MuhteÅŸem Süleyman Dönemine Dair Bir Soru-Bir Cevap(*) Prof.Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ-Doç. Dr. Said ÖZTÜRK
SORU: Kanuni zamanında ve diÄŸer dönemlerde Osmanlı Devleti’nin resm-i hamr adıyla ÅŸaraptan vergi aldığını ve hatta bazen meyhane resminin de alındığını görüyoruz. Acaba içki caiz mi görülmektedir ki, bu çeÅŸit resimler alınmaktadır ? Bazı kimselerin Kanuni’ye isnad ettiÄŸi içki içtiÄŸi iddiası doÄŸru mudur?
CEVAP: Kanuni, içki içmeyen ve bilakis takvâ ile hayatını devam ettiren bir devlet adamıdır. Bu konu, Ä°slam hukukundaki hükümler bilinmeden istismar edilen bir konudur.Meselenin esası da ÅŸudur :
A-)Ä°slam Hukukuna göre sarhoÅŸluk veren bütün içkiler haramdır ve Osmanlı Devleti de bu yasağı ÅŸiddetle uygulaÅŸmıştır. Ancak gayr-i Müslim vatandaÅŸların belli kayıt ve ÅŸartlar altında kullanmalarına müsaade edilmiÅŸtir. Bu sebepler, Ä°slam Hukukunun getirdiÄŸi ÅŸartlar dahilinde Osmanlı ülkesinde de hamr ve benzeri içkiler satılabilecek ve gayri müslimler tarafından kullanılabilecektir.Hatta devletin sınırları içinde, gayr-i müslimlerin eÄŸlenebilecekleri ve içki içebilecekleri meyhaneler de açılabilecektir. Bütün bunları tek ÅŸartı, Müslümanlara zarar verir hale gelmemesidir. Mesela ancak nüfusunun kahir ekseriyeti gayr-i Müslim olan mahallerde satılabilmekte ve meyhane açılabilmektedir.Osmanlı Devleti’nde Müslümanların ve gayr-i Müslimlerin mahallelerinin ayrı ayrı olmasının bir sırrı da budur.
B-)Müslümanlar için caiz olmasa da, gayr-i Müslimler için belli ÅŸartlarda serbest bırakılan içki ve domuz gibi mallardan (gayr-i Müslimlere göre maldır; Müslümanlara göre mal kabul edilmemektedir), Ä°slam devleti vergi alabilecektir.Özellikle Hanefi içtihadını esas alarak, gayr-i Müslimlerin ürettikleri ÅŸaraplık ÅŸireden ve hamr ve benzeri içkilerden ÅŸire resmi veya hamr resmi denilen bir vergi almıştır. 1591 yılından itibaren içkiden alınan vergiye zecriye resmi denmiÅŸtir. Nitekim Osmanlı Devleti domuzlardan da resm-i hınzır veya canavar adıyla vergi almıştır.
C-)Ä°çkiden alınan bu vergiler Hamr Emâneti Mukata’atı denilen bir maliye dairesi tarafından tahsil edilmiÅŸtir. Hatta Kanuni Sultan Süleyman, gayr-i Müslimlerce açılan meyhanelere Müslümanların da gitmesinden ve de bazı Müslümanların yasak olarak içki kullanmaya baÅŸlamasından dolayı, Hamr Emâneti Mukata’asını kaldırmış, Osmanlı sınırlarına sokulan içkilere ve bunların üretimine ciddi yasaklar getirmiÅŸtir. Bu arada içki içildiÄŸi ve gayr-i meÅŸru fiiller yapıldığı gerekçesiyle bütün meyhaneler ve kahvehaneler kapatılmıştır. Ancak daha sonra bu yasaklar II.Selim zamanında kaldırılmış ve gayr-i Müslimlere müsaade edilmiÅŸtir. III.Selim zamanında yeniden tanzim olunan zecriye resminin tahsili de yeni esaslara baÄŸlanmıştır.
D-)O halde Osmanlı Devleti’nde hamr ve benzeri içkilerden vergi alınması veya bu vergilerin tahsili için maliye daireleri teÅŸkil olunması yahut da gayr-i Müslimlere meyhane açmaya ve içki ticareti yapmaya müsaade edilmesi, Müslümanların ve hele hele içkiyi gayr-i Müslimlere bile yasaklayan Kanuni gibi bir devlet adamının içki içmesi manasına gelmez ve böyle bir iddia kesinlikle doÄŸru deÄŸildir. (*) Bilinmeyen Osmanlı, Prof.Dr. Ahmet Akgündüz- Doç. Dr. Said Öztürk, OSAV Osmanlı AraÅŸtırmaları Vakfı, Ä°st. 1999
Not:
Bu metni kaynağından seçip dikkatimizi çeken sayın ve tape ederek sitemize armaÄŸan eden deÄŸerli TuÄŸba AKMAZ kardeÅŸimize yürekten teÅŸekkür ederiz.
kriter
|
Soru Çok garip...
Yazar Sanih açık 2011-01-16 10:57:37
Yazı metnindeki soru Çok garip:
Osmanlı "Helal Ticaret"ten Vergi alıp "Haram Ticaret"i vergsiz ve avantajlı mı bırakacaktı yani?.. | Sun'i Yasalar...
Yazar Melitenli açık 2011-01-17 21:59:31
Sanırım Kanuni Sultanın en büyük hatası, İmparatorluğa egemen Tabii, Fıtri Yasalar dışında geçici olması gereken siyasi tedbir ve yaklaşımları ülkeye kanun adıyla uzun süreli olarak empoze etmesi olmuştur. Kanuni sıfatı da buradan gelmektedir. Geçici, sun'i ve keyfi kuralların Kanun diye genel geçer kodlar halinde ülkeye empozesi tabii gidişi bozar ve tabiatın tepkisini çeker. bilen birisi varsa bu konuya açıklık getirmesini dileyeceğim.
Saygıyla...
Ä°lhami MELÄ°TENLÄ° |
Sadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler.
Lütfen hesabınıza giriş yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |
