Prof. Dr. Ä°brahim OrtaÅŸ, Çukurova Üniversitesi,

Bir ülkenin geleceÄŸi, gücü ve uluslararası etkinliÄŸi sahip oluÄŸu yetiÅŸmiÅŸ insan gücü ile deÄŸerlendirilmektedir. YetiÅŸmiÅŸ insan gücü saÄŸlama potansiyeli de üniversiteye giden öÄŸrencinin eÄŸitim ve öÄŸretim niteliÄŸi ile belirlenebilir. Ülkemizin insan geliÅŸmiÅŸlik düzeyi, yaÅŸam standarttı ile eÄŸitimli insan gücü arasında da bir iliÅŸki bulunmaktadır. Bu baÄŸlamda ülkemizin geleceÄŸi hakkında bir öngörüde bulunacaksak öncelikle üniversiteye girmek isteyen yaklaşık 1.6 milyon gencimizin akademik ve kültürel düzeyinin bir yansıması olan sınav baÅŸarısına bakmak yeterli görülüyor.

2011 yılı genel LYS öÄŸrenci baÅŸarı düzeyi
ÖSYM merkezi tarafından basına verilen genel bilgilere göre, geçen yıllara göre genel baÅŸarı düzeyi düÅŸük. Bu yıl LYS' de, sınavlara giren toplam 2 milyon 19 bin 865 adaydan toplam 473'ünün sınavı geçersiz sayıldı. Bu yıl LYS' de en baÅŸarılı olan batıdaki illerden Kilis, KırÅŸehir, Karabük, Kastamonu, NiÄŸde, Bitlis, Bartın ve Aydın, en az baÅŸarılı iller ise Tunceli, Hakkâri, AÄŸrı, Şırnak, Ardahan ve Artvin illeri olarak sıralandı. En baÅŸarılı liseler ise fen liseleri, askeri liseler ile Anadolu liseleri izledi. En baÅŸarısız liseler endüstri meslek liseleri oldu. GeçmiÅŸ yıllardaki gibi bu yılda kızlar yine en baÅŸarılı.
Okul türlerine göre baÅŸarı sıralaması
LYS sonuçlarına göre, MF, TM ve TS puan türlerinde toplam 1 milyon 650 bin 225 aday 180 ve üzeri puan alarak lisans programlarında tercih yapmaya hak kazandı. MF'den 382 bin 886, TM'den 689 bin 920, TS'den 577 bin 419 aday 180 ve üzeri puan aldı. LYS'de en baÅŸarılı adaylar son sınıf düzeyindeki adaylar oldu. Son sınıf düzeyindeki adaylar MF puan türünde 274.234, TM puan türünde 260.425, TS puan türünde 254. 332 puan ortalamasına sahip olurken, son sınıf düzeyindeki adayları, lise mezunu veya daha önce yerleÅŸememiÅŸ adaylar ve üniversitede okuyanlar ile bir yükseköÄŸretim programını bitirmiÅŸ adaylar izledi. Okul türlerine göre ise en baÅŸarılı liseler devlet fen liseleri oldu. Ancak genel liselerin durum yine içler acısı.

Puan Türlerine Göre BaÅŸarı Durumu
Matematik-Fen (MF) puan türlerinden kızlar ortalama 273 bin 98 puan erkekler ise 262 bin 503 ortalama puan aldı. Türkçe- Matematik (TM) puan türlerinde kızlar ortalama 260 bin 739, erkekler ise 254 bin 110 puan aldı. Erkeklerin Türkçe-Sosyal (TS) puan türlerinde kızları küçük bir farkla göre kızlar ortalama 260 bin 978, erkekler ise ortalama 261 bin 483 puan alarak kızların önüne geçtiler.
Ham puan dağılımına göre, LYS-1'de Matematik testinde 50 sorunun tamamını doÄŸru yanıtlayan bin 124 aday bulunurken, bu testte 31 bin 51 aday sıfırdan küçük puan aldı. 575 bin 693 kiÅŸi 0-5 arasında soruyu doÄŸru yanıtladı.
Geometri testinde 30 sorunun tümünü 2 bin 640 aday doÄŸru yanıtladı. 37 bin 867 aday sıfırdan küçük puan alırken, 568 bin 877 aday da 0-5 arasında doÄŸru soru cevaplandırdı.
LYS-2'de Fizik testinde 224, Kimya testinde 2 bin 504, Biyoloji testinde 522 aday 30 sorunun tümünü doÄŸru cevaplandırdı. Fizik testinde 23 bin 636, kimya testinde 3 bin 764, biyoloji testinde de 4 bin 760 aday sıfırın altında puan alırken, fizik testinde 256 bin 569, kimya testinde 276 bin 471, biyoloji testinde ise 275 bin 445 aday 0-5 soruya doÄŸru yanıt verdi.
LYS-3'teki Türk Dili ve Edebiyatı Testi'nde 2 aday soruların tümüne doÄŸru yanıt verirken, bin 349 aday sıfırdan küçük puan aldı. 0-5 arasında soruyu doÄŸru yanıtlayan aday sayısı 645 bin 376 aday oldu. CoÄŸrafya-1 testinde ise 52 aday tüm soruları doÄŸru yanıtlamayı baÅŸardı. 2 bin 55 adayın sıfırdan küçük puan aldığı coÄŸrafya-1 testinde 0-5 arasında soruyu 644 bin 670 aday doÄŸru yanıtladı.
LYS-4'teki Tarih testinde 91, coÄŸrafya-2 testinde 219, felsefe testinde 1 aday soruların tümünü doÄŸru cevap verdi. Tarih testinde 891, coÄŸrafya-2 testinde 3 bin 153, felsefe testinde ise 945 kiÅŸi sıfırdan küçük puan alırken, tarih testinde 361 bin 92, coÄŸrafya-2 testinde 358 bin 830, felsefe testinde 361 bin 38 aday 0-5 arasında doÄŸru soru yanıtlayabildi.
LYS-5'teki Almanca testinde 35, Fransızca testinde 1, Ä°ngilizce testinde de 3 aday 80 sorunun tümünü doÄŸru yanıtladı. Almanca testinden 56, Fransızca testinden 60, Ä°ngilizce testinden 2 bin 431 aday sıfırdan küçük puan aldı.

ÖÄŸrencilerin Sorulara VerdiÄŸi Ortalama Cevaplar
Matematik 50 sorudan 15.12
Geometride 30 soruda 8.53 geçen sene baÅŸarı oranı 10.5
Fizik 30 sorudan 7.53 geçen yıl 9.5
Kimya 30 sorudan 11.43 geçen yıl 14.1
Biyoloji 30 soru 11.37 geçen yıl 12
Türk dili 56 soru 21.8 geçen yıl 27.6

ÖÄŸrencilerin BaÅŸarısı DüÅŸük Ancak Ä°lgilenen ve Åžikâyetçi Olan Bir Mercii Yok1
Üniversiteye gelen öÄŸrencilerin genel kültür düzeyi ve akademik bilgi düzeyinin yetersizliÄŸini her geçen gün düÅŸtüÄŸü sık sık vurgulanmaktadır. OrtaöÄŸretimden gelen öÄŸrencilerin gerçekten üniversiteyi okuyacak temel bilgi ve genel kültürden yoksun olarak geldiÄŸi rahtlıkla söylenebilir. ÖSYM veriliri ülkemizin öÄŸrencilerinin baÅŸarısının düÅŸtüÄŸünü açık olarak gösteriyor. Somut öÄŸrenci baÅŸarı verilerine göre ortaöÄŸretim ile yükseköÄŸretim arasındaki kopukluk her geçen gün biraz daha artmaktadır. Bu gözlemlerimi ve gidiÅŸatı anlamak için son yıllarda genelde öÄŸrencilerin baÅŸarı düzeylerini düzenli olarak incelemekte ve görüÅŸlerimi kamuoyu ile paylaÅŸmaktayım.
Ä°lginçtir ki üniversitelerimizin hiç birinden öÄŸrenci baÅŸarı durumu ve geleceÄŸe iliÅŸkin ülkenin ihtiyacı olan nitelikli öÄŸrenciyi bünyelerine katmak ve iyi bir eÄŸitim verme konusunda hiç bir görüÅŸ ve talep oluÅŸmamaktadır.
Vakıf üniversiteleri bir kaç yıldır daha fazla öÄŸrenci çekmek için sayfa sayfa reklam vermenin ötesinde nitelik ile ilgili çok bariz bir model ve öneri geliÅŸtirmemektedirler. Kamu üniversiteleri ki halen öÄŸrencilerin birinci tercihidirler, hiç bir rapor öneri ile YÖK ve Milli EÄŸitim Bakanından talepte bulunmamaktadırlar. Kamu üniversitelerinin iyi öÄŸrenciyi bünyelerine alması için kendi baÅŸarı düzeylerini yukarı çekmek ve yeni teknikler ortaya koyarak geleceÄŸin tercih edilen üniversitesi konumunu saÄŸlayabilirler. Çok ciddi ve emek isteyen bir süreç.

Burs Teklifleri Çok Uçuk
Bu nedenle her gün çarÅŸaf çarÅŸaf verilen ilanlar burs vaatleri, yetkin düzeylerde yapılan açıklamalar bir yana öÄŸrencinin yani üniversite okuyacak kiÅŸinin ne düÅŸündüÄŸü çok daha önemlidir. Vakıf üniversitelerin sık sık reklam kampanyaları ile öÄŸrencileri üniversitelerine burs ve diÄŸer imkânlarını da sunarak davet etmektedirler. Bu arada uçuk burs teklifleri yansımaktadır. Profesör maaşından tutun da makam arabası ile üniversiteye taşınması, mezuniyet sonrası iÅŸ garantisi gibi vaatler biraz düÅŸündürücü. Üniversitelerin burs vermesi önemli. Hatta kamu üniversitelerinin belirli alanda burs vermesi belirli bilim dallarının geleceÄŸi açısından çok önemlidir. Son yıllarda belirli bölümlerden mezun olan öÄŸrencilerin ALES'de yeteli puanı almadıkları için AraÅŸtırma Görevlisi ve yüksek lisans öÄŸrencisi bulmakta zorlanmaktadır. Üniversitelerin gelecekteki akademik kadroları için LYS puanı biraz yüksek olan öÄŸrencilere burs vermesi bu anlamda çok daha anlamlı olacaktır. En azından belirli üniversitelerin seviyelerini kor

Üniversite Tercihlerinde Adayların Bağımsız Karar Vermesi Çok Daha Önemlidir
Bu aralar öÄŸrenci tercihlerinin yaparken aileleri de tedirgin. Her gün onlarca öÄŸrenci ve aileden görüÅŸ ve bilgimize baÅŸvurulmaktadır. Mevcut hali ile 150 üniversitenin yaklaşık 760 bin kontenjanı olması nedeniyle hemen herkesin bir üniversiteye kayıt yaptıracağı söylenebilir. Hatta bazı üniversiteler kontenjanları doldurmayabilirlerde. Onun için belirli bir puan alanlar için isterlerse herhangi bir üniversiteye girebilirler. Hiç bir kaygıları olmamalıdır. Ancak durumu iyi olan öÄŸrenci için "nasıl bir gelecek" sorusu önemlidir.
Üniversite tercihlerinde ortalıkta çok fazla söylem bulunuyor. Benim başından beri öÄŸrencilere önerim önce kapasitenizi ve kendinizi tanıyın. Neyi iyi yapıyorsanız, hangi meslek ilginizi çekiyorsa o alana yönelin. Bir baÅŸka ifade ile kalbinizin götürdüÄŸü yere gidin. Önemli olan ne olmak istediÄŸinizi ve geleceÄŸinizi nasıl anlamlı kılmak istediÄŸinizi bilmenizdir.
Meslek seçiminde mesleki prestij, para ve diÄŸer ilgi çekici yönlerden çok kiÅŸisel ilginiz daha önemlidir. Hayatta her meslek örgütünün bir yeri vardır. Doktorluk ne kadar kutsal bir meslek ise, öÄŸretmenlik de o kadar kutsaldır. Tarım bilimcisi olmak insanlığın beslenme sorunu ile ilgilenmekte olması nedeniyle ziraat mesleÄŸi önemli, mühendislik ve sosyal bilimlerde insan hayatını kolaylaÅŸtırması bakımından önemli mesleklerdendir.

Hangi Üniversiteler?
Hangi bölüm olursa olsun önemli olan gençliÄŸinizin en anlamlı yaÅŸ dönemi olan 18-22 yaÅŸ arasında kendinizi nasıl geliÅŸtireceÄŸiniz ile ilgilidir. Üniversiteye girdikten sonra asıl olan düzenli çalışmak, sosyalleÅŸmek ve evrensel boyutta bir üniversite öÄŸrencisi olarak kendinizi eÄŸitmeniz ve geleceÄŸe bir üniversiteli gibi hazırlanmaktır.
Bütün bilgi birikimi ve tecrübeler göstermiÅŸtir ki "hangi üniversitenin hangi bölümünü okumalıyım?" diye kapı kapı uzman görüÅŸü aramak yerine "kendimi geliÅŸtirebileceÄŸim hangi üniversite ve bölüm daha iyidir?" diye sorulması daha anlamlı olacaktır. Onun için başından geleceÄŸini belirlemeye çalışan kiÅŸi kendisinin nerede görmek istediÄŸi daha önemlidir.
Üniversite tercihleri üzerine söylenen onlarca parlak söylemler bir yana gerçek hayata bakmak ve geleceÄŸi kurgulamak çok daha önemlidir. Dönem dönem belirli meslekler öne çıkar ancak o alanın meslek enflasyonu oluÅŸtuktan sonra o alan bırakılır yeni alanlara bakılır.
Seçkin bir liseden mezun olmak oradan seçkin bir üniversiteye gidip iyi bir eÄŸitim almak önemli ancak ya gönlümdeki okumak istediÄŸi alan.
Bunun yolu da.
Ne aradığını bilmek gerekir.
SeçeceÄŸi mesleÄŸi tanımak ileride yapacağı iÅŸi ÅŸimdiden düÅŸünmek
Yeteneklerinin seçtiÄŸi mesleÄŸe uygun olup olmadığını bilmek. Mimar olmak istiyorum ancak üç boyutlu düÅŸünme ve çizebilme yeteneÄŸim var mı diye sormak gerekir.
Hangi üniversitenin sosyal yaÅŸam ortamı iyi?
Hangi üniversitenin uluslararası iliÅŸkileri var?
Hangi bölümde uluslararası düzeyde öÄŸretim üyesi kadrosu bulunmaktadır?
Ä°leride lisansüstü eÄŸitim yapmak isteyenler için öÄŸretim kadrosunun bilimsel birikimi, yayın durumu nedir?
Hangi üniversitede öÄŸrenci etkinlikleri ve kendini ifade edebilme özelliÄŸi saÄŸlanmaktadır?

Üniversite Ortamı ve Akademik Ä°klim Önemlidir
Üniversite akademik personelinin kamuoyundaki tanınmışlığı, akademik baÅŸarısı, yayın durumu önemli
Üniversitenin Akademik personel yetiÅŸtirme durumu da önemli.
Ayıca üniversitenin sosyal ortamı, öÄŸrencilerin kendilerini özgür olarak ifade edecekleri iklim ve mekânların olması ve üniversite yönetimlerinin hoÅŸgörülü, geniÅŸ ufuklu ve dünya gözü ile olaylara bakması önemlidir. EÄŸer üniversite yönetimleri, dünya üniversitelerini tanımıyorlarsa, gençliÄŸin genel yapısını anlamıyorsa, yeni ufukları ve söylemlere sahip deÄŸilse üniversite, üniversite olmanın ötesinde baÅŸka bir ÅŸey olur. Yaşının enerji dolu döneminde geleceÄŸe iliÅŸkin yol haritasını oluÅŸturacak gencin kendini tanımsı ve gerçekleÅŸtirmesinde üniversite ortamı birinci derecede çok çok önemlidir.  Bu anlamda üniversitelerin yönetimleri ve yönetimlerin üniversitelilik ufku da önemli.
Her ÅŸeye devlet memuru gözü ile bakan, yeniliÄŸe açık olmayan üniversitelerde gençlik de kendini yenileyemez. Üniversitede nitelikli bir bilim ortamı yaratamaz.
Batı ülkelerinde öÄŸrencilerin okuyacakları üniversite tercihlerinde bu durumda dikkate alınmaktadır.

Özet ve Öneri
ÖSYM verilerine göre üniversiteye hazırlanan öÄŸrencilerin akademik baÅŸarıları yıldan yıla düÅŸmektedir. Normal bir öÄŸrencinin tüm sorular üzerinden % 50 baÅŸarı durumu oldukça çok küçük olup ülkemizin gelecekteki akademik baÅŸarısı da ilerde düÅŸecek anlamına gelmektedir.
Bunun bir diÄŸer anlamı da önümüzdeki 20-30 yıl için ülkemizin çok baÅŸarılı bilimsel çalışmaların beklenmeyeceÄŸi yönündedir. Hep vurguladığımız gibi öÄŸrencilerin dil bilgisi dahi seviyelerinin düÅŸmesi, genel kültür yönünden yetersiz olmasının temel nedeni sınava ve teste dayalı eÄŸitim modeli. Buna göre önümüzdeki yıllarda bu ülkede nitelikli yazar, ÅŸair ve sanatçının çok çıkmayacağı söylenebilir.
Önerim Milli EÄŸitim Bakanlığının artık ciddi önlem alması ve üniversiteler ile koordineli çalışarak Türkiye'nin büyüklüÄŸüne yakışır bir nitelikli ve çoklu bilgi ile donatılmış insan yetiÅŸtirmesi gerekir. Yoksa bir birimizi kandırmayalım. Bu gidiÅŸat ile on yıl sonra da aynı yerde olduÄŸumuzu göreceÄŸiz. Türkiye daha iyisini hak ediyor.
29 Temmuz 2011, Cuma, Adana