TÜBÄ°TAK Projeleri ve AraÅŸtırma Stratejilerinde Paradigma DeÄŸiÅŸimi
Prof. Dr. Ä°brahim ORTAÅž, Çukurova üniversitesi öÄŸretim üyesi, (http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/2014_1_1001.pdf) .
TÜBÄ°TAK tarafından yukarıdaki web ortamında açıklanan panel sonucu geçer puan alan toplam proje sayısı 484’dür. Bunlardan 10 âdeti Çukurova Üniversitesinden. Çukurova Üniversitesindeki
projelerin 7 tanesi Ziraat Fakültesi (Bahçe bitkileri 3, Tarla bitkileri (Kozan Meslek Yüksek Okulu) 1, Tarımsal Yapılar ve Sulama 1, Hayvan YetiÅŸtirme 1 ve Toprak Bilimi ve Bitki Besleme 1), 2 tanesi Fen Edebiyat Fakültesi (Kimya bölümü) ve 1 tanesi Mühendislik Fakültesinden (Makine MühendisliÄŸi) baÅŸarılı bulunmuÅŸtur. Kurumun ismi ve sahip olduÄŸu olanaklar kadar kiÅŸilerin bireysel çaba ve istekleri de projelerin baÅŸarılı bulunmasında etkilidir. Bu baÄŸlamda proje yöneticilerini candan kutluyorum. Ziraat Fakültesi öÄŸretim üyelerinin ağırlıklı olarak proje almış olması belki fakültenin yeniden eski konumuna gelmesi için bir motivasyon saÄŸlayabilir.
Bu arada TÜBÄ°TAK 2014 yılı GiriÅŸimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi 2014 Sıralamasını açıkladı ( http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/2014_gyue_siralama.pdf ). Çukurova Üniversitesi 18. Sırada yer alıyor. Daha önce bu konunun önemini belirtmiÅŸtim. TÜBÄ°TAK deÄŸerlendirmesi ve kriterlerine göre ilk on sıralamasına giren üniversiteler bir milyon dolar teÅŸvik almaktadırlar. Bu konu üniversitenin temel bir sıçrama yapması bakımından önemli. Üniversite Teknoparkının ve ilgili merkezlerin yeniden konu üzerinde çalışması ve çaba harcamasında yarar var. Çukurova üniversitesinin ilk 10 girme potansiyeli olduÄŸuna inanıyorum.
TÜBÄ°TAK Kaliteden Taviz Vermeden Daha Fazla Projeye Destek SaÄŸlayabilir Türkiye’deki toplam 176 üniversite içinde Çukurova Üniversitesinin ortalamanın üzerinde 10 adet proje almış olması önemli bir baÅŸarı olarak görülebilir ancak Türkiye’deki ilk 17. sıradaki bir üniversite için daha fazla proje alınabilirdi. Toplam 484 projenin desteklendiÄŸi bu dönemde 1001 programına baÅŸvurulan projelerin destek oranı %27,9 olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir (Ç.Ü toplam baÅŸvuru sayısı bilmekte yarar var). Bu sayı oransal açıdan bakıldığında az görünüyor. Türkiye’de 2012 yılı itibarı ile tam zamanlı öÄŸretim üyesi sayısı 42124 (YÖK). Åžimdilerde 45 bin civarında olan geniÅŸ bir camia için 400 projenin desteklenmesi yetersiz kalabilir. Her projenin maksimum destek tutarı 360 000 TL ve toplam projelerin bütçesi yaklaşık 174 milyon TL eder ki çok büyük bir para deÄŸil. AraÅŸtırma projesi sayısı birkaç katına kadar artabilir. Türkiye’nin GSMH’den araÅŸtırmaya ayrılan payı halen % 0.94-0.96 bandında deÄŸiÅŸiyor. Bilim Teknoloji Yüksek Kurulunun öngördüÄŸü gibi, % 2 düzeyine çıkmadıkça geniÅŸ sayıda araÅŸtırıcı daha fazla projeden yararlanamayacaktır. DileÄŸimiz Türkiye’nin, ağırlığına yakışır ölçüde daha çok bilimsel araÅŸtırmaya destek çıkmasıdır. Tabii kaliteden de taviz verilmemeli ve hesap sorulabilirlikte saÄŸlanmalıdır.
Üniversitenin Projeleri TeÅŸvik Ä°çin Farklı Modeller GeliÅŸtirmesi Gerekir Proje hazırlama sürecine destek verilebilir. En azından kırtasiye ve yazılım desteÄŸi saÄŸlanacağı gibi araÅŸtırıcının kullanacağı maddi destek saÄŸlanarak araÅŸtırıcılar proje yazmaya teÅŸvik edilebilir. Birçok geliÅŸmiÅŸ üniversite, kurum dışında proje alan araÅŸtırıcılara üniversitenin araÅŸtırma fonundan daha çok proje ve bütçe desteÄŸi, lisansüstü öÄŸrenci (yüksek lisans ve doktora öÄŸrenci) desteÄŸi, burs imkânı saÄŸlamaktadır. Bu ÅŸekilde araÅŸtırıcılara hem kolaylık saÄŸlanmış olur hem de yeni projeler için isteklendirilmiÅŸ olur. AB ve bazı ülkelerde projenin sunulmasına maddi destek yapılarak araÅŸtırıcılar teÅŸvik edilmektedir. Bir önceki yönetim döneminde Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, TÜBÄ°TAK, AB ve diÄŸer yurtdışı projelere hazırlamış ve baÅŸvuruyu yapma ön koÅŸuluna baÄŸlı olarak belirli bir puan üzerinden araÅŸtırıcıya yurtdışı yayın desteÄŸi gibi maddi destek saÄŸlamıştı. Süleyman Demirel Üniversitesi bir anda TÜBÄ°TAK’a proje baÅŸvuru sayısı bakımında Türkiye’de ilk sıraya yerleÅŸmiÅŸti ve en çok proje alan üniversite olmuÅŸtu. Pratik olarak önemli bir teÅŸvik sayılır. Ülkemizde böyle bir gelenek pek yok, ancak bizim de bazı önlemler alarak araÅŸtırıcıları motive etmemiz gerekir diye düÅŸünüyorum.
Proje ve Patent Ofisi Önemli Adana Üniversite Sanayi Ortak AraÅŸtırma Merkezi ÜSAM, Adana Sanayi Odası 2013 yılında benimde içinde bulunduÄŸum Üniversitede en fazla proje yapan 7 araÅŸtırıcıya teÅŸekkür belgesi vermiÅŸtir. Yetkililere, “projelerin alınması yanında daha fazla araÅŸtırıcıyı teÅŸvik etmek, projelerin sonuçlarını hayata nasıl kazandırabiliriz” konusu üzerinde düÅŸünmek ve üniversite ile iÅŸbirliÄŸini daha da geliÅŸtirmek için nelerin yapılabileceÄŸinin sorgulanmasını önermiÅŸtim. Projelerin sorun çözmeye yönelik olması ve yaÅŸama katkıda bulunması konusu ayrıca tartışılması gerekir. Bu konuda iÅŸbirlikleri ve beyin fırtınası ortamı yaratılmasını önermiÅŸtim. Bu da üniversitenin ve birimlerin bilim politikaları ve misyonları ile iliÅŸkilidir. Üniversitenin bu konuda temel bir yaklaşım oluÅŸturması gerekir. Birçok geliÅŸmiÅŸ üniversitenin proje yazma ofisleri ve mevcut olup, ofislerin ulusal ve uluslararası alanda proje alınmasında ciddi katkıları bulunuyor. Ayrıca patent ofisleri de bu süreçlerle birlikte deÄŸerlendirilmektedir.
Panel Yönetimi Önemli, Ancak Adayların Savunma Yapmasına Olanak Verilmesi Yararlı Olur TÜBÄ°TAK, projelerini panel esasına göre deÄŸerlendiriyor. Prensipte paneli benimsemesine raÄŸmen kritik düzeyde olan projeler için, proje liderlerinin son bir kez projelerini savunması, panelistlerin kafasındaki soruların giderilmesi bakımından çok yararlı olacaktır (SANTEZ projelerinde olduÄŸu gibi). Birçok proje küçük bir iki sorun tam anlaşılmadığı için veya proje baÅŸarılı görülmediÄŸi için maÄŸduriyete uÄŸruyor. Buna raÄŸmen çalışmak istediÄŸimiz alanda hipotezlerimizi gerçekleÅŸtirmek için ısrarcı olmak ve her dönem proje sunmak gerekir. DiÄŸer taraftan araÅŸtırıcıların ve üniversitelerin TÜBÄ°TAK kaynaklarından etkin yararlanması konusunda da daha fazla çaba gösterilmesinde yarar vardır. Åžahsen ben her dönem TÜBÄ°TAK’a proje baÅŸvurusunda bulunarak Laboratuvarların çalışması için kaynak yaratmaya çalışıyorum. Tabii üniversitenin bu konuda temel bir politikasının olması ve araÅŸtırıcısının arkasında olması, TÜBÄ°TAK kaynaklarından faydalanma oranını arttıracağını düÅŸünüyorum.
TÜBÄ°TAK Stratejik Ve Güdümlü Proje Teklifi Yapmalıdır TÜBÄ°TAK son yıllarda belirli konulara proje teklifi açtı, kurum projelerini destekliyor. Ancak TÜBÄ°TAK’ın dinamik ve güncel konuları dikkate alması da yine panel ve bilimsel baÅŸarıya uygun olarak projelere destek saÄŸlayabilir. Dünyada son yıllarda geliÅŸen araÅŸtırma alanları ve yeni eÄŸilimlerin yakından izlenmesi, üniversitenin bu konuda temel bir felsefesinin ve hedefinin olması önemli. Üniversitenin önümüzdeki on yıl için bir hedefinin ve stratejisinin olması ve ona uygun projeksiyonlar çizmesi gerekir. Merkezler ve ana bilim dalları, bölümler ve fakültelerde ÅŸekillenecek bilimsel araÅŸtırma alanları birleÅŸerek üniversitenin çalışma alanlarını oluÅŸturabilir. Son yıllarda bizim alanlarda bitki-atmosfer iliÅŸkileri, toprak-bitki-insan beslenme zinciri, enerji bitkileri, genotip çalışmaları, nanoteknoloji, bitki ve toprak biyokimyası, toprak organizmalarının etkinliÄŸini artırmak gibi konular, görebildiÄŸim en dinamik konulardır. Bu hedeflere ulaÅŸması için her üniversitenin elinin altında uluslararası nitelikte belirli sayıda araÅŸtırıcı bulundurması önemlidir. Üniversitenin, sürekli yeni araÅŸtırıcı fidanlıkları oluÅŸturması, baÅŸarılı gençleri ödüllendirmesi, üniversitenin ileriye taşınmasına katkıda bulunması için TÜBÄ°TAK ve benzeri kuruluÅŸların bütçe desteÄŸini alması ÅŸarttır. Türkiye’nin ekonomik büyüklüÄŸüne uygun bilimsel geliÅŸme saÄŸlaması için TÜBÄ°TAK benzeri araÅŸtırma projelerine destek veren kuruluÅŸların bütçesinin artırılması, daha çok projenin ve araÅŸtırıcının desteklenmesi kaçınılmazdır. Bilimsel Çalışmalar Artık Çok Daha Ä°leri Teknoloji ve YetiÅŸmiÅŸ Ä°nsan Gücü Gerektiren Laboratuvar ve AraÅŸtırma KuruluÅŸlarında GerçekleÅŸmektedir. Bilimsel çalışmalar artık bodrum katlarında küçük bir iki aletle deÄŸil, ileri teknoloji ürünleri ve milyon dolarlık bütçeler ile yapılıyor. Tek tek insanlar yerine büyük ekip çalışmaları ve araÅŸtırma merkezleri tarafından yürütülüyor. Bizde halen tek tek bireyler kendi çabaları ile bir ÅŸeyler yapmaya çabalıyorlar. Dünyada ileri bilimsel çalışmalar ve buluÅŸlar artık 40-50 kiÅŸilik nitelikli araÅŸtırıcıların çalıştığı laboratuvar ve merkezlerde üretiliyor. ABD’de ve Avrupa’nın ileri üniversitelerinde milyon dolarlık projeler alınırken, ülkemizde projeler çok küçük bütçelerle ve sınırlı insan kaynakları ile yürütülmektedir. Bazen analiz yapacak teknik personel bulmakta zorlanmaktayız.
Bilim ve AraÅŸtırma Kurumları Özerk Kalmalıdır TÜBÄ°TAK, son yıllarda ciddi eleÅŸtirilere uÄŸradı. GeçmiÅŸte de TÜBÄ°TAK, TÜBA; YÖK, Üniversiteler ve diÄŸer bilimsel kuruluÅŸların siyaset dışı özerk kuramlar olarak kalması hep tarafımızdan savunuldu. Bilimde özerk olmamız ve objektif ölçülere göre hareket etmemiz gerekmektedir. Bu baÄŸlamda TÜBÄ°TAK’ın ülkemiz bilimi için önemi çok büyüktür. Çok sayıda bilim insanının yetiÅŸmesine katkıda bulunmuÅŸtur. Türkiye’nin bilim kuruluÅŸları ne kadar özerk olursa, Türkiye’nin aydınlık geleceÄŸi ve 2023 hedefleri de o kadar gerçekleÅŸme ÅŸansı bulacaktır... Sadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler. Lütfen hesabınıza giriÅŸ yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |