Arap baharının baÅŸlamasından bu yana OrtadoÄŸu bölgesinde sık sık dile getirilen konuların başında bölge haritasının yeniden çizileceÄŸi gelmektedir. Arap dünyasında yaÅŸanan geliÅŸmelerin de bu tezi haklı çıkardığı gibi yabancı birçok gözlemcinin de tespitleri genellikle bu yöndedir.  Aynı zamanda Arap aydın ve yazarlarının da OrtadoÄŸu’da oynanmak istenen bu yeni oyunla ilgili olarak yaÅŸanan geliÅŸmeler hakkındaki görüÅŸleri yabancı gözlemcilerin tespitleriyle örtüÅŸmektedir.

Katar da yayımlanan günlük El-Åžarq gazetesinin 18.9.2013 tarihli sayısında, Halid el- Casır’ın “Dünyanın Hasta Adamı” baÅŸlıklı makalesinde bir Osmanlı diplomatının Ä°stanbul’a DışiÅŸleri Bakanlığı’na gönderdiÄŸi mektuptan bahs etmektedir:

“19. asrın sonlarına doÄŸru Avrupa, çeÅŸitli sebeplerden dolayı Osmanlı Ä°mparatorluÄŸuna “ Avrupa’nın hasta adamı” lakabını takmıştı. O sıralarda Avrupa’da bulunan bir Osmanlı diplomatı Ä°stanbul’a DışiÅŸleri Bakanlığına bir mektup göndererek, mektupta “ Avrupa ülkeleri büyük bir davete hazırlanıyorlar, eÄŸer davetliler listesinde yer almak için erken davranmazsak, menü listesinde yer almak durumunda kalırız…” ifadeleri yer almaktadır. Olan olur, Osmanlı kaybeder ve Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu Emperyalist devletlerin yemek masasında yenilir, bölünür, bitirilir…

Halid el-Casır’a göre, aynı senaryo bugün Arap dünyası üzerinde tekrarlanıyor ve bölgede Arap dünyasında bölünme mukadder görünüyor. Bölünmenin iÅŸaretleri Irak’ta Åžii, Sünni ve Kürtler arasında; Suriye ve Lübnan’da Sünni, Åžii, Hıristiyan, Alevi ve Dürzîler arasında görülecektir. Bununla da kalınmayarak baÅŸta Fas, Libya, Yemen, Somali ve Sudan da her an patlamaya hazır. Körfez ülkelerinde de büyük sarsıntı yaÅŸanacak ve bazıları haritadan silinmeyle karşı karşıya kalacaktır.

El-Casır deÄŸerlendirmesini, özetle Arap dünyası bugün bir hasta adam durumuna getirilmiÅŸtir. Konulan teÅŸhis doÄŸrudur. Osmanlının bölgeden atılmasıyla bölge yönetimleri yaklaşık bir asırdan beri ABD, AB Çin, Rusya ve bölgesel aktör tarafından açık ve aleni küresel baskılarla karşı karşıya kalmış,  baÅŸarısız ve hor görülmüÅŸtür ÅŸeklinde sonuçlandırıyor.

Bölgede yaÅŸanmakta olan geliÅŸmeler ve söz konusu geliÅŸmelerin gerek Türkiye – Ä°ran ve gerekse bölgedeki Sünnilerle Åžiiler arasında ne gibi çekiÅŸmelere neden olabileceÄŸine deÄŸinen,Hudael-Hüseyni iseSuudi denetimindeki günlük Sharq el- Awsat gazetesinin 29 AÄŸustos 2013 tarihlisayısındayer alan”Türkiye ve Ä°ran..Sünni ve Åžiiler arasındaki çekiÅŸme”baÅŸlıklı makalesinde özetle ÅŸöyle bir tespit yapmaktadır:

“ OrtadoÄŸu bölgesinde hâlihazırda gördüÄŸümüz iki Müslüman gurup arasında yaÅŸanan bir çarpışmadır. Suriye, Irak ve Lübnan gibiÅžii nüfusu barındıran bölge devletleri Sünni-Åžii çatışmasına ÅŸahit olabilecektir. Esed rejimi düÅŸerse çarpışma alanı daha da geniÅŸleyecek, Lübnan ile Irak savaÅŸa girecek, Sünni-Åžii savaşı daha geniÅŸ alan bulacak ve Esed’in düÅŸmesiyle Ä°ranlılar sessiz kalmayacaktır. Keza Lübnan Hizbullah’ı anılan düÅŸüÅŸü kendisi için büyük bir yenilgi olarak telakki edebilecektir.

Esed yönetimi eninde sonunda düÅŸer. Bölünmeye daha çok yakın durmakta olan Suriye artık eski Suriye olamaz. BaÅŸka bir ifadeyle bölgede Suriye ve Irak bölünmeye daha çok yatkın görünürken, Kürtlerin de özel bir statüye sahip olması olasılığı kuvvetlidir.Sünni olan bölge ülkelerinde ise Sünni-Sünni çatışması yaÅŸanabilecektir. Çatışma halkın çoÄŸunun temsil ettiÄŸi ılımlı Sünnilerle radikal Sünniler arasında vuku bulabilecektir. Mısırda yaÅŸanmakta olan savaÅŸ Sünni- Sünni savaşıdır. Hangi Ä°slam’ın bölgede kazanacağını görürüz. Kısacası herhalukarda OrtadoÄŸu bölgesi kötüden daha kötüye gidecektir.”

Yine Suudi denetimindeki günlük Sharq el-Awsat gazetesinin 30 May.2013 tarihli sayısında saygın köÅŸe yazarı Salih el-Qallab, “Ä°kinci yeni ‘Yalta’ …” baÅŸlıklı yazısında OrtadoÄŸu bölgesinde haritanın yeniden çizilmesi ihtimaline iÅŸaret ederek özetle aÅŸağıdaki yorumu yapmaktadır:

“ Rusya- ABD arasında gerek dışiÅŸleri bakanları arasında ve gerekse beklenilen Cenevre-2 toplantısında Obama ile Putin arasında yapılacak görüÅŸmeler Suriye sorunun çözümünden ziyade iki süper gücün OrtadoÄŸu bölgesi ile Afrika kıtası üzerinde etki alanlarının paylaşılması anlaÅŸmasıdır. Kaygan ve stratejik öneme sahip OrtadoÄŸu bölgesinde, ABD ile Rusya’nın yeni nüfuz haritasında hisseleri belli olmadan anlaÅŸma saÄŸlanamayacağı gibi, Suriye sorunuda çözülmeyecektir…
Bölge dışı bu iki süper güç arasında yeni etki alanlarının belirlenmesinden sonra mevcut bir kısım bölge devletlerinin silineceÄŸi ve yeni devletlerin ortaya çıkacağı ihtimal dâhilindedir. Filistin devleti yeni kurulacak devletler arasındadır. Çizilecek yeni haritanın hedefleri arasında Suriye ve Irak’ın da olacağı kuvvetle muhtemeldir. Suriye sorunu stratejik çözüm arayışı örtüsü altında WaÅŸington-Moskova görüÅŸmelerinde, Ä°ran’ın nükleer dosyasının çözümü de masaya yatırılacaktır.
Suriye sorununu bir fırsat olarak gören Putin, ABD ‘nin OrtadoÄŸu bölgesinin yeni haritasında kendisine yer verilmesini, eski Sovyetler BirliÄŸi’nin dağılmasından sonra bölgede kaybettiklerinin kendilerine iadesi için güvence isteyecektir.”

El-Qallab’a göre Moskova SoÄŸuk savaşın bitiminden sonra DoÄŸu Avrupa’nın tümünü, SoÄŸuk savaÅŸ döneminde, doksanlı yıllarda da Mısır, Etopya, Somali ve iki sene önce de Libya’yı kaybettiÄŸine inanıyor. Bölge üzerinde direnmesi kaybettiÄŸi hegemonyasını yeniden kazanmak içindir.Sonuç itibariyle, OrtadoÄŸu bölgesi ve özellikle Araplar yeni bir Sykes- Picot anlaÅŸmasıyla karşı karşıyadır. Yeni ülkeler ortaya çıkabilir, beraberinde yeni ihtilaflar ve yeni savaÅŸlar gelebilir. Bölge bir asır daha emperyal güçlerin çekiÅŸme arenası olacaktır, bölge halklarına ait yer altı ve yerüstü kaynakları bölge dışı aktörlerin refahı için kullanılacaktır.Bölge yönetimleri, aralarındaki ihtilafları bir kenara bırakarak, bölge halklarının çıkarları için kartlarını dikkatle seçmeli ve hesaplarını ona göre yapmalıdır. Aksi halde dünyanın hasta adamı olarak kalmaya devam edeceklerdir.