Ercan ARSLANER
Günlerin GetirdiÄŸi, Günlerin GötürdüÄŸü eserleri iki tanınmış yazarın kaleminden çıkmıştır. Bunlardan biri Nurullah Ataç, diÄŸeri Suut Kemal Yetkin’di. Ben de ÅŸahsen onları yıllar önce okumuÅŸtum. Åžimdi kendime onları hangi amaçla okuduÄŸumu soruyorum. Belki okumuÅŸ olmak için, belki merakımı biraz olsun gidermek için okudum. Oysa okumadan önce elde bir plan olmalı ve analizci bir bakışla okumak çok daha iyi olurdu. Mesela tür yönünden özelliklerin ortaya çıkarılması bunlardan biri olabilirdi. Bu tür çevresinde birleÅŸilen kanı, denemede belli bir karara

varılmamasıydı. Ä°yi bir okuyucu ise bu türde birleÅŸilen ve birleÅŸilmeyen yönleri tespit edebilmeliydi. Makale yazan bir ÅŸahıs ise ortaya attığı fikri tanımlama yönünde gayret sarf edecektir.

O yıllarda okuduÄŸum önemli eserlerden biri de Dante Alighieri’nin yazdığı Ä°lahi Komedi (Divina Komedi) idi. Bu ÅŸahıs Ä°talyan Rönensans’ının ın öncülerindendi. Almanca’ya baÅŸlayışım sebebiyle eserin adı üzerinde ancak yıllar sonra düÅŸünebildim. Bu ÅŸahıs ilahi olan ne varsa unları komik buluyordu. Esre denemenin farklı bir boyutu idi. Olaylar tarihi gözden incelenmiyordu orada, yazar tarihi olayları kendi bakışıyla komikleÅŸtirmeye çalışıyordu.

Adı geçen yazarlar olaylara materyalist açıdan bakmıştı. Belki farklı bir yönden bakışa izinli de olmayabilirlerdi. Aslında özgür bir yazar ruhçu bir yönden de olaylara bakarak karşılaÅŸtırıcı bir sonuç da saÄŸlayabilirdi. Bu durumda okur daha saÄŸlıklı bir sonuca varabilirdi. Yazar bu karşılaÅŸtırmaları yapmaya mezun deÄŸilse iÅŸin çilesi orada baÅŸlardı. “Ulus”  gazetesi yazarı Hüseyin Cahit Yalçın hayatının bir devresinde özgürce yazmasına engel olunduÄŸu için yazmaktan vazgeçer veya yazmamaya mecbur edilir.1908 Hareket Ordusu zamanlarından gelen yazar ancak Demokrat Partisi zamanlarında yazmaya baÅŸlar. Ben de gazete okumaya baÅŸladığım zaman önce Hüseyin Cahit Yalçın’la karşılaÅŸtım. Onun özgür düÅŸünmek isteyen biri olduÄŸunu yıllar sonra öÄŸrendim. O deneme deÄŸil, makale yazan biriydi. Necip Fazıl, Said Çekmegil, Nurettin Topçu v.b. kaygan zeminlerde gitmek yerine olaylara Ä°slami açıdan bakmışlardı.

Bir zamanların “Hareket dergisinde Nurettin Topçu Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferinden dönüÅŸünde ordunun güneÅŸ doÄŸarken Üsküdar sırtlarından Ä°stanbul’a girmeyiÅŸini ÅŸöyle açıklar. O saatte görünüÅŸ askere kibir verebilirdi, kendisini güneÅŸle karşılaÅŸtırabilirdi diye ordunun yürüyüÅŸünü durdurur ve ortalık iyice aydınlandıktan sonra yürüyüÅŸe izin verir.
Ä°ÅŸte Nurettin Topçu ordunun yürütülmemesini bu sebeplere baÄŸlar.

Materyalist bir yazar daha farklı sebeplerle durumu açıklayabilirdi. Özellikle Said Çekmegil merhum ise Ä°slami açıdan bakıyordu olaylara.

“Hani nerde tespihim/ Dağılmış tane tane/ Taneleri derleyin/ hak ipine baÄŸlayın/ Tevhit gelsin meydane.” mısralarındaki görünüm onun üslup özelliÄŸiyle bakış tarzını da ortaya koyar.

“Batı batı diye batmışız” mısraı ancak büyük bir açılımla okurlarını aydınlığa kavuÅŸtururdu.(1)

Werner Siemens ve Georg Halske 1647 yılında telgraf kurumunu kurdu. Emil Lathenau 1883’de AEG’yi kuruyor. 1851’de Schering Kimya Endüstrisini kuruyor ve 1873’de AKFA (Aktiengeselschaft für Anilinfabrikation) kuruluyor.

Mehmet Akif Ersoy Alman endüstrisi ile 1914’lerde karşılaÅŸmış olmalıydı. O meÅŸhur  “Onların iÅŸleri bizim dinimiz gibi, bizim iÅŸimiz de onların dini gibi.” Sözünü bu endüstriyel geliÅŸimleri gördükten sonra söylemiÅŸ olmalıydı. Bu çok güzel, anlamlı, açıklamaya deÄŸer söz niçin Avrupa hayranlarının dikkatini çekmemiÅŸ? En güzel yazılarla her türden okulların duvarlarına yazılmamış? Aslına bakılırsa Türk halkı onların endüstrilerini hem benimser hem icra edebilirdi. Burada fazlalık olarak din kavramından söz edilmiÅŸ. Oysa söz makamında olanlar iÅŸlerine gelirse iÅŸe dini karıştırabiliyorlar. Burada akla lahana turÅŸusu ile perhiz geliyor ne yazık ki!”

2011 Martında umreye gitmek kısmet olmuÅŸtu. En çok baÅŸlarına kapattıkları örtü ile tanınan Pakistanlılara “Muhammed Ä°kbal” deyince “Allame Muhammed Ä°kbal’i mi ”soruyorsun derlerdi her defasında. Ä°ÅŸte bu Ä°kbal “Batıda on dört yıl kaldım ama onlardan kendime hiçbir yaramazlık bulaÅŸtırmadım.”(2) diyerek batıya karşı tepkisini açıklardı. Ebedi ÅŸarkın büyük insanlarındandı. Ne kadar güzel kitaplar hatta ÅŸiirler yazmıştı. Ä°slam dünyasının meskenetten kurtulmasıydı bütün derdi. Türk ders kitaplarındaki okuma parçaları ve ÅŸiirlerle onunkileri karşılaÅŸtırırsak kendimize ne kadar yabancı kaldığımız ortaya çıkar.)

Olaylara Ä°slami açıdan bakışını yineleyen diÄŸer fikir adamlarımızı iyi tanımak gerekiyor. Mehmet Akif, Mehmet Kaplan, Yahya Kemal Beyatlı bunların baÅŸta gelenlerindendi. Sermed Sami Uysal Yahya Kemal’i anlatırken onun Nurullah Ataç’taki sathiliÄŸi beyan ettiÄŸini de söyler. Günümüzde özellikle Mehmet Kaplan ne kadar tanımıştır? Bunu incelemek gerekir. Åžu hatırası çok önemlidir “Kaplan Hoca” Mihalıççık doÄŸumludur. Günü gelmiÅŸ babası askere gidecektir. Evde bir annesi bir de kendisi vardır. Çocuk yaÅŸtadır ama omzuna yüklenen sorumluluÄŸun farkındadır. Oldukça endiÅŸeli ve huzursuzdur. Belki bu huzursuzlukla biraz uyumuÅŸtur. Sabaha karşı evin kapısından “Tık tık” diye bir ses gelmektedir. Mehmet biraz endiÅŸeyle sabah aydınlığında perde aralığından dışarı bakar. GiriÅŸ kapısı yanında bir ÅŸahıs elinde bir keserle çalışmaktadır. KomÅŸuları olan bu ÅŸahıs evin kırık kapısını tamir etmektedir. Mehmet “Oh” diyerek iyi komÅŸunun ne kadar önemli olduÄŸunu anlamıştır. (Batı ise komÅŸuluÄŸu rafa kaldırmıştır artık hatta akrabalığı bile…)

Bir Almanın evinde altı yıl kaldım 50-60 yaÅŸlarındaki oÄŸlu ailesi ile yalnız yıl başında onlara gelirdi. Fakat durum bizim ülkemizde de onlarınkine benzer hale eÄŸilim yönündedir.

 Ne demiÅŸti Allah’ın peygamberi: “Bir ara Allah Tealanın komÅŸunun komÅŸuya mirasçı kılacağından korktum (mealen yazıyoruz) Almanlardan bahsederken bazı gerçekleri de bilmekte fayda var. Türkiye’den henüz getiremediÄŸim ailem için iki buçuk ay ev aramıştım. Artık ümit kestiÄŸim anda okuldan 25 km uzaktaki bir köyde bahsini ettiÄŸim bu öÄŸretmene telefon ederek ev bulamadığımı söyledim. O da bana kendi durduÄŸu köyde bir ev bulduÄŸunu söyledi. Ne kadar ÅŸükrettiÄŸimi Allah bilir.

Bir diÄŸer olay ise ev sahibi bir Almanın bir Türk gencine karşı harika davranışıdır. Ev sahibi Alman evini kiraya vermek için gazeteye ilan verir. 10-12 Alman arasında bir de Türk genci vardır. Talih Türk gencine gülmüÅŸtür. Daha sonra bu genç bir defasında üç ay süreyle ev sahibine kira ödeyememiÅŸtir. Bu Alman ev sahibi Türk’e tek kelime söylememiÅŸtir. Bazı Almanların vahÅŸetini ise burada anmaya gerek görmüyorum.

Tren, otobüs yolculuklarında insanlar bazen bildiÄŸimiz gibi unutulmaz sohbetlerle birbirlerinden ayrılırlar.

Bir hastane koridorunda yan yana oturduÄŸum ÅŸahıs üniversitede tarım profesörü imiÅŸler. Tarım alanında yapılan hükümet çalışmalarını beÄŸenmemiÅŸler. Åžahsen eÄŸitim alanında yapılan iÅŸleri beÄŸenmediÄŸimi, hatta nasıl olması gerektiÄŸini yazdığımı söyledim. O da yazdığını ve ilgililere yazısını vereceÄŸini söyledi. Yazımın içeriÄŸinde Alman eÄŸitim yapısı vardı. Onlar özellikle liseye gidecek öÄŸrencileri öÄŸretmenlerin seçimleriyle belirliyorlardı. Liseye gitmenin önemli yönü üniversiteye hazırlık yeri olmasıydı..Bunun diÄŸer anlamı üniversiteye gidemeyecek öÄŸrenci liseye alınmamalıydı.Çünkü lisede okuyamayacak öÄŸrenci geldiÄŸi okula geri gönderilirse kendisi için çok zararlı sonuçlar ortaya çıkardı. Bu açıklamalar 17 yıllık Almanya deneyimlerime dayanıyordu. Aslına bakılırsa Alman sistemindeki bu yapı Osmanlı eÄŸitim düzeninden geliyordu. EÄŸitim nazırı Emrullah Efendi bu doÄŸru sistemin kurucusu idi. Bu tarz eÄŸitimin amacında öÄŸrenciye meslek okulu veya üniversite yokuyla meslek kazandırmak vardı. Alman eÄŸitiminde 700 meslek bulunması onlardaki sistem sebebiyle idi.

Ak Parti zamanında en baÅŸta Sayın BaÅŸbakanımız büyük bir icraat gösterdiler.* Dış ve Ä°ç politikadaki büyük baÅŸarılar Türkiye’yi dünyanın en önemli ülkelerinden bir yaptı. yaptı. Eskiden adı anılmayan UlaÅŸtırma, SaÄŸlık, DışiÅŸleri Bakanlarımız doÄŸru sistem ve çalışmanın ne olduÄŸunu gösterdiler. *Van Mimit’le OrtadoÄŸu ve ABD’lilerin, hatta Avrupalıların zihninde o, büyük sürprizler yaptı. Ankara Ä°stanbul’la, Ä°stanbul Ä°zmir’le, Ankara Sivas’la YHT üzerinden birleÅŸince ÅŸairin “Türkiye büyüyüp Turan olacak.” Sözleri zihinlerde yansımasını tekrarlayacaktır.

DiÅŸ yaptırmak için gittiÄŸim fakültede Filistinli bir öÄŸrenciye rastlamıştım ve o Tayip ErdoÄŸan Bey için “o benim aÄŸabeyimdir” demiÅŸlerdi. MeÄŸer Sayın BaÅŸbakanımız bildiÄŸimizden daha geniÅŸ alanlarda yaÅŸayan insanların gönüllerini fethetmiÅŸ.
Turan’da kavmiyet ağırlığı görülmemelidir; çünkü iman ile nurlanmayan ülkelerin büyümesi fazla anlam ifade etmez.
Sayın Prof. KonuÅŸmayla devam ediyordu. Ona göre problemlerin çözümünde en iyi yol “VÄ°CDAN” imiÅŸ. Vicdanın doÄŸruyu bulmak gibi bir fonksiyonu var ise Kur’an’ın gelmesine gerek olmamalıydı.

Mehmet Akif’de bunu bir ÅŸiirinde:
“Ne irfandır veren ahlaka yücelik, ne vicdandır fazilet hissi insanlarda Allah korkusundandır.
Yüreklerden çekilmiÅŸ farzedelsin havfı yezdan’ın
 Ne irfanın kalır tesiri katiyen ne vicdanın”(5)
(M. Akif Ersoy- SAFAHA – inkılâp AKA yeni matbaa- Ä°stanbul 1966- sh. 307)

Yüreklerden Allah korkusu çekilince onun yerini dolduracak bir ÅŸey kalmamaktadır. Vicdan sözündeki muÄŸlâk anlatım tümüyle açıktır. Tüm faziletlerin temeli Allah korkusuna dayanır. Zaten yüce kitabımız yalnız Allah’a dayanmayı emreder. Allah korkusundan ayıramayacağımız “Vicdan v.b.” deÄŸil, “Ä°mandır o cevher ki, ilahi ne büyüktür- Ä°mansız olan paslı yürek sinede yüktür. Ages Sh. 21.mısralarında geçen iman varsa insanda o bütün iÅŸleri Allah korkusuyla düzeltir.

Vicdanla öÄŸünecek insan hangi objektifliÄŸe sahip olacaktır? Ayrıca yüce kitabımızda objektif olanla olmayan birbirinden ayrılır. Objektif olmayanın bir adı da müteÅŸabihtir. Ä°ÅŸte bu müteÅŸabih olan kavramlar ikinci anlama sahiptiler. Bunların anlamını bilgide ileri olanlar çözebilir. Onlar kelimenin anlamını (fakih olanlar) metne baÄŸlı olarak her yönüyle bilirler. Zaten anlam çözümünde kelimenin kendi anlamı yanında baÄŸlılık(baÄŸlam) içindeki anlamın bilinmesi büyük önem taşır.

Bu bakımdan Ä°slam dininde hiçbir zaman keyfilik söz konusu olmaz. Ä°nsanlar vicdan sözüyle bulamayacakları çözümleri kelimelerin anlamlarını Kur’an diliyle bulurlar ve aralarındaki ihtilafları da böylece çözüme baÄŸlarlar.

DoÄŸrudan vicdanın kaynağına yönelenler acaba onu nerede bulacaklardır? Hâlbuki Kur’an’ın kaynağı tektir. Ä°nsanları hiç ihtilafa düÅŸürmez.

MüteÅŸabih olanı bilginlerin anlayabilmesinin iki önemli sonucundan biri insanın bilmeye teÅŸvik edilmesi ile ikincisi dil konusunun her alandaki önemini bilmektir. Vicdana özel anlam atfedenler kendi özel düÅŸünceleri ile Kur’an düÅŸüncesini karşılaÅŸtırarak Kur’an bilgilerini geniÅŸlettikleri gibi özel düÅŸüncelerindeki anlamsızlığı daha yakından görebilirler.

Günlerin getirdiÄŸi, götürdüÄŸü materyalizmin çemberinde kalmışsa, gerçeÄŸe yaklaÅŸmaları zor olacaktır.

Materyalizmin ne olduÄŸu anlaşıldıkça ne kadar eksik olduÄŸu da anlaşılacaktır. GerçeÄŸi kırmaya çalışanlar ise acizliklerini de göreceklerdir. 

Vicdan Ä°slam’ın olduÄŸu yerde ancak onun içeriÄŸinde yer alırsa bir anlam ihtiva eder. Vicdan Victor Hugo’ya atfedilen “Ä°radene hâkim, vicdanına esir ol” vecizesinde ancak Ä°slam’la kuÅŸatılırsa anlam ihtiva eder.”Ä°rade ve imanı birleÅŸtirmek insanı yüceltir.”.

(1) Ä°slami konulu bir eser Türkiye’de henüz Anayasa çalışmaları yapılmadan dört büyük kanunun Ä°slam ilkelerinden uzakta Avrupai esaslarla çıkarılmıştı. Bunların dışında pek çok farklılıklar eski tarzdan ayrı bir yolda ortaya konmuÅŸtu. Hele “Ä°slam” adından uzaklaÅŸmak temel bir ilke olarak görülüyordu. AvrupalılaÅŸmak ise yalnız moda haline gelmemiÅŸ, büyük bir heves olarak kendini gösteriyordu. Fakat Türkiye bu iÅŸin galiba yalnız lafında idi.