Roni Margulies-Taraf, 10.07.2010

Tehlikenin farkında mısınız? Ä°lhan Selçuk’un Cumhuriyet gazetesindeki köÅŸesi devam ediyor! Ä°çi boÅŸ bir çerçeve olarak yayınlanıyor her gün. Sanki her an yeniden yazmaya baÅŸlayabilirmiÅŸ gibi.

Ve her gün baÅŸ sayfadaki bir reklam Ä°lhan Selçuk’un ses kayıtlarının CD halinde gazeteyle birlikte verileceÄŸini müjdeliyor: “Ümit Zileli soruyor, Aydınlanma Bilgesi anlatıyor.”

“Aydınlanma Bilgesi” ifadesine bayıldım doÄŸrusu!

Halit Çelenk, Ä°lhan Selçuk için “ömrünü halkın aydınlanmasına adayan usta kalem” diyor.

Çelenk’in ÅŸu sözleri, Cumhuriyet’in “aydınlanma” kavramına ışık tutuyor:

“Son yıllarda Türkiye için yaÅŸamsal önem kazanan köktendinciliÄŸe karşı demokrasinin önkoÅŸulu olan laiklik ilkesinin savunulmasında ve Aydınlanma felsefesinin ülkemizde yerleÅŸmesi doÄŸrultusunda verdiÄŸi savaşımın önemini belirtmek istiyorum.”

Aydınlanma felsefesi acaba dünyada kaç ülkede silahlı kuvvetler tarafından yerleÅŸtirilmiÅŸtir? Tepeden dayatılan bir ÅŸey, dünyanın en iyi ÅŸeyi de olsa, zorla dayatıldığında nasıl “demokrasinin önkoÅŸulu” olabilir? Halk aydınlanmak istemiyorsa, asker eliyle aydınlatmak “Aydınlanma felsefesinin” neresine sığar?

Bu soruları bir yana bırakalım. Cennette merhum Genelkurmay BaÅŸkanlarıyla kadeh tokuÅŸturmakta olan bir adamın arkasından dalga geçmek doÄŸru olmaz.

Benim sorum baÅŸka: Ä°lhan Selçuk ve ÅŸürekâsı “aydınlanma” kavramından ne anlıyor?

Sıkıp suyunu çıkarırsak, anladıkları çok basit: Dinin anlamı ‘karanlık’, ‘gericilik’ ve ‘gerilik’; aydınlanma ise ‘dinden kurtulma’, ‘ilerleme’ ve ‘çaÄŸdaÅŸlaÅŸma’ anlamına gelir.

Ama bu kadar deÄŸil. Ä°lhan Selçuk gibileri için ‘karanlık’ olan genel anlamda din deÄŸil, özel olarak Ä°slam dini.

Dünyaya bakıyorlar, Hıristiyan ülkeler geliÅŸmiÅŸ, Müslüman ülkeler geri.

Çıkardıkları sonuç kolay: Müslüman ülkelerin ekonomik, teknolojik, askerî açılardan geri olmasının nedeni Müslümanlık. Demek ki, Müslümanlıktan vazgeçmek, aydınlanmak gerek!

Bu görüÅŸ Cumhuriyet gazetesine ve Kemalizm’e özgü deÄŸil. Özlü bir ifadesini, tarihçi Bernard Lewis’in 2002’de yazdığı ve OÄŸlak Yayınları’nın 2006’da Hata Neredeydi? 300 yıldır sorulan soru adıyla yayımladığı kitapta bulmak mümkün.

Åžöyle baÅŸlıyor Lewis: “Hata neredeydi? Ä°slam dünyası.. uzun zamandır bu soruyu soruyor. Aslen Batı’yla karşılaÅŸmalarından doÄŸan bu sorunun içeriÄŸi ve soruluÅŸ biçimi, karşılaÅŸmanın koÅŸullarına, kapsamına, süresine.. göre deÄŸiÅŸiyor.”

Ve sonuç bölümünde ÅŸöyle bitiriyor: “Batı özgürlüÄŸünün teori ve pratiÄŸini bilen Batılı bir gözlemci için, Müslüman dünyasının pek çok sorununun altında yatan, tam da özgürlüÄŸün yokluÄŸu (aklın sınırlamalardan ve dayatmalardan özgürlüÄŸü, ekonominin yolsuzluktan ve sürekli kötü yönetimden özgürlüÄŸü, kadının erkek baskısından özgürlüÄŸü, vatandaşın istibdattan özgürlüÄŸü).”

Usta bir tarihçi olduÄŸu için açıkça söylemiyor Lewis, ama her Batılı ne demek istediÄŸini hemen anlar: Sınırlama, yolsuzluk, kötü yönetim, kadının eÅŸitsizliÄŸi, baskı ve istibdat Ä°slam dinine içseldir; Ä°slam ülkeleri bu nedenle geridir.

İki soru geliyor insanın aklına.

Madem gerilik Ä°slam’dan kaynaklanıyor, nasıl olur da Hıristiyan Batı dünyasının ortaçaÄŸ karanlıklarında debelendiÄŸi dönemde Ä°slam dünyası uygarlığın zirvesini temsil ediyordu?

Madem geriliÄŸin nedeni Ä°slam, o zaman koca Afrika kıtası niye iki yüzyıldır karanlıklar içinde çırpınıyor? Bütün siyahlar Müslüman oldu da biz mi duymadık?

Dünyanın geniÅŸ kesimlerinin Batı’ya kıyasla ekonomik, bilimsel, askerî açılardan geri olması Ä°slam’dan deÄŸil de, kapitalizmin Avrupa’nın kuzeybatı köÅŸesinde ortaya çıkmış olmasından ve bu köÅŸenin dünyanın her yanına müdahale etmiÅŸ olmasından, sömürgecilikten, emperyalizmden kaynaklanıyor olmasın? Bir kere geri düÅŸtükten sonra, emperyalizmin bu geriliÄŸi sürdürmesinden ve pekiÅŸtirmesinden kaynaklanıyor olmasın?

Ä°lhan Selçuk’un aydınlanmadan anladığı, “muasır medeniyet seviyesi”, yani Batı. Müslüman Türkiye’nin ve Hıristiyan Latin Amerika’nın geriliÄŸinin nedeni de aynı Batı. Müslümanlıkla, dinle, aydınlanıp aydınlanmamakla filan alakası yok.