Prof. Dr. Ä°brahim OrtaÅŸ, Çukurova Üniversitesi, 
“Yeterince ileriyi göremeyen insanların, önlerinde hep dertleri vardır. KONFÜÇYÜS”

Türkiye Ä°nsanı GeleceÄŸini Üniversite Kapısında Arıyor
Türkiye nüfusunun çoÄŸunluÄŸunun genç olması ve iÅŸsizliÄŸin yüksek olması nedeniyle doÄŸal olarak gençlerin geleceÄŸini garantilemek için üniversite kapısına yüklenilmektedir. Son 30 yılda gözlediÄŸimiz eÄŸitim manzarası, Maddi imkânı olan aileler çocuÄŸunu ilkokuldan lise son sınıfa kadar okulda aldığı derslere ilave olarak dershane ve öz ders aldırtarak üniversiteyi kazanması için

çabalamaktadırlar. Artık öyle bir hale geldi ki çocukların baÅŸarısı ailelerin prestijini koruması konumuna gelmiÅŸtir. Hata birbirleri ile yarışmaktadırlar. Sanki sınava giren çocuklar deÄŸil de yarışan ailelermiÅŸ gibi.

30 yılın sonunda her yıl yüz binlerce ilk orta ve lise öÄŸrencisi sınava hazırlanmakta, sayısal olarak öÄŸrenci sayısı artı, üniversite sayısı artı, üniversitelerin kontenjanları artı, milyonları bulan yüksek okul mezunu diplomalı oluÅŸtu. Sayısız okul ve sınav birinciler, on binleri bulan sıfır puan alanlar her yıl sırlanıyor ancak halen Türkiye bir türlü bir sistem oturtamadı. Eldeki tek önemli oldu, ÖSYM merkezinin bugüne kadar ÅŸaibelerden uzak ve düzgün bir sınavı gerçekleÅŸtirebilmesidir. Ancak öÄŸrenci yerleÅŸtirmeye gelince herkesin bilgisinin ve yeteneÄŸinin ölçüldüÄŸü tam olarak söylenemez.

Türkiye'nin diploma verdiÄŸi bunca genç insanın toplumun bilim ve kültür yaÅŸamına, birkaç istisna hariç, çok ciddi bir kazanım kattığı söylenemez. Türkiye'nin insani geliÅŸmiÅŸlik endeksi verileri ülkemizin halen birçok alanda sorunlu olduÄŸunu gösteriyor.

2010 yılında yeni çok testli bir sınav sistemi denendi ancak genel manzara birçok yönden genel eÄŸilimlerin belirlenmesinde önemli ipucu veriyor. Genel durum ÅŸu;

Üniversite sınavına girip tercih yapan 1 milyon 104 bin adaydan 561 bini bir ÅŸekilde bir bölüme yerleÅŸti. Her iki adaydan biri üniversiteye girebiliyor hatta çoÄŸu bölümlerde de kontenjan dolmuyor. Bu yıl beklenenin üzerinde geçen yıl 88 bin olan boÅŸ kontenjan sayısı bu yıl 110 bine çıkmış. ÇoÄŸunluÄŸu meslek lisesi mezunu 1467 lise birincisi herhangi bir yüksek öÄŸretim kurumuna girecek kadar puan almamış.

BoÅŸ kontenjanların çoÄŸunluÄŸu oransal olarak vakıf üniversitelerinde ve meslek yüksek okulları oluÅŸturuyor. Devlet üniversitelerinin lisans programlarında 11 bin 547, ön lisans programlarında 57 bin 646; vakıf üniversitelerinin lisans programlarında 9 bin 75, ön lisans programlarında 18 bin 395; KKTC’deki üniversitelerin lisans programlarında 11 bin 563, ön lisans programlarında 1559; yurtdışındaki üniversitelerin lisans programlarında 914, ön lisans programlarında 102 kontenjan boÅŸ kalmış

Bir ÅŸekilde ön hazırlığı yapılmadan açılan kamu ve vakıf üniversitelerin gelecekte ne tür sorunlar yaÅŸanacağı boÅŸ kalan veya tercih edilmeyen kontenjanlar ile mesajını almış oluyor. Bu anlamda yeni üniversite açmak yerine mevcutların kalitesinin iyileÅŸtirilmesi gerektiÄŸi bir kez daha önem arz ediyor.

Sonuç. Yeni üniversite açmak sorunu çözmüyor

Sınavda KIZLARIN DAHA BAÅžARILI olması sevindirici. Genelde de bayanlar erkeklerden daha disiplini ve daha sistematik çalışmaya yatkınlar.

Helen ülkemizde sorun olan kız çocuklarının eÄŸitimi konusu önemli. Kızların okutulması özellikle teÅŸvik edilmeli. Hatta pozitif ayrımcılık da saÄŸlanabilir.

Liseler arasında FEN LÄ°SELERÄ° en baÅŸarılı liseler. Meslek liseleri yine geride kalmaktadır. Genel liseler Fen, Anadolu ve Özel Liselerden sonra genel baÅŸarıya dâhil edilmektedir. Buda üzücü çünkü çocukların çoÄŸunluÄŸu liseye gelmeden seviye belirleme sınavları ile genel lise yerine aldığı puan ve tercihli puan ile Fen ve Anadolu veya diÄŸer özel liselere kaydığı için genelde tabiri caiz ise elek altılar genel liseye gitmiÅŸ oluyor ki bu durum Türk Milli EÄŸitimi için kötü. EÄŸitimizin genelleÅŸtirilmesi bakımından da kötü. Ayrıca dershaneye veya özel ders almaya imkânı olmayan ailelerin çocuklarının gidebileceÄŸi tek okul olan genel liselerin atıl durumda ve ilgisiz kalması nedeniyle çok sayıda yoksul aile çocuÄŸunun geleceÄŸi olan üniversiteye girme hayali ir ÅŸekilde okuduÄŸu lise nedeniyle frenlenmiÅŸ olmaktadır.

Türkiye'nin deÄŸiÅŸmez kaderi olan DoÄŸu ve GüneydoÄŸudaki ilerin baÅŸarı sıralaması yine düÅŸük bu durumda bölgeler arası farklılıklara neden olmakta. Bir süre sonra bu durum farklı ÅŸekilde yorumlanmaktadır. Gerçi ÅŸimdi çoÄŸu DoÄŸulu ve GüneydoÄŸulu öÄŸrenci düÅŸük puanla bölgelerindeki üniversitelere girmekte. Ancak üniversiteler gerçek anlamda üniversite ortamı ve iklimi yaratamadıkları için öÄŸrencilerin de üniversite kültüründen nasiplenmesi saÄŸlanamıyor. Hatta daha da olumsuz sonuçlar doÄŸurabilmektedir.

Sınavın diÄŸer önemli bir mesajı ki çok önemsediÄŸim FEN OKURYAZARLIÄžI konusunda maalesef yine istenilen yerde olmadığımızdır. Ülkemizde temel bilimler mezunları rahat iÅŸ bulmadığı için Fen Bilimleri eÄŸitimine olan ilgi düÅŸük kalmaktadır. Ülkemiz bilim üreten ve bunu teknolojiye dönüÅŸtürmediÄŸi sürece temel bilimlere olan ilgi geliÅŸmeyecektir. Temel bilimler içinde en ciddi sorunda Fizik Biliminde yaÅŸanmaktadır. Üniversite sınav sorularında da en az çözülen soruların başında Fizik soruları gelmektedir. Sanırım bu konuya ayrı önem verilmesi gerekir. Milli EÄŸitim, Üniversiteler, YÖK ve TÜBÄ°TAK acilen bu konuyu masaya yatırmalı ve öÄŸrencilerin temel bilimleri özelliklede Fizik bilimini kavraması konusunda yöntem geliÅŸtirilmelidir. Bu yıl ki boÅŸ kalan kontenjanlardan FÄ°ZÄ°K BÖLÜMLERÄ°NÄ°N BOÅž KALMASI bu anlamda dikkat çekicidir.

Kontenjanlardan özellikle Meslek Yüksekokullarının doldurulamaması meslek eÄŸitimine olan ilgi ile doÄŸrudan önemlidir. Ülkemizin en çok gereksinim duyulan ara eleman ihtiyacı maalesef bir tülü saÄŸlanamadı. Sanırım bunun nedeni Meslek Yüksek Okullarının Üniversite bünyesinde ikinci sınıf muamele görmesi ile ilgilidir. Uzun zamandır yakından izlediÄŸim Meslek Yüksek okullarında edindiÄŸim izlenim gözlem çok da hoÅŸ deÄŸil. ÖÄŸrencilerin genel eÄŸitim baÅŸarısı düÅŸük, öÄŸretim üyesi çoÄŸunlukla ikinci bir iÅŸ olarak gördüÄŸü ek ders anlayışı, öÄŸretim kadrolarının genelde liyakat an uzak seçilmesi, yöneticilerinin çoÄŸunlukla alan dışından yalnızca yönetici olarak atanması nedeniyle bir tülü Meslek Yüksek okullarında beklenen baÅŸarı saÄŸlanamadı. Bu konu yarıca iÅŸlenmeli. Ancak bana göre hemen Meslek Yüksek okulları bağımsız bir yapılanma altından üniversiteden ayrılmalıdır.

Sonuç olarak Meslek EÄŸitimi önemli ancak bugün ki hali ile üniversiteler içinde kendine yer edinemedi, istenilen baÅŸarıyı saÄŸlayamadı. En kısa yoldan üniversiteler dışına çıkarılmalıdırlar.

Kontenjanlarda boÅŸ olan diÄŸer bir alan baÅŸta Kıbrıs’taki üniversiteler olmak üzere vakıf üniversiteleridir. Ayrıca ikinci öÄŸretim ki çoÄŸu Kamu Üniversitesinde de ikinci öÄŸretim paralı olduÄŸu için bu yıl kontenjanlarda boÅŸluk çok olmuÅŸtur. DoÄŸaldır ki dört yıl okunacak bir eÄŸitmede eÄŸer alan ve program gelecek vaat etmiyorsa kiÅŸi neden bu kadar çok parayı versin ki. Bu anlamda Vakıf üniversitelerinin belili bölümleri için kontenjan açığı yüksek olabilmektedir. Bunun anlamı adayların tercihini birinci derecede ücret belirliyor. Bu anlamda parasız eÄŸitim talebi kendiliÄŸinde ortaya çıkmış durumdadır. Sanırım toplumun geniÅŸ bir kesimi belirli bir gelir seviyesinin üzerinde gelire sahip olmadığı için çocuklarını vakıf veya ikinci öÄŸretim gibi zorunlu yüksek harç ödemesine yanaÅŸmamaktadır.

1. Ülkemizin Helen iÅŸ bulma kapısı olarak üniversiteyi görüyor ancak sonuçta gerçeÄŸin böyle olmadığı bir türlü kavranmıyor

2. Milli EÄŸitime baÄŸlı genel liseler ve Meslek liselerinin baÅŸarı oranı düÅŸük

3. Sınav ciddi anlamda öÄŸrencinin bireysel zenginleÅŸmesini ve kültürel geliÅŸimini olumsuz etkilemektedir.

4. Ülkemiz temel bilimlere olan ilgi düÅŸük.

5. Melek Yüksek Okullarına olan tercih düÅŸük. Meslek EÄŸitimi yeniden gözden geçirileli

6. ÖÄŸrencilerin genel tercihi kamu üniversiteleri ve parasız eÄŸitmeden yanadır.

SaÄŸlıklı bir gelecek saÄŸlıklı bir eÄŸitimden geçer. Bunu baÅŸaramayan hiçbir toplumun geleceÄŸi kurması beklenilmemelidir. Bu anlamda ülkemizin geleceÄŸi kurma konusunda ciddi bir planı, programı, misyonu ve vizyonu görülmemektedir.

Referandum kavgası yerine EÄŸitimde ve Bilimde reform yapmanın daha öncelikli olduÄŸunu düÅŸünüyorum.

14 AÄŸustos 2010, Cumartesi, Columbus OHIO ABD