N.Çetin Önal                       

Ä°slami kaygı taşıyanlara…
Bu kaygıdan uzaklara değil
Ya klasik olur kalbin aklıını paslandırır,
Åžerh yapmaÄŸa devam ederiz
Ya da kaynağı billurlaÅŸtırma gayreti içine girer
Artık düÅŸünmeye baÅŸlarız
Curufat nedir bilirmisin curufat

Çelik kaynatılırken ortaya posa olarak çıkan
Ya da Harput baÄŸlarında göletlerden
Seki’lere suyu aktarırken
Arkın, suyun önünde oluÅŸturduÄŸu çer çeperdir
Bu curufatı almadan
Nebatatı suvaramayız
Ya klasik olur bu curufattan
Yana olur
Ya da kaynağını
Katıksızlaştırırız
Hangisiyiz?

          Kitabın hemen ilk sayfasında ön sözde “kur’ân-ı kerim isrâ hadisesine iÅŸaret eder,ancak detayına iliÅŸkin hiçbir açıklama yapmaz.Miraç hadisesi hakkındaki bilinenler ise,bütünüyle rivayetlerden müteÅŸekkildir ve asla kur-ân’a dayanmaz.”(sa.7)  Yazarımız kitabının devam eden sayfalarında gerçekten büyük bir emek sarfederek araÅŸtırdığı belli olan ve kitabının 16. sayfasında da hicri 235 yılına kadar miraçla ilgili her hangi bir rivayete rastlıyamadığını kendi imkanları ile araÅŸtırıp bulamadığını ifade etmektedir.Aynı sahifede araÅŸtırıp da bulamadığı rivayet kaynaklarını ÅŸöyle sıralamakta. Hammâm b. Münebbih (32/750) Malik b. Enes (179/795 )……….Ä°bn Ebi Åžeybe’ye (235/849) gelinceye kadar mi’raca dair her hangi bir rivayet yer almamakta olduÄŸunu ifade etmektedir.(sa.16) Ve devamla aynı sahifede kütüb ü sitte de ise irili ufaklı bir yığın hadis olduÄŸunu tespit ediyor.

          Ä°lginç olan ÅŸu tespit çok dikkate ÅŸayandır ki kur-ân-ı kerimde miraç kavramına yer verilmediÄŸi halde ve hicri 235. yıla kadar gene miraç ile ilgili bir rivayete rastlanılmadığı halde kütüb-ü sitede bir yığın irili ufaklı hadise rastlıyoruz. Burası önemli bir tespit olarak karşımıza çıkıyor ve beni doÄŸrusu hayli ilgimi çektiÄŸini ifade etmek isterim.

            Sahife 57 den itibaren “Ä°sra hadisesiyle Necm suresi arasında kurulan iliÅŸki” konulu baÅŸlıkla ifade edilen kısımlarda araÅŸtırmacı yazar isra hadisesiyle miraç hadisesi arasındaki kurulan bağın yanlış olduÄŸunu ifade ederek miracın kaynağı olarak gösterilen Necm suresinin Mekkenin ilk yıllarında inzal edildiÄŸi halde (ki ayetin inzal  zamanı için hayli kuvvetli deliller veriyor) isra hadisesini(gece yürüyüÅŸü) bize bildiren ayet-i kerime miraca delil gösterilen necm suresinden çok sonra inzal edildiÄŸi ifade edilmekte.Bunun için bu iki olayın bağının kurulamıyacağını ifade etmekte.Dolayısı ile gerçekten ilginç bir tespitte bulunuyor yazarımız. Ve devamla bu iki olayın bir sayılarak çok külliyatlı tefsirin yapıldığını ve bu iki olayı birleÅŸ-tirerek hicri 235.yıldan itibaren yığınla rivayet nakledildiÄŸi  konusuna dikkatimizi çekiyor.

                Kitap gerçekten büyük emekler ve zamanlar harcanarak yazıldığı verilen kaynaklardan ve tespitlerden anlaşılıyor.Sahife 83 de “isrâ ve mi’raçla iliÅŸkilendirilen diÄŸer kur’an ayetleri” ile ilgili baÅŸlıkla verilen kaynaklarda buhari’den alınan bir rivayette yine isra hadisesiyle necm suresinde ifade edilen ve adına miraç diyerek ifadelendirilen hadise karıştırılarak bu rivayette Resulullah(a.s) a bakara suresinin 285. ayeti ile 286. ayetinin vahyedildiÄŸi rivayet ediliyor.Bunun nasıl olabileceÄŸini sorguluyarak söz konusu ayetlerin medinede inzal olduÄŸu kuvvetli rivayetlerle sabit iken isra veya miraç hadiseleri Mekke döneminde gerçekleÅŸtiÄŸi bilinir.

                Sahife 95 te Mescid’ül Haram ve el-Mescid’ül Aksa kavramları üzerinde araÅŸtırmalarını sürdürürken Mescid’ül aksanın yeri konusunda fikir serdedilen kitaplardan alıntılar yapar.Kendisinin Mescid’ül aksanın yerinin kudus olduÄŸu(sa.124) ve ayetin inzal olduÄŸu, zaman diliminde kudüste Mescid’ül aksa diye bir yapının olmadığı ve sadece o dönemde Süleyman mabedinden kalma duvarın bir bölümünün bulunduÄŸunu ifade eder.(sa.96) Yazarın Mescid’ül aksayı kudüs’te arama fikrine katılmayabiliriz elbette bu konu çokça muhkem olarak ifade edilmiyor.Ne gariptir ki o dönemde Kudüste Mescid’ül aksa diye bir yapının olmadığı kesin olmasına raÄŸmen Müslimin bir rivayetinde güya Resulullah bu yapının peygamberin gözü önüne getirilerek özelliklerini saydığı ifade edilmiÅŸtir.Bu konu yazarımız tarafından sahife 144 de çok güzel ifade edilmekte. Ancak ilerliyen sahifelerde yazarımız Resulullahın gözü önüne gelen Hazreti Süleyman mabedinin yıkıntıları olmuÅŸ olacağı konusunu da belirtiyor.

                    Kütüb-i Sitte eserlerinde yer alan ,isra ve mi’rac rivayetleri konusunda araÅŸtırmalarını ifade ederken bu eserlere ait en önce  ve en kapsamlı olanın Enes b. Malik’in Ebu Zerr el-Äžifari’den naklettiÄŸi rivayet kaynaklarını söylüyor. Ebu Zerr’in ilk Müslümanlardan olduÄŸunu ve Mekke döneminden haberdar olabileceÄŸi görüÅŸüne yer veriyor. Ancak Enes b. Malik ve Ebu Said-el Hudri ise Medineli olduÄŸunu diÄŸer haberlerin de ravisi bulunan Ebu Hureyre’nin  ise henüz hadisenin vuku bulduÄŸu dönemde Müslüman olmadığını bu Yemenli ravinin Medine döneminde Müslüman olduÄŸu gerçeÄŸini bildiriyor. Ancak evvelce zikredilen Enes b. Malikin ve Ebu Zerr’in olay vuku bulduÄŸunda daha çocuk olduklarını bulgusunu ifade ederek böyle bir rivayetin nasıl olacağı sorusunu sorarak ancak bunun bir kurgu olabileceÄŸini yazıyor. Müslim de Buhari de Ä°bn-i Hambel’de parça parça rivayet edilen rivayetler bundan ibaret olduÄŸu kanısına varıyor.Sa.173.Ä°lerleyen sahifelerde kütüb-i Sitte’de bulunan hadislerin çeliÅŸkilerini delilleriyle ortaya koyarken bu kanısına Ä°bn-ı Teymiyye’nin de bu tür hayali kuguların miraç konusunda ki rivayetler de çokça rasladığını ifade ettiÄŸini tespit ediyor.Sa. 204.

                       Yazar ve muhakkik kardeÅŸimiz önemli sorgulamayı sahife 218 de vurguluyor. ”Resûl-i Ekrem’in hayatında son derece önemli bir ara kesit olan ve Mekke döneminde vuku bulan bu hadislere iliÅŸkin haberler, neden en yakınında bulunan  Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Ali veya Hz. Osman gibi sahabilerden deÄŸil de,henüz olayın mahiyetini idrak edemiyecek çocuk yaÅŸlarındaki Medineli ravilerden gelmiÅŸ olsun? Bütün bunlar bir çeliÅŸki deÄŸil midir?

                        Siyer kitaplarından bahisle , en erken siyer kitaplarından olan Ä°bn Ä°shak sadece isra hadisesinden bahsedildiÄŸi ancak mirac ile ilgili bir bilginin olmadığını kaydederken ancak daha sonra yazılmış bulunan Ä°bn HiÅŸam da isra ve miraç hadisesinin yer aldığı ve gene mirac la ilgili haberlerin yukarıda belirtilen kaynaklardan alındığını tespit ediyor.

                         Ä°lerleyen sahifelerde yazarımız gerçekten ilginç araÅŸtırmalarına devam ederken mirac’da haÅŸa Resul’un arÅŸ’ta Allah ile buluÅŸtuÄŸu  rivayetlerini tercih edenlere ÅŸöyle sesleniyor “ALLAH BÄ°ZE ÅžAH DAMARIMIZDAN DAHA YAKIN Ä°KEN RESULULLAH’I NEREYE GÖNDERÄ°YORSUNUZ!”  (mealen) Sa.282

                         Sonuç olarak “Ä°sra hadisesi Ku’ran’da zikredilen bir konudur ve bu nedenle vuku bulup bulmadığıyla ilgili bir tartışma söz konusu deÄŸildir. Ancak yolculuÄŸun ne ÅŸekilde gerçekleÅŸtiÄŸine iliÅŸkin bir detay verilmediÄŸi için deÄŸiÅŸik görüÅŸler ileri sürülmüÅŸtür.”

                          Ä°lerleyen sahifelerde büyük bir emek sarfederek hazırladığı eserinde mirac ile ilgili bu kadar rivayetin raÄŸbet görmesini resule olan aşırı sevgiden kaynaklandığı ve Hz.Musanın bu rivayetlere dahil edilmesini genellikle israilayat’a baÄŸladığını ifade etmekte. Ve hatta rivayetler de maalesef bakara suresinin son iki ayetinin mirac ta vahyedildiÄŸini nakledenler için “halbuki bakara suresinin tamamının Medine de vahyedildiÄŸini “tespit ediyor. Bu kadar da bariz hataları tespit ediyor.

                            Kitap okunduÄŸu zaman gerçekten önemli tespitlerin olduÄŸu görülecektir. Bu araÅŸtırma bir kez daha gösteriyor ki artık dinimizi anlarken metod’umuzu kavi tutmamız ve çok titiz davranmamız gerekmekte. Bu da bizim imtahanımız. DoÄŸruyu ancak Allah bilir. Bunlar ancak benim anladıklarımdır, Vesselam...