Eyüp BEYHAN
                                                            Bal süzülen ovalardan,
                                        Bereketli topraklardan,
                                        Hayat veren barajlardan,
                                        Dicle, Fırat, Araslardan,
                                        Liderimiz Özalımdan,
                                        Size selam getirmiÅŸem,
                                                                            Ä°.N.Günay
''Lider dediÄŸin: Her ÅŸeyden önce kim olduÄŸunu bilmeli ve kendine güvenmelidir. Önde yürüyen deÄŸil, yol gösteren olmalıdır. Her kim olursa olsun insanlara deÄŸer vermelidir. Millete efendilik yoktur. Ona hizmet etmek vardır. Bu millete hizmet eden onun efendisi olur”

21.yüz yıla doÄŸru, “muasır medeniyetin” ötesine ulaÅŸmanın kapısını aralayan ve Türkiye'nin ufkunu açan sayılı birkaç liderden biri olan hemÅŸerimiz, Turgut Özal 17 Nisan 1993'te bu geçici dünyadan, ebediyete hicreti vuku bulmuÅŸtu. Ölüm demeye varmaz dilim, biliriz ki bu kubbede hoÅŸ bir seda bırakanlar ölmez. Tıpkı kudüs ÅŸairi M. Akif Ä°nan’ın ÅŸiirin de dediÄŸi gibi “Kim demiÅŸ her ÅŸeyin bitiÅŸi ölüm/ Destanlar yazılır mezarımızdan.’ Ve devamla,

Umut bir tohumsa kefen zarında
Gün olur fışkırır bir orman olur.
Bir adım atarsak kafes kırılır
Belki birden erir zincirlerimiz.
Hayatın kalleÅŸ oyunlarına karşı erken kaybettiÄŸimiz bir diÄŸer hemÅŸerimiz; 17 Nisan 1978 tarihine kendisine posta yoluyla gönderilen bombalı bir paketin elinde patlaması sonucu, gelini ve iki torunuyla birlikte Malatya'da hayatını dönemin belediye baÅŸkanı Hamit FendoÄŸlu. Ä°kisi de inÅŸallah ÅŸehittir. Lakin ÅŸehitler ölmez.

Milletin gönlünde taht kurmuÅŸ, milletine yaren olan liderler yok olur mu hiç. Yok, etmeye meyil etsellerde, nitekim çabalarının sonucunda muvaffak olamadılar. Åžairin dediÄŸi gibi destanlar yayılı mezarlarında. Kim bu destana mani olabilir ki.

Dünyada uygulanan modern siyaset anlayışını, Türkiye’de oturtmaya ve uygulamaya çalışan en iyi siyasetçi olarak tarihe not düÅŸen Merhum Özal, klasik siyaset anlayışın paradigmasını tamamen deÄŸiÅŸtirdi. Temsili demokrasiden, katılımcı demokrasiye geçilmesinin yapı taÅŸlarını düÅŸeyerek, milli iradenin hâkimiyetini, muktedir kılacak bir felsefeye sahipti.

Bütün vizyon sahibi liderlere bir bakın hepsi dünyaya açılan, çok okuyan, çok düÅŸünen deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümün öncüsüdürler. Cumhuriyetten bu yana siyasal tarihimize baktığımızda, deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümün kıvılcımları Özal’la baÅŸlamıştır desek sanırım çok da haksız sayılmam. "Üç hürriyet" kavramını Türkiye'nin gündemine taşıyarak ülkemizin demokratikleÅŸmesinin önünü açıyordu.

Abdülkadir Selvi bey, Yeni ÅŸafaktaki köÅŸesinde üç hürriyet kavramını özet bir ÅŸekilde iÅŸlemiÅŸti. Özal ÅŸunları söylemiÅŸti: "21. Yüzyıla doÄŸru giderken, üç büyük, üç temel hürriyeti geliÅŸtirmenin, sımsıkı korumanın uygar dünyanın önde gelen devletlerinden biri olmamızın vazgeçilmez ÅŸartı olduÄŸunu görmeliyiz.

Bu üç hürriyetten birincisi: DüÅŸünce hürriyetidir.

DüÅŸünme kabiliyeti çeÅŸitli yollarla engellenen, düÅŸündüÄŸünü söylemeyen, düÅŸünceye saygıyı öÄŸrenemeyen bir toplumun ilerlemesine imkan ve ihtimal yoktur. EÄŸer, düÅŸünce hürriyeti, düÅŸünceyi ifade hürriyeti ve düÅŸünceye saygı bilinci oluÅŸmazsa, iÅŸte o zaman kutuplaÅŸmalar, kamplaÅŸmalar, bölünme ve parçalanmalar da doÄŸar.

Ä°kinci hürriyet ise, evrensel kapsamda ve evrensel anlamda, insanın, insana duyduÄŸu sevginin, saygının simgesi ve göstergesidir. Bu hürriyet de, evrensel anlamda din ve vicdan hürriyetidir.

Bu iki temel kavram birbirlerinin varlık nedenidir. Ve her biri bir diğerinin koruyucusudur.

Ve üçüncü büyük hürriyet: TeÅŸebbüs hürriyetidir. Uygar bir rekabet ortamı içinde insanların daha çok çalışma, daha çok kazanma isteklerinin önüne engel konulmamalıdır. Asla yasakçılığa sapmamak, devlet müdahaleciliÄŸini ÅŸartların el verdiÄŸi oranda, asgari seviyede tutmak kalkınmanın ilk ve temel gereÄŸidir.

Türkiye’de enerji, telekomünikasyon, ekonomi politikaları, dış ticaret gibi çeÅŸitli alanlarda önemli geliÅŸme ve ilerlemelerin önünü açtı. Ancak, Anayasa reformu, baÅŸkanlık sistemi reformu, özelleÅŸtirme reformu, eÄŸitim reformu, saÄŸlık reformu, sosyal güvenlik reformu gibi birçok planını da ömrü vefa etmediÄŸi için hayata geçiremedi.
Turgut Özal, belki de yukarıda sayılanların hepsinden daha önemli ve daha zor bir ÅŸeyi gerçekleÅŸtirmiÅŸ, Türkiye’de “zihniyet deÄŸiÅŸimi”ne öncülük etmiÅŸ ve bunu baÅŸarmış bir lider. Turgut Özal'lı dönemde, Türkiye, deÄŸiÅŸen dünyanın yeni gerçeklerini öÄŸrenme ve ufkunu geniÅŸletme fırsatını yakaladı. Turgut Özal dönemi, Türkiye’nin birçok alanda dönüÅŸümü tanıdığı yıllar oldu. DönüÅŸüm, Özal ile toplumsallaÅŸmış, yaygınlaÅŸmış ve derinleÅŸmiÅŸ, yaÅŸamı etkileyen bir iÅŸlevsellik ve ivme kazandı.

Özal, inançlara saygılı, bireyi esas alan devlet anlayışını, hoÅŸgörü, dayanışma gibi temel deÄŸerleri her ÅŸeyin üstünde tutan bir insandı. Uluslararası bir lider olarak, dış politikada da bu önceliklerle ülkesi için çalıştı. Dolayısıyla, Özal’ın iç ve dış politika icraatları birbiriyle uyumlu ve tutarlıydı.

Cenaze töreninde mahÅŸeri kalabalığın elinde tuttuÄŸu üç pankart vardı. “Sivil, demokrat, dindar cumhurbaÅŸkanı” hem Turgut Özal’ın siyasi kiÅŸiliÄŸini hem de Türk toplumunun bir CumhurbaÅŸkanında görmek istediÄŸi özellikleri anlatıyordu.

Turgut Özal, Ä°slâmi kimliÄŸi evrensel deÄŸerlerle uzlaÅŸtıran bir liderdi. Türk milletine, iman, özgürlük ve bilimin ışığında kendi kapasitesini gün ışığına çıkarma imkânı saÄŸladı. Siyasi hayatı boyunca dinle barışıktı. Toplumun manevi deÄŸerlerinede kayıtsız kalmadı, istismar için deÄŸil, inandığı için yakın durdu. Partisinin kongresinde kurÅŸunlara hedef olduÄŸu zaman elinden kanlar akarken kürsüde hafızalardan asla silinmeyecek ÅŸu cümle döküldü: ‘Allah’ın verdiÄŸi canı O’nun izni olmadan kimse alamaz.’ Milletin duymayı çok özlediÄŸi çok istediÄŸi bu cümleyi unutmak mümkün olabilir mi?

Turgut Özal nasıl bir liderdi sorusuna, maddeler halinde kısa ve öz bir ÅŸekilde cevap vermemiz gerekirse:
 Asık suratlı ve mesafeli deÄŸil, her zaman sokakta, halkın içinde ve güler yüzlü bir liderdi.
 Ä°yimserdi.
 DeÄŸiÅŸen dünyanın yeni gerçeklerini öÄŸrenme ve ufkunu geniÅŸletme fırsatını sundu.
 Oldukça zekiydi ve zekâsını tükenmek bilmeyen bir çalışma azmiyle desteklemiÅŸti.
 Tevazu ve hoÅŸgörü sahibiydi.
 Yüzünü topluma dönen, halkın içinden, halkın yanında imajını veren bir siyaset adamıydı.
 DüÅŸünce ve aksiyon adamıydı, söz kadar eyleme de önem verirdi.
 KarşılaÅŸtığı sorunları köklü ve makro yaklaşımlarla, geniÅŸ çapta deÄŸerlendirir, uzun vadeli ve saÄŸlıklı çözümler üretirdi.
 Yenilenme taraftarıydı, düÅŸse de kalkmayı bilirdi.
 Eski köye yeni adet getirmekten çekinmezdi.
 Kolay kolay vazgeçmezdi, ısrarcıydı.
 Tonton görünüÅŸünden asla beklenmeyen cesur ve kararlı bir kiÅŸiliÄŸi vardı.
 Üzerine aldığı görevlerde ciddi bir sorumluluk zihniyeti ile hareket eder, neticeyi alıncaya kadar konuyu takip eder, iÅŸi bitirirdi.
Türkiye'de enerji, telekomünikasyon, ekonomi politikaları, dış ticaret gibi çeÅŸitli alanlarda önemli geliÅŸme ve ilerlemelerin önünü açmıştı.
 Enerjisini kaybetmezdi.
Kısa vadeli mesleki çıkarlara deÄŸil, uzun vadeli kariyer hedeflerine kilitlenirdi.
 YüklendiÄŸi görevlerde misafir veya kiracı deÄŸil, ev sahibi sorumluluÄŸu ile hareket ederdi.
 Risk alır, ancak tedbirsiz ve basiretsiz hareket etmezdi.
 Kendisine güvenen ve kendisinin de güvendiÄŸi kiÅŸilerle çalışmayı tercih ederdi.
 Dengeli düÅŸünür, saÄŸ ve sol beynini kullanabilirdi. Yani hem IQ'su hem de duygusal zekası yüksekti. GerektiÄŸinde rasyonel, gerektiÄŸinde de duygusal bir bakış açısı sergileyebiliyordu.
 Ä°mkânlar arasında gerçekleÅŸtirilebilecek en iyi alternatifi seçmeye özen gösterirdi.
 Tabuları yıkan, cesur, kemikleÅŸmiÅŸ yargılardan uzak bir yapısı vardı.
 Uygulamada karşılaşılabilecek sorunları inceler ve çözümlerini önceden geliÅŸtirirdi.
 Çok iyi bir hazırlık yapmadan ortaya çıkmazdı.
 Uygulamanın baÅŸarısını güvenceye almadan eyleme geçmezdi.
 Eyleme geçince hızlı ve kararlı bir icra sergilerdi.
 SaÄŸduyulu, kararlı, basiretli ÅŸekilde hareket etmeyi tercih ederdi.
 Her alanda liberal bir anlayışa sahipti. Ä°nançlara saygılı, bireyi esas alan devlet anlayışını, hoÅŸgörü, dayanışma gibi temel deÄŸerleri her ÅŸeyin üstünde tutardı.
 Halkın manevi deÄŸerleriyle evrensel deÄŸerleri uzlaÅŸtırmayı hedeflemiÅŸti.
 Türk milletinin baÄŸlı olduÄŸu geleneklerle modern dünyanın gereklerini çatıştırmak yerine uzlaÅŸtırmayı tercih etti.
 Toplumun manevi deÄŸerlerine kayıtsız kalmadı, istismara yönelmedi.
 Kendisiyle ve deÄŸerleriyle barışık bir siyasetçiydi.
 Tutku, heyecan ve coÅŸku insanıydı.
 Esnek düÅŸünürdü, kemikleÅŸmiÅŸ yargıları yoktu.
 Siyasette reformcu kiÅŸiliÄŸiyle öne çıktı. Göstermelik deÄŸil, Türkiye'yi dönüÅŸtüren yapısal reformlara imza attı.
 YerleÅŸik kuralları altüst etti. Deniz kıyafetleriyle kışlaya girdi, ÅŸortla askerleri selamladı.
Turgut Özal’ın ders çıkartacağımız bir çok özlü sözlerinin varlığı muhakkak. Ancak buraya birkaç tanesi paylaÅŸmak istedim ÅŸöyle ki:

“21 Yüzyıl; Türklerin ve; Türkiye'nin yüzyılı; olacaktır.”
"Allah'ın verdiÄŸi ömrü ondan baÅŸka alacak yoktur. Biz de ona teslim olmuÅŸuzdur."
“Biz çocukları severiz. Biz gençleri severiz. Biz insanı severiz. Ä°nsandan daha mübarek, ne bir mahlûk, ne bir kurum, ne de bir doktrin vardır.”
 ‘‘Devlet de, kalkınma da, iktisadi geliÅŸme de tek bir amaç taşır: Ä°nsanın, insanca, özgürce, refah ve mutluluk içinde yaÅŸaması.’’
‘‘Bundan böyle güçlü devlet, memurları çok olan devlet deÄŸildir. Güçlü devlet, harcamaları çok, fakat iki yakası bir araya gelmeyen devlet deÄŸildir. Güçlü devlet, bir istihdam kapısı deÄŸildir. Güçlü devlet, bir mabut veya baba deÄŸildir. Hepsinden önemlisi, yeni görüÅŸte, aslolan devletin zenginliÄŸi sonucu milletin zenginliÄŸi deÄŸil, milletin zenginliÄŸi sonucu devletin zengin olmasıdır. Yani, yeni görüÅŸte hedef, insanın, ferdin bizzat kendisidir.’’
‘‘Çağı doÄŸru okumak demek, Türk ekonomisini dünyadaki mukadder geliÅŸmeleri göÄŸüsleyebilecek hale kavuÅŸturmak, dünyanın gidiÅŸatına uydurmak demektir.’’
‘‘Bir ÅŸeye karar verdim mi, dosdoÄŸru giderim. O iÅŸ elimden kurtulamaz.’’
‘‘Ben öbür dünyaya inanır ve bu dünyanın bir geçiÅŸ yeri olduÄŸunu düÅŸünürüm. Öbür dünyada bugün yaptıklarının hesabı sorulur. Ä°lim sahibinden ilmini, para sahibinden paranı doÄŸru yolda kullandın mı diye sual edilir. Bize de, sana hizmet imkânı verdik, bu imkânı iyi deÄŸerlendirdin mi diye sorulur.”

Merhum Turgut Özal için Türkiye’deki önemli siyaset ve devlet adamları ile düÅŸünürlerin görüÅŸlerine baktığımızda Özal’ın büyük bir lider olduÄŸunu daha iyi anlıyoruz: (*)
Abdullah GÜL: ÜstlendiÄŸi bütün görevlerde milletimizin yücelmesini temel ideal olarak benimseyen Turgut Özal, fikirleri, reformları ve hamleleriyle Türkiye'nin önünü açmış, ülkemizin siyasi, ekonomik ve toplumsal alanlarda gerçekleÅŸtirdiÄŸi köklü deÄŸiÅŸimlere öncülük etmiÅŸtir
Recep Tayyip EEDOÄžAN: Türkiye'nin deÄŸiÅŸim ve dönüÅŸümünde, kalkınmasında, dünyaya açılmasında büyük gayretler sarf eden Turgut Özal, yaptığı reformlarla da demokrasi tarihimizde derin izler bırakmıştır. Vizyonuyla, kiÅŸiliÄŸiyle milletimizin gönlünde müstesna bir yer edinen merhum Özal'ın hizmetleri, inanıyorum ki aziz milletimiz tarafından ebediyen hatırlanacaktır.
Cemil ÇÄ°ÇEK: Rahmetli Özal Türkiye'nin dışa açılmasında, aydınlanmasında, liberalleÅŸmesinde, hak ve özgürlüklerin anayasadan yazılı metin olmaktan çıkıp olabildiÄŸince yaÅŸanır hale gelmesinde öncü rol oynamıştır. Bundan dolayı hayatta iken çok tepki toplayıp çok tenkit edilmiÅŸ bir insandır. Kendisini yakından tanımış olmaktan beraberce Türkiye'ye karınca kararınca hizmet etmekten onur duyan bir insan olarak ifade ediyorum ki Özal bu millete çok ÅŸey vermiÅŸtir. Hayatını millete adamış ve bu yolda hayatını kaybetmiÅŸtir. Millet olarak çok büyük özlemimiz var ancak hayatta iken bazı insanların kıymetini çok fazla bilemiyoruz. Öldükten sonra deÄŸerlerini anlıyoruz. Bunların başında da rahmetli Özal gelmektedir
Muhsin YAZICIOÄžLU: Yıllarca camisinde, düÄŸününde, sokaklarında kendisi gibi yaÅŸayan ama çağın ilmini, fennini yakalamış çağın bilgisayarlarıyla oynayabilen bir insanı özlüyor halkımız.
Vehbi DÄ°NÇERLER: Åžüphesiz istikameti, nihai hedefleri olan bir liderdi. DüÅŸünen ve yapan kimseydi. Bu hedeflerini seçerken öyle on yıllık, yirmi yıllık deÄŸil, yüz yıllık, iki yüz yıllık, belki çok daha büyük hedefleri kafasında taşıyan biriydi.
Namık Kemal ZEYBEK: Dünyanın gidiÅŸatını kavramış, çaÄŸdaÅŸ bir kafa ve bilgi birikimine eriÅŸmiÅŸ ve dünyanın geldiÄŸi bilgi toplumu gerçekliÄŸine Türkiye’yi de taşımak isteyen, atılımcı ve devrimci iÅŸler yapmaktan çekinmeyen bir insandı. Turgut Özal, kökleÅŸmiÅŸ devletçi gelenekleri, milletiyle birlikte yıkmaya çalıştı.
Ekrem PAKDEMÄ°RLÄ°: Özal mevcut sistemi tamamen kaldırıp yerine yepyeni bir sistem yapacağına, mevcut sistemin yanında yeni bir kurum baÅŸlatıp o kurumun geliÅŸerek diÄŸerini ortadan kaldırmasını tercih eden bir kimseydi. Özal devleti ve devletin önem verdiÄŸi ilke ve kurumları tartışmaya açarak tabulara karşı çıkmıştı.
Prof. Dr. Ä°hsan DOÄžRAMACI: Ben onun büyüklüÄŸünü hayattayken her zaman gördüm. Ama vefatından sonra artık daha soÄŸukkanlı kavrayabildim. Onun yaptıklarını olumlu ve olumsuz taraflarını mukayese eden toplumumuz, vefatı dolayısıyla cenaze törenine geldi ve objektif olarak düÅŸündüklerini dile getirdi.
Cengiz ÇANDAR: Sadece Türkiye için deÄŸil, dünyanın gidiÅŸatını da görebilen bir dahi devlet adamıydı. Aynı zamanda son derece sıcak, yumuÅŸak, güzel bir insandı. Devleti bu kadar iyi tanıyan, inanılmaz bir insan hafızasına sahip olabilen, ekonomiden dış siyasete, turizmden mimariye kadar hemen her konuda son derece pratik ve Türkiye’yi, Türk ve Ä°slam dünyasını ve Osmanlı coÄŸrafyasını ileri götürecek düÅŸüncelere ve tezlere sahip olan biriydi.
Cem KARACA: Turgut Bey’in politik görüÅŸlerinin tümüne katıldığımı söyleyemem. Ancak, bir ÅŸey var ki buna katılmamak mümkün deÄŸil. GeliÅŸen dünya içerisinde Türkiye’nin iki binli yılların devleti olacağına olan inancı ve doÄŸuda Türki Cumhuriyetleri'nden, batıda Bosna’ya kadar uzanan ÅŸerit üzerinde siyasal bir coÄŸrafyadan deÄŸil; ama kültürel bir coÄŸrafyadaki iÅŸbirliÄŸinden çok inanarak bahsettiÄŸine tanık oldum. Olayları büyük düÅŸünmekten yana bir insandı. Kısa vadeli iÅŸlerle pek ilgilendiÄŸini sanmıyorum.
Prof. Dr. Mahir KAYNAK: Türkiye’ye kendine güvenmeyi öÄŸretti. Türkiye’yi dünya devleti haline getirdi. Yani daha önce dünyadan izole; fakat izole olduÄŸu kadar da güdümlü olarak yaÅŸayan bir ülkeyi ilk defa siyaset ve dünya sahnesine çıkardı.
Kamuran Ä°NAN: En önemli yönü memleketin sosyal ve ekonomik yapısını baÅŸtan aÅŸağı deÄŸiÅŸtirmesi, birçok tabuyu yıkması ve Türkiye’yi başı dik bir hale getirmesidir. Bu tür giriÅŸimleri yapabilmek için farklı özellikleri vardı Turgut Özal’ın. HerÅŸeyden önce milletini yakından tanıyor ve çok güveniyordu.
Orhan AYHAN: Ä°yi bir Fenerbahçe taraftarıydı. Maçlarını kaçırmazdı. Galatasaray, BeÅŸiktaÅŸ ve diÄŸerlerini de en az Fenerbahçe kadar severdi. Bütün futbol ve spor camiasının içindeydi. Kim bilirdi ki Naim SüleymanoÄŸlu’nun Türkiye’ye geleceÄŸini. SüleymanoÄŸlu dünyanın en büyük haltercisi. Ve Naim SüleymanoÄŸlu’nu bir gün Avustralya’dan buraya getirtti.
Galip DEMÄ°REL:  Özal'ın üç önemli özdeyiÅŸini de hatırlatıyor; "Esas prensibimiz düÅŸünce, fikir ve ifade hürriyetine din ve vicdan hürriyetine, serbest teÅŸebbüse sımsıkı sarılmaktır. Ä°nsandan daha mübarek, ne bir mahluk, ne bir kurum, ne de bir doktrin vardır. Ben öbür dünyaya inanır ve bu dünyanın bir geçiÅŸ yeri olduÄŸuna inanırım. Öbür dünyaya gittiÄŸimizde bugün yaptıklarının hesabı sorulur ilim sahibinden, ilmini para sahibine paranı doÄŸru yerde kullandın mı, bize de size hizmet etme imkanı verdik, bunu iyi deÄŸerlendirdin mi? diye sorulur."
Taha AKYOL: Menderes-Özal çizgisiyle birlikte muhafazakar deÄŸerlerin Anadolu'nun kenarda kalmış kesimini devletin yönetimine soktuÄŸuna iÅŸaret etti. Özal'ın demokrasiye verdiÄŸi öneme dikkat çeken Akyol ÅŸöyle dedi: "Özal bir gün hasta yatağında gözü yaÅŸlı bir ÅŸekilde 'korkuyorum bunların elinde verdiÄŸim emekler boÅŸa gidecek' demiÅŸti. Büyük reformatör rahmetli aÄŸabeyim Turgut Özal, ekonomi ve demokrasi alanında Türkiye'nin kat ettiÄŸi mesafeyi gördükçe eminim gözyaşı dökmüyordur."
Salonları doldurup Özal’ı anma programlarını gerçekleÅŸtiriyoruz. DileÄŸim odur ki, onun düÅŸüncelerini, vizyonunu, misyonu anlayanlardan olalım. Bunun içinde biraz okumak lazım. EÄŸer Özal’ı layıkıyla anlayabilirsek yaÅŸadığımız çağı da anlarız.

Hem Özal’a hem de Hamido’ya, siyaset ve devlet adamları olan hemÅŸerilerimize Allahtan Rahmet diliyorum. Mekânları cennet olsun.
                                                                                        Eyüp BEYHAN
                                                                             

(*)ve kriter'in  Notu, M.Said ÇEKMEGÄ°L: