gerilemiÅŸtir. Bebek ölüm oranı 2009 yılında binde 17,3 iken 2012 yılı sonunda binde 15,7’ye ve 2013 yılında da 15,5’e düÅŸmüÅŸtür.
GAP Eylem Planı’na özgü bir program olan ve daha sonra diÄŸer bölgelere yaygınlaÅŸtırılan Sosyal Destek Programı (SODES) ile meslek edindirme, sosyal içerme, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler gibi alanlarda yaklaşık 350 milyon TL kaynakla 2.751 proje desteklenmiÅŸ, 1.247.906 kiÅŸiye ulaşılmıştır. 2013 yılında ise 491 proje desteklenmiÅŸ ve projelere 70 milyon TL kaynak aktarılmıştır.
Kırılgan kesimlerin ihtiyaç duyduklarında saÄŸlıklı ve güvenli bir yaÅŸam sürebilecekleri yeni sosyal koruma merkezleri oluÅŸturulmuÅŸtur. Bu alanda 24 merkez (Çocuk ve Gençlik Merkezi, Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi, Engelsiz YaÅŸam Merkezi, YaÅŸlı Dayanışma Merkezi, Toplum Merkezleri ve Sevgi Evleri gibi) hizmete alınmış ve çeÅŸitli programlar düzenlenmiÅŸtir. Ayrıca, Bölgede hizmet veren Çok Amaçlı Toplum Merkezi (ÇATOM) sayısı 44’e ulaÅŸmıştır.
Toplumun tüm kesimlerinin kültür hizmetlerine eriÅŸimini saÄŸlamak amaçlanmış, Adıyaman-Kahta, Batman, Mardin, Kilis ve Diyarbakır Kültür Merkezleri tamamlanarak hizmete açıldı.
Bölge’ye doÄŸalgaz arzı saÄŸlayacak 5 boru hattı inÅŸaatından 3’ü tamamlanmış, Siirt, Batman ve Kilis illeri ile Bismil, Silvan, BeÅŸiri, Kozluk, Kurtalan ilçelerine ve Adıyaman-Kâhta ilçesine doÄŸal gaz arzı saÄŸlanmıştır.
Bölge’nin karayolu ulaşım altyapısı önemli ölçüde iyileÅŸtirilmiÅŸtir. 2000’li yılarda GAP Bölgesi’nde 98 km olan otoyol ağı 2013 yılı sonunda 291 km’ye, 294 km olan bölünmüÅŸ yol ağı ise 1.705,5 km’ye ulaÅŸmıştır.
Havayolu ulaşımında 2013 yılında hem sefer sayısı, hem de yolcu sayısı 2004 yılına göre yaklaşık 4 kat artmıştır. Kilis ili hariç tüm iller havaalanına kavuÅŸmuÅŸtur.
Batman Havaalanı Terminal Binası ile Şırnak Havaalanı’nın yapımına plan döneminde baÅŸlanmış ve her iki tesis de hizmete açılmıştır. Adıyaman Havaalanı Terminal Binası 2013 yılında bitirilmiÅŸtir.
Sanayi altyapısını geliÅŸtirmeye yönelik 7 adet organize sanayi bölgesi (OSB) ve 8 adet küçük sanayi sitesi (KSS) tamamlanmış; Bölge’deki OSB sayısı 16’ya, KSS sayısı ise 35’e yükselmiÅŸtir.
GAP ilk çıktığında Türkiye’de büyük bir heyecan yarattı. GAP bittiÄŸinde ülkeye nasıl bir yarar saÄŸlayacak?
GAP ülkenin enerji ve gıda gereksinimlerinin bir kısmını karşılayabilecek bir projedir. GAP enerji ve gıda krizlerini engelleyebilecek bir yapıdadır. BilindiÄŸi üzere kısa bir süre önce gıda ve enerji krizi yaÅŸandı hatta gıda enerjisinde Vietnam ve Mısır bu konuda ihracatı yasakladı. Krizde en kötü ÅŸey ihracatların yasaklanmasıdır. Bu yasaklanma ise yine ciddi bir kriz doÄŸurur. Türkiye’de ise gıda ve enerji krizi çözüldü. Türkiye özellikle enerji konusunda aktif rol alıyor ciddi enerji üreten 19 barajın 15 tanesi yapılmış bulunmaktadır. Ama aslında bizim çalışmalarımız gıda konusunda yoÄŸunlaÅŸmakta. Çünkü bölge içerisindeki sulama baÅŸka yerdeki sulamaya benzememektedir. Bu alandaki çalışmalar GAP ile 7 kat artmış durumdadır. Türkiye’nin sulanabilir toprak arazisinin yüzde 20’si bu bölgededir. Bu yüzde 20’nin de geriye kalan yüzde 80’den, yüzde yüz daha verimlidir. Bu nedenle bölgedeki sulama çalışmasının diÄŸer yerlerden daha fazla bir anlama sahip. Åžuan bölgede sulanabilir arazilerin kullanılması 500 bin hektar alana getirildi ve bu alan bir milyon hektar alanı geçince Türkiye gıda üssü alanında dünya üzerinde sayılı bir ülke olacaktır. GAP sayesinde Türkiye sayılı gıda üslerinden birine sahip olacak. Bunun sonucu olarak da Türkiye ihracatını artırmış ve gelirlerini katlamış olacaktır. Tabi alana yatırımlar geç kalmış durumdadır bunu sebebi olarak da bu yatırımları Türkiye kendi bütçesinden yapıyor. Kriz zamanında dahi Türkiye bu yatırımları kendi öz bütçesinden yapmış bulunmaktadır.
21. YÜZYILIN PARLAYAN YILDIZI GÜNEYDOÄžU ANADOLU Ä°LLERÄ°
GAP’ın hedefleri nelerdir? Önümüzdeki dönemlerde yapılacak yatırımlardan da bahseder misiniz? Türkiye 2023 hedeflerine hazırlanıyor. GAP’ın bu kapsamdaki yeri ve önemi nedir?
2008-2012 dönemi için planlanan eylemler önemli ölçüde tamamlanmış olup, büyük ölçekli yatırımların hızlandırıcı etkisini yenilikçi uygulamalarla daha da artırmak amacıyla 2014-2018 dönemini içeren ikinci GAP Eylem Planı hazırlanmıştır.
Yeni GAP Eylem Planı ile Bölge illerini 21. yüzyılın parlayan yıldızı haline getirmeyi hedefliyoruz. Modern sulama tekniklerinin uygulanması, rekabetçi ürün türlerine geçiÅŸ, pazarlama olanaklarının geniÅŸletilmesi, ulaşım ve konut altyapısının üst standartlara çıkarılması, lojistik merkezlerin kurulması, eÄŸitim ve saÄŸlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerin geliÅŸtirilmesi, doÄŸal ve kültürel dokunun deÄŸerlendirilmesi politikalar uygulanarak Bölge’nin rekabet gündemi desteklenmeye devam edilecektir. Åžehirlerin yaÅŸanabilirliÄŸinin artırılması, turizm, organik ve iyi tarım, yenilenebilir enerji ve inovasyon çalışmaları yeni dönemin önemli unsurları olacaktır.
Hedefimiz tamamladığımız projeleri kalıcı kılmak; refah düzeyini artırarak huzur ortamını devam ettirmek ve kardeÅŸliÄŸi güçlendirmektir. GüneydoÄŸu Anadolu’yu yalnızca Türkiye’nin deÄŸil, dünyanın tarım ve enerji üssü haline getireceÄŸiz. GAP, gelecekte yaÅŸanacak gıda ve enerji krizleri için ülkemizin ÅŸimdiden aldığı tedbirdir.
Eylem Planı kapsamında, Bölge’nin mevcut potansiyelinin deÄŸerlendirilerek rekabet gücünün artırılması, ekonomik kalkınmasının ve sosyal geliÅŸmesinin hızlandırılarak ulusal büyümeye ve ülkenin 2023 yılı hedeflerine katkısının azami düzeye çıkarılması hedeflenmektedir. GAP EP 2014-2018’de öncelikle devam eden yatırımların tamamlanması esastır. Bunun yanısıra, gerçekleÅŸtirilen tüm icraatların kalıcılığını saÄŸlamak, yenilikçi, ekonomik ve toplumsal geliÅŸmeyi hızlandırıcı, istihdam artırıcı yeni programlarla GAP kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak Eylem Planının temel misyonudur.
Bölge’nin ekonomik ve sosyal geliÅŸimine ivme kazandıracak, özel sektör yatırımlarını Bölge’ye çekecek, KOBÄ°’leri geliÅŸtirecek, üretimi çeÅŸitlendirecek ve verimliliÄŸi artıracak, Bölge’nin rekabet gücünü yükseltecek, istihdamı ve nitelikli iÅŸgücünü artıracak uygulamalara öncelikle devam edilecektir. EÄŸitimli ve saÄŸlıklı bireyler yetiÅŸtirecek, dezavantajlı grupların ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılımlarını saÄŸlayacak, doÄŸal varlıkları ve kültürel zenginlikleri koruyacak, çevreye duyarlı, saÄŸlıklı ve güvenli yaÅŸam mekânları oluÅŸturacak çalışmalar hızlandırılacaktır. Sulama, ulaşım ve sanayi altyapısını daha da iyileÅŸtirecek ve yerel kurumların hizmet sunum kapasitelerini geliÅŸtirecek program ve uygulamalara ağırlık verilecektir.
GÜNEYDOÄžU’DA KALKINMA DEVAM EDECEK
Bölge’nin ihtiyaçları doÄŸrultusunda mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetleri baÅŸta olmak üzere aktif iÅŸgücü politikaları yaygınlaÅŸtırılacaktır. Ä°ÅŸgücünün eÄŸitim düzeyi yükseltilerek istihdam edilebilirliÄŸi artırılacak ve iÅŸgücü piyasasının talep ettiÄŸi becerilerin kazandırılmasını saÄŸlayacak eÄŸitim faaliyetlerine önem verilecektir.
Åžehirlerin yaÅŸam ve yatırım koÅŸulları bakımından cazibesi artırılacak, taşıdıkları potansiyeller, sundukları imkânlar, ürettikleri mal ve hizmetler etrafında markalaÅŸmalarını saÄŸlayacak ÅŸartlar oluÅŸturulacaktır.
Sonuç olarak; GAP yalnızca kendi kaderini deÄŸiÅŸtiren bir uygulama deÄŸildir; ülkemizi geleceÄŸe istikrarla taşıyacak, ülkemizin çehresini deÄŸiÅŸtirecek bir projedir. Ä°nsanların refah seviyesini arttırarak sosyal barışı, huzuru tesis etmek açısından da son derece önemli bir projedir.
Klasik anlamda GAP programı tamamlansa da yenilikçi, sürdürülebilir, ekonomik ve toplumsal geliÅŸmeyi hızlandırıcı, istihdam artırıcı yeni programlarla GüneydoÄŸu Anadolu Bölgemizde kalkınma süreci devam edecektir. Sadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler.
Lütfen hesabınıza giriş yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |
