SERVER VAKFI  "MEHMET AKÄ°F YILI "  ETKÄ°NLÄ°KLERÄ°NE
SELAMÄ° ÇEKMEGÄ°L’LE BAÅžLAMIÅžTI...                                   

                                                                                                      
                                                       Necati ÇAVDAR
SERVER VAKFI'nda "ÇarÅŸamba Sohbetleri" programına katılarak "Ä°stiklalimiz ve Mehmet Akif" konusunu iÅŸleyen müellif, Hukukçu,Yazar  ve DüÅŸünce adamı Selami Çekmegil,  Mehmet Akif'in  sanat anlayışı, insani yönü,  yaÅŸantısı ve düÅŸünce dünyasına iliÅŸkin örnekler verdi.

2011 yılının  Akif Ersoy'un vefatının 75. ve Ä°stiklal Marşı'nın kabulünün 90. yılı olması dolayısıyla  "Mehmet Akif Yılı" ilan edildiÄŸine dikkat çeken  Selami ÇEKMEGÄ°L:

"Mehmet Akif Yılını ilk kutlayan Milli Piyango Ä°daresi olmuÅŸ. Akif'e birtek Milli Piyango sahip çıkmış. Ve Mehmet Akif adına piyango bileti basmış. DüÅŸünün, Akif gibi bir adamı Milli Piyango anıyor ve adıyla bilet basıyor… ." diye söze baÅŸladı...

Yapılan anketsel bir araÅŸtırmaya göre,  bir çok yabancı sanatçı ve devlet adamının dahi  %90'lara varan tanınmışlığının yanıda Mehmet Akif'in  ancak %50 tanındığına vurgu yapan Çekmegil:

 %50 bile gerçeÄŸi yansıtmıyor; fazla. Çünkü  toplum Akif'i sadece  isim olarak ve Ä°stiklal Marşı  ÅŸairi  sıfatıyla tanıyor. Bu da Mehmet Akif’i tanımak anlamına gelmez. Mehmet Akif'i tüm cepheleri ile tanımamız;  topluma mal etmemiz gerek." dedi.

AKÄ°F, KAVMÄ°YETÇÄ° DEĞİL, MÄ°LLÄ°YETÇÄ° Ä°DÄ°
Millet kavramını  kavrayamayanların -baba tarafından Ä°pek'li Arnavut, ana tarafından Buharalı Türk olan-  Akifi  "kavmiyetçi gibi göstermelerine dikkat çeken  Çekmegil, bu konudaki görüÅŸlerini ÅŸöyle dile  getirdi:
Ona  göre, 'Irk', “Millet” ve “kavim”  kelimelerinin anlamını bilmeyenler -ve hatta onu en iyi tanıdığını söyleyenler bile- bir bakıyorsunuz Akif'i "milliyetçilik"ten  kavmiyetçiliÄŸe götürüyorlar… Buna kanıt  olarak da “Irkıma yok, Ä°zmihlal" cümlesini gösteriyorlar…

Oysa  Akif, Kur'an-ı  tercüme edecek derecede Arapça'ya vakıf bir insan...  Her üçü de Arapça kökenli olan  'Irk, 'millet' ve "kavim" kelimelerinin farkını bilmemesi; bilmeden yazı ve ÅŸiirlerinde kullanması mümkün mü? diye sordu ve konu üzerinde biraz da ipuçları verdi…

Selami Beye göre, 'Irk', “Millet” ve “kavim”  kelimelerinin anlamını bilmeyenler bence ÅŸu mısraları çaÄŸrıştırırcasına:
"Bir zamanlar biz de millet; hem nasıl milletmişiz:
"GelmiÅŸiz dünyaya; milliyet nedir öÄŸretmiÅŸiz!
"Kapkaranlıkken bütün âfâkı insaniyetin,
"Nur olup fışkırmışız tâ sinesinden zulmetin."
diye haykırarak Millet bütünlüÄŸünü savunan Akif'i "Kavmiyetçi" gibi gösterme garabetine düÅŸüyorlardı…

Ona göre, baÅŸtan sona Safahat’ın tümünde kavmiyetçiliÄŸe karşı çıkmış olan Akif, hiç kavmiyetçi olmadı; hep Müslüman kaldı ve ebediyete bu mukaddes Millet’in muttaki bir mütefekkiri olarak göçtü…

Akif'in  bütün eserlerinde "Millet"e ve o "Millet"in milliyetçiliÄŸine  övgü,  kavmiyetçiliÄŸe  ise yergi vardır. Der ki:
“Hani Milliyetin Ä°slam idi kavmiyet ne!
“Fikri kavmiyeti Åžeytan mı sokan zihninize!” 
Ve devam eder:
"Ayrılık hissi nasıl da girdi sizin beyninize?"

Böylesine net ve doÄŸru  ifadelerle kavmiyetçiliÄŸi ret eden  Akif, saf, temiz ve kavi bir Müslüman, bilinçli ve duygulu bir milliyetçidir..
 
Ä°STÄ°KLAL
Akif'in  "Ä°stiklal"  anlayışını da anlatan Çekmegil, bu konuda da ÅŸöyle konuÅŸtu:

Ä°stiklal, önceden bağımlı olmayı çaÄŸrıştırıyor.
Akif’i istiklal ÅŸairi olmaya yönlendiren  'esirlik' zamanları  ne zaman baÅŸlar?.
Bizim ilk düÅŸünsel esaretimiz, Tanzimat ile, Mustafa ReÅŸit PaÅŸa ile baÅŸlar.
Mustafa ReÅŸit PaÅŸa, kendi irademiz ve kendi mücadelemizle kurduÄŸumuz 'Osmanlı' tarifini  baÅŸka ÅŸekle sokarak bize Fransız anlayışını enjekte etmiÅŸti...

30 yıl savaÅŸları, kilise savaÅŸları, 100 yıl savaÅŸları, 1. 2. Cihan savaÅŸları  v.s. örneklerinde görüldüÄŸü gibi Kıt'a  Avrupa'sının felsefesi hep çatışmadır.

Dünya'da uzun soluklu mücadele(*) ruhu taşıyan uzun süreli iki imparatorluk var. Biri Osmanlı, diÄŸeri ise Ä°ngiltere.
Mustafa  ReÅŸit PaÅŸa,  Osmanlı'nın bir ve bağımsız  niteliÄŸini deÄŸiÅŸtirirken Batının Ä°ngiliz tarzını deÄŸil de Fransız felsefesini enjekte etmiÅŸti.
Ve 1839'a  kadar 'yolsuzluk ve hırsızlık' yapan "sadrazam ve paÅŸalar"  PadiÅŸah tarafından görevden alınıp tecziye edilirken bu tarihten sonra 'devÅŸirme' sadrazam ve paÅŸalar, Türk ve Müslüman padiÅŸah kellesi almaya baÅŸlıyorlar.
Bir tarihçimizin (Sn. Ä°lber Ortaylı)  Ankara Barosunda verdiÄŸi bir konferanstan algıladığım bir intiba olarak söylersem, 1839, böylesine tersine bir trendin baÅŸlangıcı oldu bizde; 'devÅŸirmeler ve azınlıklar", Sultan Abd-ul-Aziz'i zindanda katlettiler...

Aslında Mustafa ReÅŸit darbesiyle çöken yapı, 'Lale devri'nden baÅŸlayan çürümenin bir sonucuydu... M. Said Çekmegil'in anlatımıyla:
"HerÅŸey Cumanın Pazara dönmesiyle baÅŸlamadı,
"Bu beden bu yarayı taa ötelerden aldı."

Bu çürümenin açık görüntüsü sultan ll Mahmut dönemidir. Bu dönemde Batı felsefesine duyulan özenti o kadar ileri gitmiÅŸti ki, padiÅŸah sarayın bahçesine kendi heykelini bile dikmiÅŸti diye nakiller var…

Tanzimat ve daha sonra da MeÅŸrutiyet aydınları  Fransa’da okuduklarını aynen veya katkılı ÅŸekilde  tercüme ve propoganda ederek topluma yaygınlaÅŸtırmıştılar.
xxx

Babası,  çocuk iken  Akif'i,  Fatih Camii'ne götürüyor. Bu ziyaret Akif'in ruhunda önemli yansımalara sebeb oluyor.
Ä°lk tahsilini babasından alan Mehmet Akif,  babasının orjinal Ä°slam telkini ile yetiÅŸiyor ve Arapçayı ondan öÄŸrenmeye baÅŸlıyor. Arapçadan baÅŸka Farsça ve Fransızcayı da öÄŸreniyor... Sadi'ye uzanıyor. "Sadi o bizim Åžarkı'mızın ruh-i kemali" diyor. zamanının en belirgin  okullarında;  Mülkiye Baytar Mektebinde okuyarak baytar oluyor..

Döneminde çok karışık bir fikri ortam var.. Akif, bu  fikri ortamda çok güçlü bir fikir adamı olarak temayüz ediyor. Ä°stiklal anlayışını bu gücüyle Anadolu'ya yayıyor.

1908 de ilk fikri ürünlerini yayınlamaya baÅŸlayan  Mehmet Akif;  Milletin deÄŸerlerine yabancı fikirler ileri süren, Abdullah Cevdet, Ziya Gökalp; Tanzimat ve meÅŸrutiyet ediplerine, Tevfik Fikret’lere ve de Fransızca metinleri, dolaylı ÅŸekilde TürkçeleÅŸtirip, Avrupai düÅŸünüÅŸ tarzını  Toplumumuza aktaran Servet-i funun'culara uzak duruyor; farklı bir fikri hüviyet sergiliyor…

Mehmet Akif; aziz  milletimizin son kalesi Anadolu'da  düÅŸünsel alanda Tanzimat ve MeÅŸrutiyet dualizmine son vermek için azim çabalar sarfediyor...

Çekmegil’e göre Ä°stiklal Marşımız, bu mücadelenin düÅŸünsel yansıması, özlenen Ä°stiklalimizin simgesel terennümüdür.
İstiklal Marşı, bu istiklalin tapusudur.
Akif, istiklal mücadelemizin her safhasında vardır. Ve en ön saflardadır, ve hep öyle olacaktır...

TEVEKÜL YANLIÅž ANLAÅžILMIÅžTI
Endülüs düÅŸtüÄŸü zaman Padul Tepesi’nde bırakıp çıktığı güzelim ülkesini aÄŸlayarak seyreden ve gözyaşına boÄŸulan Endülüs Hükümdarına annesinin tedipkar bir uslupla ne söylediÄŸini Mehmet Akif Ersoy ÅŸöyle mısraa döker; der ki:
“Endülüs tacı elinden alınan bahtı kara
"SavuÅŸurken o güzel mülkü verip aÄŸyara
"Tırmanır bir tepenin üstüne etrafa bakar
"Bırakıp çıktığı cennet gibi zümrüt ovalar
"BaÅŸlar aÄŸlatmaya biçareyi hüngür hüngür
"Karşıdan valide sultan bunu pek haklı görür
"Derki: çarpışmadın erkek gibi düÅŸmanlarla,
"Åžimdi hiç yoksa kadınlar gibi olsun aÄŸla!..”
 
Akif bu ÅŸiiri ile,  hiç bir ÅŸey yapmadan beklemenin  tevekkül olmadığını, çalışmak, tehlikeye karşı tedbir almak gerektiÄŸini  telkin eder..
“Çalış dedikçe Åžeriat, çalışmadın durdun,
"Onun hesabına birçok hurafe uydurdun!
"Sonunda bir de “tevekkül” sokuÅŸturup araya,
"Zavallı dini çevirdin onunla maskaraya!"
...
Ey dipdiri meyyit, kalk, iki el bir baÅŸ içindir.
Davransana bak el de senin baÅŸ ta senindir"
ÅŸeklinde yazdığı üzere  Akif, tevekkül üzerinde çok durur. Bunun miskinlik olmadığını, çalışmak gerektiÄŸini söyler.

- AKİF; YIKICI DEĞİL YAPICIDIR
Çekmegil konuÅŸmasının sonuna doÄŸru ÅŸunları da tamamlayıcı bilgi kabilinden önemle belirtti. Ona göre:
"Yıkmak insanlara yapmak gibi kıymet mi verir,
"Onu en çolpa herifler de emin ol becerir.
"Sade sen gösteriver 'iÅŸte budur kubbe' diye,
"Ä°ki ırgatla iner ÅŸimdi Süleymaniye.
"Ama yeniden gel kaldıralım dendi mi heyhat o zaman,
"Bir Süleyman daha lazım yeniden bir de Sinan."
diye seslenen  Akif:
-yıkıcı değil, yapıcıdır.
-DüÅŸündüklerini ve Müslümanlığını tavizsizce yaÅŸayan adamdır.
-Randevusuna uymayan ciddiyetsiz arkadaşıyla, irtibatını dahi  keser.
-Müslümanlığı, mümkün olduÄŸunca tavizsiz ve inandığı gibi yaÅŸamak ister.
-Paraya ihtirası sıfırdır…

Kur'an tercümesi, o günün ÅŸartlarında çok iyi bir ücret karşılığı, Mehmet Akif'e verilir. Fakat o –sözleÅŸme yaptığı halde- bundan  daha sonra rica, minnet vazgeçer..
Ä°stikllal Marşı için konan ve o gün için çok iyi para olan 500 lirayı da –belki de yüreÄŸindeki safiyete gölge düÅŸmesin diye, onu Milletim yazdı diyerek-  almaz.

- HURAFEYE  de KARÅžI
Akif;  Peygamber adına uydurmacılığa ve uydurulanlara çok kızar:
 "Yıktın da din-i Mübin i yerine baska din kurdun…”
 “ Nebiye atfile  binlerce herze uydurdun..."
Ve yine:
DoÄŸrudan Kuran’dan alarak ilhamı
Asrın idrakine söyletmeliyiz Ä°slamı!.." diyerek dine sokulan hurafelerle mücadele eden Akif, uydurmalara kapılmış müslümanları da çok eleÅŸtirir.

O Peygamber adına uydurulanlara çok kızar;  “tasavvuf” adı altında zerkedilen  uyuÅŸturucu “şıra”ya, yalan yanlış nakillere, köhneliÄŸe karşıdır… O gerçek bir ehl-i tariktir;  DoÄŸruyol  -Sıratı Müstakim- üzeredir.

-Çekmegil; konuÅŸmasının sonunda soru cevap bölümünde Akif'in "Mısır günleri" ile ilgili olarak sorulan bir soruya ÅŸu ÅŸekilde bir cevap verdi:
"Ben Akif'in Mısır'a sürüldüÄŸünü hiç duymadım hiç okumadım; ilk defa sizden duyuyorum…
 Akif Mısır'a kaçmadı da. Gönderilmedi de.
 Kendisi gitti... Seyahat etti… bilgi ve duygu artırımı için gitti belki de, dedi ve:
 O, seyahat etmek isteyemez mi yani; O’nun seyahat hürriyeti yok mu? diye bir soru ile soruya mukabele etti ve ekledi:
Mehmet Akif  Mısırda geçirdiÄŸi günlerinde bu Ülkesini çok özlemiÅŸti; geldi ve temelli yerleÅŸti…”
Hem de bir daha baÅŸka bir yere gitmemek üzere buradan -bu kez de- Cennet yolculuÄŸuna baÅŸladı demek istedi anladığımız kadarıyla…

TeÅŸekkürler Çekmegil...

                                                                             Necati ÇAVDAR
(*)Osmanlı'da adalet için; Ä°ngilizde ekonomi için.
                                                               kriter