M. Selami Çekmegil 
Efendim, hepinizi saygıyla ve en derin, içten sevgiyle selamlıyorum. TeÅŸekkür

Ediyorum; buraya kadar ÅŸeref  verdiniz ve ben de ÅŸereflenmiÅŸ oldum.

Çünkü bu kadar kıymetli arkadaÅŸ içerisinde konuÅŸmak bir mazhariyettir. 

Åžimdi konuya baktığımız zaman öyle fikri derinlikli olarak hangi alana

girebiliriz; insan kestiremiyor. Ancak, Sayın Vakıf Başkanı Mehmet Ali

Bulut, 'bir sohbet yapacağız' dedi... Ve sohbet te, çok güzel bir ÅŸey...

İnsanların anlaşmasına kaynaşmasına en uygun ortamlardan bir

tanesi. Zaten, sohbet büyük hareketlerin de ön habercisi...

Peygamberimizin arkadaÅŸlarının ashab ismiyle ululanması  O'nun sohbetinde
Aramıza gelseydi çok sevinirdim, bir ÅŸair arkadaÅŸ,

Malatyalı bir kimse için, akrostiÅŸli bir ÅŸiir yazmış; sohbeti ifade

Ederek... Ama, akrostiÅŸ ÅŸiirin birinci harfleri deÄŸil; -genellikle ÅŸairler birinci

harflerle atıf yaptıkları insanı telmih ederler- bu öyle deÄŸil... Bu ÅŸiirin  ikinci

kelimelerinin baÅŸ harfleri akrostij teÅŸkil ediyor. Onu ben

söylemeyeceÄŸim; akrostiÅŸin matufunu... Fakat ÅŸiiri okurken isteyenler

o kelimeleri takip ederek biraz zor da olsa bulabilirler. Diyor ki ÅŸair arkadaÅŸ; konu

sohbetten açıldı ya: 
“Gönül Sohbet ister, kahve bahane,

“Ruhunu Anlayıp sor beni üstad,”... 

Sedat Ayar isimli bir ÅŸair arkadaÅŸ bu... Åžu anda da Belko'da çalışıyor, müdürdür...

Arhavili bir arkadaÅŸ; onun ÅŸiiri: 
“gönül Sohbet ister, kahve bahane,

“gönül Ä°klimine ser beni üstad, 

“günlerim Çaresiz dertlerle doldu,

“ism-i Latifinde gör beni üstad. 

Bu: “Çekmegil ekolü” dediÄŸimiz zaman akla gelen tek isim, Malatya düÅŸünce

ekolleri dediÄŸimiz zaman çağımızda, günümüzde akla gelen tek

isim, M. Said Çekmegil’in en yakını sizin bir kardeÅŸinizi  iltifatlandıran bir ÅŸiir... 

Åžimdi, “Çekmegil DüÅŸünce Ekolü” dediÄŸiniz zaman, düÅŸünce kavramı

ortaya geliyor. DüÅŸünce bir defa mahalli ve kiÅŸisel tarif edilebilecek bir boyut

deÄŸildir. Bütün insanlığın uzandığı, bütün insanlığın mazhar

olduÄŸu, insani bir olaydır; evrensel bir boyutu vardır, düÅŸüncenin. Tarih

boyunca düÅŸünce iki ana çizgi takip etmiÅŸtir: (Evet, belli ki, baÅŸkan Mehmet Ali

sohbeti derinleÅŸtirecek, bu belli...) iki ana çizgisi vardır,

düÅŸüncenin... Bu, Hz. Adem'den böyle baÅŸlamış, günümüze kadar böyle gelmiÅŸ ve

günümüzden sonra kıyamete kadar da böyle gidecektir. Bu iki ana çizgiden biri,

insanı doÄŸru yolda yürüten, doÄŸruya götüren düÅŸünce; diÄŸeri de namütenahi

eÄŸri yönlere yönelten rastgele düÅŸünceler dizisi... Biz Çekmegil DüÅŸünce Ekolü

dediÄŸimiz zaman, makbul olanı seçiyoruz ve insanı o tek olan doÄŸru yolda

götüren, doÄŸru yola yönelten bir  düÅŸünce ekolünü tarif etmek istiyoruz.

DediÄŸim gibi, yanlışa yönelik yollar namütenahidir; onların sayılmakla bitmesi mümkün

deÄŸildir... Onun için, biz ÅŸimdi Tek’i tarifle çoÄŸu reddetmiÅŸ olacağız... Çekmegil,

böyle bir özellik taşıyor... Çekmegil’in hayat sürdüÄŸü  Malatya, her ÅŸeyin en uç noktasını da

temsil eden bir ÅŸehir özelliÄŸi de taşır  aynı zamanda... Ä°lla istiyorsanız yanlış çizgilerden bir

düÅŸünce, onun örneÄŸini de Malatya'da bulabilirsiniz... Mesela, tarihi

düÅŸünce ekolleri içerisinde Vahdet-i Vücut fikrinin banisi diye

söylenen Muhiddini Arabi'nin “hac”da Malatya’lı bir zengin tarafından

tanınıp, getirilip, Malatya'da üç sene ikamet ettirildiÄŸi;  orada, “Vahdet-i Vücut”  fikrini iÅŸlediÄŸini söylerler.

Åžimdi “Vahdet-i Vücut” gibi bir uç fikir  Malatya'da baÅŸlıyor üremeye

ve ondan sonra onun en zıddı olan düÅŸünce “tevhit akidesi”  yine Malatya'da

buluyor en güçlü savunucularını...

Bu çok ilginç bir hadisedir, sadece bununla  sınırlandırmayalım: Mesela, Türkiye'de

muhtelif politik düÅŸünce yaklaşımları olmuÅŸtur. Sosyalist düÅŸüncenin, sosyal

platformda makes bulduğu en belirgin illerden birisi de Malatya'dır.

Eski, Ä°ÅŸçi Partisi'nin, sosyalist düÅŸüncede  ileri boyutta bir siyasi mücadele  olduÄŸunu

söyleyebiliriz...Bu iÅŸçi partisi  TBMM’deki iki temsilcisinden birini  Malatya'dan seçtirmiÅŸtir ve en çok oyu da

Malatya'dan almıştır. Bunun karşısında MaraÅŸ’lıların ÅŸairi, (Biraz

Evvel bir beyefendi ona evrensel boyut kazanmıştır dedi; sanmıyorum ama, diyelim doğrudur.) Necip

Fazıl’ın Büyük DoÄŸu hareketi de en güçlü teÅŸkilatını Malatya’da kurmuÅŸ ve sonucunu da

Malatya'da almıştır. Bakın iki zıt kutbun  iki belirgin örneÄŸini yine

Malatya'dan verebiliyoruz, iÅŸte... 

MaraÅŸ deyince hemen, Çekmegil ekolünün bir özelliÄŸi aklıma geldi. Bazıları Malatya ekolleri diye tabirler üretiyorlar ama Bir ressam arkadaşım var Sacit Duman, -ÅŸimdi burada yok maalesef- dedi ki o tabiri kullanan bir arkadaÅŸa: -'Malatya'da ekollerden bahsedilmez; bir tek ‘ekol’ vardır, Malatya’da;  onu

söyleyebilecekseniz söyleyin, gerisi boÅŸ laf” dedi. 

Evet, ÅŸunu diyecektim: “Çekmegil ekolü”nün bir özelliÄŸi de kadir bilir olmaktır... Bakın ÅŸimdi:

Beni, Maraşlı olan Sayın Vakıf Başkanımız buraya davet etti ya; bu bir

kadirÅŸinaslıktır. Beni sizinle tanıştırması fevkalade bir lütuftur

benim için. Ama bu kadrin altında kalmayız biz; Çekmegil  altta kalmaz iltifata mukabele hususunda,

yani. Ha, -bir nokta daha da güzel- “sayın baÅŸkan  bir ara Malatya'da bulundum”, dedi... Åžunu

söyleyeyim: Malatya' ile tek bir  temas dahi ona  rengini vermeye yeter... Mesela (YiÄŸit hemÅŸehrimiz) Hasan

Celal Güzel habire Antepliyim der durur ama geçen Ramazan, rahatsızlığı

münasebetiyle hastaneye yatmış. Orada bir hatıra, bir hesaplaÅŸma yazısı

yazmış. O yazıda, bütün ÅŸahsiyetinin Malatya'da teÅŸekkül ettiÄŸini

ifade ediyor. Ramazan münasebetiyle yazdığı ve Çekmegil’i özellikle andığı bir yazı;

okumuÅŸsunuzdur.    Vakıf  baÅŸkanı (Mehmet Ali) kardeÅŸimiz de  ne kadar Malatya'da bir süre

bulundum derse  desin: sonuçta bizim boyamızla boyanmıştır, o... (gülüÅŸmeler)

Ama –dedim ya-  biz bu kadirÅŸinaslığın altında kalmayız... Ekolümüzün

özelliÄŸinin bir tanesi de insaniliktir ve kadirbilirliktir.

Åžimdi bakın, Malatya’lı olarak MaraÅŸ'a nasıl mukabele edeceÄŸiz. Bu,

1953'te yazılmış bir ÅŸiir. MaraÅŸ'ı gezdikten sonra yazıyor ‘ekolün kurucusu’.

Diyor ki:

                  (1953’te MaraÅŸ)

“Bu ÅŸehir bakiredir... 

“DüÅŸman bayrağı yırtılmadan,

“Bu ÅŸehirdedir... 

“Aslan ihtiyar! Bu ÅŸehirdedir. 

“TeÅŸkilatlı bir orduyu,

“Åžehitler, gaziler.. bu ÅŸehirdedir. 

“Bugün de öyle bir yerdir ki, bu ÅŸehir:

“Gezince bu aziz ÅŸehri.” 

Evet..  Çekmegil’in verdiÄŸi deÄŸerleri,  -MaraÅŸ'ta simgeleyerek, temsil

ederek ekol olarak verdiÄŸi deÄŸerleri- böylece belirtmiÅŸ oluyoruz. 

Åžimdi... gerçekten, düÅŸünce dediÄŸimiz zaman, bütün insanlara ait

birÅŸeyden bahsetmiÅŸ oluyoruz. Unutmayalım ki insan oluÅŸ düÅŸünce ile

baÅŸlıyor. DüÅŸüncenin olmadığı yerde, aklın olmadığı yerde,

insandan sözetmek mümkün deÄŸildir. Onun için düÅŸünceyi getirip bir

mahalle, bir kiÅŸiye hapsetmek mümkün de deÄŸil... Fakat düÅŸüncenin o mahalde

ve o ÅŸahısta kazandığı bir takım özellikler söz konusu olabilir...  Çekmegil ekolü -bu

bakımdan-  o, ezelden ebede giden doÄŸru yolun, doÄŸru çizginin en

süslü, belki de en renkli bulvarlarından birini teÅŸkil ediyor. 

Ä°ÅŸte bu düÅŸünce ekolünde,  o ana doÄŸru düÅŸünce çizgisini renklendiren  bütün iÅŸlemeleri ve 

zerafeti bulmak mümkün... Åžairane bir ruh vardır ve Çekmegil duygulu bir  adamdır. Ben ÅŸimdi

Çekmegil  reklamı yapıyorum, MaraÅŸlı hemÅŸehrim böyle seçti

konuyu... Bu itibarla bu ekolün  ne gibi özellikleri var ki,  Server Vakfı -ne zaman

baÅŸladı bilmiyorum, 20 senelik mazisi içerisinde ilk defa-  bir kiÅŸiye izafeten böyle bir

konu takdim etti. Ä°ÅŸte burada  Çekmegil düÅŸünce ekolünü resimlendirmek, ÅŸekillendirmek zarureti ortaya geliyor:

Bir defa, bu ekol  bütüncül bir yaklaşımdan yanadır, parçalayıcı ve ayrımcı deÄŸildir.

Bakın ben ÅŸahsen, iyileri ve  iyi ÅŸeyleri birbirinden koparmak kadar vahim bir cinayettir;

DüÅŸünemiyorum bile. Ä°nsanların iyilikte birlikleri, iyilikte ittifak etmeleri

yardımlaÅŸmaları bir hayatın en iyi gidiÅŸi ve en iyi görüntüsüdür. Bunu

parçalayacak her yaklaşım insana ihanettir. Ounun için Çekmegil ekolü

bütüncüdür. Onun bir büyük ÅŸairi, M. Said Çekmegil’in babası Seyyid Ali Sanih  aynen ÅŸöyle der: 
“Ayrı gayrı bilmezem,Her zerre bir ayinedir,

“Bir gelir bunda müsemma ile her esma bana.”

Bu kadar da güzel bir ÅŸekilde formüle eder bu bütüncülüÄŸünü, bu ekol... Ä°ÅŸte bu bütünlük

içerisinde ekolümüz, yanlış yönleriyle mistizizmi reddederken, onu inkar etmez  ama

ona doğru bir elbise giydirmek ister... Nitekim okuduğum şu iki mısra,

vahdeti vücudu reddeder ama “vahdeti ÅŸuhud”a,  Allah'a götüren iÅŸaretleri  de telmih eder: 

Bir gelir bunda müsemma ile her esma bana” der...  

Ä°kincisi  bahsini yaptığım bu ekol, realite ile temennileri bütünleÅŸtirmiÅŸtir. Vakıaları

zikretmekten gocunmaz ve kaçmaz. Ama ona  iyi bir elbise

giydirmekten de geri durmaz. Mesela M. Said Çekmegil:

“Türk’ün, müslüman kalmasını istemiÅŸim”, diyor... 

Bakın bir realiteden bahsediyor, yani kendini tarif edecek bir isim

koyuyor. Arkadan o ismi değerli kılacak ve o ismin sahibini değerli insan

yapacak formülü söylüyor. 
“Türk’üm, müslümanım demiÅŸim,

“Türk’ün, müslüman kalmasını istemiÅŸim” diyor. 

Åžimdi bazıları ırkçılığı, kavmiyetçiliÄŸi red sadedinde bir

bakarsınız toptan kavimleri bile iptale yönelirler. Ama bu bir vakıadır. Allah'ın

bir gerçeÄŸidir, bunu yok edemezsiniz ki... 
Ä°ÅŸte Çekmegil düÅŸünce ekolümüz bu gerçeÄŸin farkındadır. Ve o gerçeÄŸi

makbul ve iyi bir çizgi de tutmak için formülünü böyle söyler, böyle

temenni eder, böyle dua eder. 

Bütün bunlardan sonra  Çekmegil düÅŸünce ekolümüzü  yine  Çekmegil’e ait bir ÅŸiirle tarif edeceÄŸim, 
Akıllı kiÅŸi  iÅŸleri vakitsiz yapmaz, mesela vakti gelmeden namaz kılmaz... Vakti

gelmeden kılınan namazın boş, nafile namaz olduğunu bilir... (itirazlar, tartışma istekleri

ve bir iki karşılıklı söyleÅŸi...)

Bazıları, nafile namaz kılanlara evliya der. Ama Çekmegil ekolündekiler ona çoklukla  nafile namaz derler, ve velayeti zorunlu ve vakitli  ibadetlere sadakatte ararlar... 

Onun için Malatyalı vakti geldiÄŸi zaman namazını  kılar. Ve bunu ÅŸöyle

ifade eder, anlatır. Vaktin önemini belirtmek için M. Said Çekmegil: 

“Nasıl da kurtulduk kurumaktan...
 

“Mevsim mevsim koruduk donmaktan...
 

“Kurtulmalıyız odalardan...”   

Bu duaya inÅŸallah hepimiz yürekten katılıyoruz ve özlediÄŸimiz  mevsimi

bekliyoruz. Yani, limon aÄŸacımızın  güneÅŸe açılıp o güzel ürünleriyle

bizleri  besleyeceÄŸi günleri, O güzelim estetik görüntüsüyle bütün sokakları  renklendireceÄŸi ve rayihalandıracağı demleri  bekliyoruz. 

Evet...  Åžimdi bu espriler içerisinde “Çekmegil DüÅŸünce Ekolü”nün bazı

özelliklerine daha dikkat çekeceÄŸim. Çekmegil düÅŸünce ekolünün

verdiÄŸi kriterlere göre -aslında bakın yanımda dört tane kriter

dergisi var, bütün halk kütüphanelarinde de vardır, Milli

Kütüphane'de de vardır; ÅŸimdi bunlardan özümseyerek aktarmak

Ä°stiyorum-:Çekmegil bir defa özü kaybetmez ve uydurmacılığa terketmez...

Mesela Mehmet Akif'in çok güzel bir sözü var, hadis

uydurmacılığı konusunda, ÅŸöyle:

“Utanmadan da sevap iÅŸledim deyip; duruyor” diyor, o, hadis uyduranlar

için...

Åžimdi uydurmacılık öyle bir alan ki, en çok  dikkat edilmesi gerekli kutsal  bir

alanda bile  tarih boyunca bir sürü, peygamberler adına yalanlar

uydurulmuştur. Bırakın Peygamberimizi, sıradan bir insan adına bile

uydurma yapmanın ne kadar kötü olduÄŸunu bilmemize raÄŸmen,

Peygamber adına yapılan uydurmaları ayıklamada titizlik

göstermeyen bir camiaya, bu hassasiyeti hatırlatmak Çekmegil

ekolünün vurgularından bir tanesidir: Aman diyor, sakın diyor,

“baÅŸkalarının uydurduÄŸu ÅŸeyi uyduran kiÅŸiye izafe ederek siz de

onun yanlışına iÅŸtirak etmeyin!”. Bu, düzgün insanlar için umumi bir hassasiyettir ama

Çekmegil’de biraz vurgu ve ağırlık kazanmıştır. Çünkü bu

uydurmalardır ki bizi sağlıklı ortamdan uzaklaştırıp sağlıksız bir

alanın zebunu yapmıştır. Çünkü bu uydurmaları aklın önüne

barikat gibi koymuÅŸlar. Mesela, bahçe sularken bilirsiniz: -bahçede bir

evlek yere biz Malatyalılar  çırmar deriz- bir çırmar (yani bölme) suya  doyduktan sonra oranın önünü tıkayıp, toprak koyup baÅŸka bir bölmeye (çırmara) aksın isteriz. Fakat uydurmacılık alanında  konulan bu barikatlar, doÄŸru yolunda akan suyu tabii mecrasından saptırmak için Peygamber adına uydurulan sözlerle

oluÅŸturulmuÅŸ...  Onun için de büyük  bir camiayı  yer yer peygamberine iftira

eder bir konuma sürüklemiÅŸtir. Onun için Çekmegil düÅŸünce ekolünde bu hassasiyet

ön plana çıkar...

Mesela, ruhban sınıfı diye bir sınıfı ta kabul etmez, Çekmegil  ekolü... Onun

için “teokrasi”yi reddeder... Çekmegil ekolünde teokrasi merduttur. Teokrasi,

kelimenin orijinal Avrupa manasıyla söylüyorum, ruhban sınıfının idaresi

demektir. Çekmegil ekolü insanları sınıflara ayırmaz. Böyle bir sınıf

teÅŸekkülünü kabul etmez. Böyle bir sınıfın insanlara tahakkümünü

kesinlikle kabul etmez. Onun çizgisinde doÄŸru yönetim vardır. DoÄŸru usül

ve esasları takib etmek vardır. Bu, mesleği ve vasfı ne olursa olsun

böyledir. Ä°ÅŸte bu özellikleri ile Çekmegil ekolü ileri düzeyli  bir zihniyeti

temsil eder.  Ve en çok öze önem verir, Bu ekol... Çekmegil’in yakın dostu Abdullah Öztemiz (HacıtahiroÄŸlu)

isimli bir ÅŸairimiz var bizim.  -Åžu an Türkiye'de yaÅŸayan tek aruz ÅŸairi odur ve   Malatyalıdır; onun ÅŸiirini müsaade ederseniz okuyacağım, kriter’den... Diyor ki, 
“KabuÄŸun zırhını deldin, öze verdim önemi,

“BoÅŸ kalıplardan arıttın, söze verdim  önemi 
“SavaÅŸ açtım sıradan sözlere beylik olana

“Külü korlardan ayırdım, köze verdim önemi. 

“Sarı yaprakla sarardım, güze verdim önemi. 

“Sarsamaz bir kiÅŸi, sarsılmasa, bir baÅŸkasını,

“Acı göz yaÅŸları döktüm göze verdim önemi. 

“Geceden sıyrılarak gündüze verdim önemi.” 

Ä°ÅŸte bu espriler içerisinde, bazı fikirler iÅŸleyen bazı son  mısralar

aktararak sözü asıl konuÅŸmacılara bırakacağım. Bu açış imkanını

bana verdiÄŸi için Sayın BaÅŸkanımız bence isabetli bir karar vermiÅŸ oldu.

Ama sözü bitirmeden önce bizim ekolün diye sahipleneceÄŸim  ünlü bir ÅŸairimiz var:

Metin Önal MengüÅŸoÄŸlu... Osman Bey diye bir ÅŸiir yazıyor. Åžiir  biraz

uzunca, inÅŸallah kötü okuyarak sizleri sıkmam –anti parantez kötü okuyamayacağınız bir ÅŸiir- O ÅŸiiri

okuyayım. Çünkü çok güzel duygular ve ifadeler var. Çekmegil ekolünün izlerini yansıtıyor düzgünce.

Belki bu benim bütün söylediklerimi özetleyecek...

Bu  arkadaşımız hukukçudur. Åžu anda Bursa'da ikamet etmektedir  ve

ekolümüzün aÅŸağı yukarı uç temsilcilerinden bir tanesidir. Osman Bey’e ÅŸiir yazıyor. Osman bey

Ä°stanbul'da orijinal ismi baÅŸka olan bir iÅŸadamı, bir tüccar, zannediyorum, belki de gayrı müslim.

Diyor ki, Metin bey: 

“Ne kadar mutlusunuz ÅŸimdi kimbilir

“Öyle günlere geldik ki düÅŸünmek bile mekanikleÅŸti... 

Åžimdi burada bir nokta koyacağım, baÅŸka bir yere geçiyorum, diyor

ki,  kriter’deki müstearıyla Seydi Hocagil (M. Said Çekmegil): 

“Su sesi çaÄŸlardı kulağımızda

“Kağıtlar yerini aldı, bitti... 

“Mikrofonlar eritti... 

“Onu ÅŸükürsüzlük yedi bitirdi... 

“EÅŸeÄŸin arkadaÅŸlığı Barış Manço'da...
 

“Yeri fabrikalar öÄŸüttü... 

“Tabii dünyamızı itti...” 

Çekmegil böyle diyor, Metin bey de:

“Öyle günlere geldik ki, düÅŸünmek bile mekanikleÅŸti.” diyor...

Çekmegil ekolünde mekanikleÅŸmek yoktur. Daima

yeniden üretir; organiktir, o... Devam Ediyor Metin bey: 
“Madeni prüzlere benzedi insan sesleri

( Anti parantez, Kayısının en iyi yetiÅŸtiÄŸi yerlerden birisi de Malatya'dır. Dünyada baÅŸka yerde bu

tadı bulamazsanız. Ama Armudu, Åžeftalisi, Kirazı kendine özgüdür Malatyanın

ve baÅŸka yerde bulamazsınız. ) 

(burası çok önemli, burada bir tip tarif

ediyor ve bu ekolün yaklaşımlarından birini öne getiriyor)

(Burada faziletli tipi tarif ediyor ÅŸair, evet...)
“Kimsenin malında gözü olmadan,

(Åžimdi esas prangaya geliyor,bakın) 
“Dualarında

(Åžimdi de Malatyalı’nın esas teklifi geliyor):

Åžimdi ÅŸiir olarak her ÅŸair baÅŸka bir ÅŸairi eleÅŸtirebilir. Fakat Çekmegil ekolünde  ÅŸiir

dediğimiz zaman fikirden kopuk bir şiir hatırınıza gelmez. Zaten

Orwell bunu çok tenkit eder. Ona göre, sanat için sanat iddiası, insana

bir hakerettir, aynen içi boÅŸ gönderilmiÅŸ bir zarfa benzer... Ben bu

görüÅŸe katılıyorum. Ve bugün, bu muhtevayı size verdiÄŸim için de

“göneniyoum...” Hadi, bir de MaraÅŸlı bile olamayan bir öztürkçecinin  özenti kelimesiyle  söyledim...

Hepinize yürekten teÅŸekkür ederim...