Server Vakfı, Çanakkale "18 Mart Deniz  Zaferi'nin" yıldönümü dolayısıyla    "Çanakkale SavaÅŸlarını" konu ederek, Åžehit, gazi ve emeÄŸi geçenler için bir anma proÄŸramı düzenledi.

    SERVER VAKFI nın tertiplediÄŸi  ÇARÅžAMBA SOHBETLERÄ°'n de "Çanakkale SavaÅŸları ve  Dünya’ya etkileri"  konusunda  konuÅŸma  yapan  G.Ü. EÄŸitim Fakültesi ÖÄŸrt. Üyesi Yard.Doç.Dr.Ä°smail Cansız: "Milletlerin tarihinde dönüm, kırılma noktaları vardır. Bizim tarihimizde de en önemli kırılma noktalarından biri Çanakkale SavaÅŸları'dır" dedi.

   Yard.Doç.Dr.Ä°smail Cansız, Çanakkale Deniz Zaferi ve Çanakkale savaÅŸları sonucları konusundaki görüÅŸlerini ÅŸöyle anlattı:

   Akdeniz kıyılarında müttefik kuvetlerin gemilerini bombalayan daha sonra  Karadeniz'e geçip Osmanlı bayrağı çekerek Rus limanlarını topa tutan Alman savaÅŸ gemilerinin bu hareketi karşısında -savaÅŸa girmemek için  çaba sarf etmesine raÄŸmen- Osmanlı  Devleti, kendini  bir anda savaşın içinde buldu.  Ne olduÄŸunu anlamayıp soranlara Enver PaÅŸa "Bir oÄŸlumuz" oldu diye oldu bittiyi izah ediyordu.

   Ä°ngiliz - Fransız önderliÄŸindeki müttefik devletler, BoÄŸazlara hakim olmak üzere  çok kolay ele geçireceklerini düÅŸünüp planladıkları Çanakkale'ye saldırdılar. Çanakkale  operasyonunu BirleÅŸik Krallık Donanma Bakanı Winston Churchill   planlamıştı. Hedefleri,  Hilafetin merkezini ele  geçirmek: böylece hem Osmanlı  çoÄŸrafyasına hakim olmak, hem de  kendi sömürgelerindeki Müslümanların direniÅŸini kırmak ve Rusya ile baÄŸlantı kurarak asker, gıda sevkiyatını saÄŸlamak idi.

   Uzun menzilli topları ile kolayca Çanakkale civarındaki Osmanlı  tabyalarını susturan  Müttefik donnaması, ...18 Mart akÅŸamı Ä°stanbul'da eÄŸlence tertip etmek üzere harekete geçti. Osmanlı  ordusunun  elinde sadece 26 mayın vardı. Çanakkale de savaşı yöneten Türk komutanlardan Müstahkem Mevki Komutanı Cevad Beyin (PaÅŸa) emri ile Tophaneli  yüzbaşı Hakkı bey ve yüzbaşı Hafız Nazım komutasında 54 personeli ile Nusret Mayın gemisi gece bu mayınları denize döÅŸedi. Mayınları döÅŸemek üzere harekete geçen Nusret mayın gemisine komuta eden Tophaneli  yüzbaşı Hakkı bey, Ä°ngiliz zırhlılarla karşılaşınca 'acaba mayın döÅŸeme iÅŸini yapamayacakmıyız' diye endiÅŸe ve  heyacan duyarak Åžehit olur.
Böylece, mayın döÅŸeme iÅŸini sürdüren "Nusret"e Yüzbaşı Hafız Nazım komuta eder....

   Osmanlı tabyalarını  bombalayrak ilerleyen Müttefik donanmasına ait gemilerin bir kısmı, o gece gizlice döÅŸenen bu  mayınalara çarparak battı.
   Fransız amiralinin komuta ettiÄŸi  harekatta müttefiklerin bombaladığı toplam - kısa menzilli- 84 topa sahip Osmanlı  tabyalarından birinde saÄŸ kalan iki kiÅŸi,  üzerlerine atılan top parçaları, taÅŸ-toprak ve insan  yığınlarından çıkmayı  baÅŸardılar: Bunlardan biri NiÄŸdeli Ali.. DiÄŸeri ise Balıkesir’in Havran-Çamlık Köyü’nden Mehmet oÄŸlu Seyit  idi. Tabyada topu kulanan bütün asker ÅŸehit olmuÅŸtu...

   NiÄŸdeli Ali de, Seyid de niÅŸancı deÄŸil... Her ikisi de niÅŸan almasını bilmiyordu. Ve topun mermiyi taşıyan asansörü de bombalamalardan zarar görmüÅŸ çalışmıyordu...

   Balıkesirli Seyit, NiÄŸdeli Ali'nin yardımı ile 274 kilo ağırlığındaki  top mermesini sırtına alarak topun namlusuna sürmeyi ÅŸöyle baÅŸardı: Çanakkale boÄŸazını -Ä°stanbul'a gitmek üzere- geçmekte olan Ocean savaÅŸ gemisine  kendince niÅŸan alıp, topu ateÅŸlediler. Ancak ilk mermi önce geminin önüne, sonraki arkasına  düÅŸerek gemiye  isabet etmedi. Son üçüncü mermi gemiye isabet etti. Bu merminin tesiriyle geminin dümeni bozulduÄŸundan  kontrolden çıkarak  Nusret mayın gemisinin  döÅŸediÄŸi mayınlardan birine çarparak battı.

  Böylece   "yenilmez armada" denilen Fransız- Ä°ngiliz ortak donanması  bir saat içinde %35'ni kaybetti.

   Ä°stanbula yürümeyi göze alamayan Akdeniz Filo Komutanlığı’na komuta eden Fransız  Amiral de Robeck, donanmasına geri çekilme emri verdi. Cevat PaÅŸa, "Gittiler bir daha gelemeyecekler" diyordu.

  Tabyaların sustuÄŸunu  bilen ancak bu olaÄŸan üstü durumu hayretle izleyen   Müstahkem Mevki Komutanı Cevat (Çobanlı) PaÅŸa, konuyu öÄŸrenince tapyasında ziyaret ettiÄŸi Balıkesirli Seyit'e 'Tarihin akışını deÄŸiÅŸtiren bir iÅŸ yaptın. Haydi  bunu bir daha göster resmini çektirelim' der. Seyit dener ama o kilodaki top mermisini birdaha kaldıramaz. Bunun üzerine  aÄŸaç kütüÄŸünden  mermiye benzeyen bir model  yaptırılarak Seyit'in sırtında resmi çekilir. Åžu an elde olan resim  hakiki  top mermisi deÄŸil, aÄŸaç kütüÄŸünden yapılan mermi benzeridir. Çünkü Seyit, bir daha o mermileri kaldıramaz.

    Balıkesirli Seyit'e bu hizmeti dolayısıyla "onbaşı" rütbesi verilir. Tayini birden ikiye çıkarılır. Ancak arkadaÅŸları günlük yarım tayin yerken o iki tayin yemeyi içine sindirmez. ArkadaÅŸları ile paylaşır.

    Çanakkale'de denizden Ä°stanbul'a  gidemeyen  Müttefik kuvetler, kara savaşına yöneldiler. Büyük kayıpların verildiÄŸi kara savaşını da kazanamayarak geri çekildiler.

 ÇANAKKALE  SAVAÅžLARININ SONUÇLARI

   - Bu malubiyetle, Barbaros Hayretin PaÅŸa'nın: " Denizlere  hakim olan, dünyaya hakim olur" anlayışını en güzel uygulayan Ä°ngilizler'in de   yenilebileceÄŸi ilk defa ortaya konuyor.

   -Müttefiklerin  bu yenilgisi üzrine Alman-Osmanlı ittifakının  savaşı kazanacağı  görüÅŸü ağırlık kazandığından Bulgarlar, Almanlar yanında savaÅŸa giriyor. Alman-Osmanlı baÄŸlantısı engeli kalkarak doÄŸrudan koridor açılıyor.

   - Rus ordusunun Batıya sevki ve Rusya'dan Müttefik kuvetlere gıda vs. konusunda lojistik ikmal engellenmiÅŸ oldu.

   - Osmalı'nın çöküÅŸü  gecikti. SavaÅŸ'ın 1916da  bitmesi planlanıyordu. SavaÅŸ 1918'e kadar uzadı.

   - Bu savaÅŸta Osmanlı, "251.359" kayıp verdi: 211 bin kayıp savaÅŸ alanında, 40 bin kayıp ise  savaşıp hastanelere sevk edilen ve  memleketlerine "tebdil-i hava -hava deÄŸiÅŸimi- " için gönderilenlerdir. Ä°tilaf devletlerinin  kaybı 252 bindir. Bu kayıpların  tamamına yakını Fransız- Ä°ngiliz vatandaşı olmayıp sömürge ülkelerden zorla ve kandırılarak getirilen  baÅŸka ırklardan insanlar idi.
   - 85 bin ÅŸehit Yedek subaylarımızdır. Bunlar lise ve üniversite talebeleri idi.  Cumhuriyet döneminde  eksikliÄŸi hisedilen "Kaht-ı Rical - Devlet adamı yokluÄŸu" sözünde ifadesini bulan olay 85 bin tahsilli insanımızı kaybetmenin  sonucudur.

   -19 Mart Deniz zaferimizin sonucu olarak, Çanakkale savaÅŸlarının palanlayıcısı olan  Çörçil siyaset sahnesinden uzaklaÅŸtırıldı.Çörçil, "Tophaneli Hakkı, beni 25 yıl siyaset dışına attı" diyecektir.

- Ä°tilaf devletlerle baÄŸlantı kuramayan Rus'yada sosyal ve siyasal karışıklıklar baÅŸ gösterdi. Ve Kominizim Rusya'da darbe ile  iktidarı ele geçirdi...

464 MADELÄ°K ANTLAÅžMA,  Ä°KÄ° SATTE MECLÄ°SDEN GEÇTÄ°
   KonuÅŸmasının sonunda sorulara  cevap veren Sn. Cansız, ÅŸunları söyledi:

   - Seyit Onbaşı memleketine döner... Çok  sıkıntılı bir hayat yaÅŸayarak 49 yaşında vefat eder. Vefatından sonra  sırtında odun taşıyarak hayatını kazandığı sicimi,  Ali Osman isminde oÄŸlu; AiÅŸe ve Fatma ismli kızlarına kalıyor.

- Çanakkale'de ihtiyat kuveti konumundaki 57. Alay'ın komutanı Yarbay Mustafa Kemal'i tanıyoruz. Fakat.. Çanakale savaÅŸlarının Deniz zaferi bölümüne komuta eden Cevat PaÅŸa'yı tanımıyoruz. Tarihler de bahsetmiyor.

- Çanakkale komutanlarından Esat PaÅŸa da Selahattin Ali de öyle. daha sonra Ä°stanbul'un iÅŸgali sonucu Cevat PaÅŸa, 2773 nolu esir olarak basit bir suçlamayla Maltaya götürülüyor. Böylece Ä°ngilizler, Çanakkaledeki yenilgilerinin intikamını alıyor.

- Birinci Meclis, Misak-ı Milli'den taviz vermedi.  Lozan görüÅŸmeleri kesildi.  Meclis, Lozan'a giden heyeti geri çağırdı. Bu arada meclis fesh edildi. Meclis yoken Lozan'a giden heyete Haim Naum  ismindeki Robert Kolleji öÄŸretmeni katıldı. l. Meclisin kabul etmediÄŸi tüm maddeler kabul edilerek Lozan imzalandı. Muhalefetin olmadığı II. Meclisin önüne getirilen ve milletvekillerinin içinde ne olduÄŸunu bile bilmediÄŸi  464 maddelik anlaÅŸma iki saatte kabul edildi.

- 1925-1930 arasında bir çok hukuki düzenleme yapıldı. Fakat bu düzenlemeleri hazırlayanların hiç biri Türk hukukçular deÄŸildi.