ÇÄ°ZGÄ°NÄ°N DÄ°ÄžER YANINDA
Necmettin EVCÄ°
‘YaÅŸam yorgunu Bir Adam’ insan elinden çıkan ilk kitaplardan biridir. Bu kitabı en az beÅŸ bin yıl öncesinden Mısırlı bir ÅŸair yazmış. Ä°smi bile insanın dimağını dolduruyor. Bundan beÅŸ bin yıl öncesinin ÅŸairini ne yormuÅŸtur, nasıl yormuÅŸtur onu bilemiyorum. Ne var ki hakikaten ‘yaÅŸam yorgunu olmak’ dayanılmaz bir ÅŸeydir. Sırtınızla taÅŸ taşısanız, yorgunluÄŸunuzu atmak için dinlenmeniz kâfidir. Ne ki, içi yorgun, dahası ezinçle, üzünçle örselenmiÅŸ,
hırpalanmış bir adam nasıl dinlenecektir? Üstelik dinlenme hakkı yoksa? Böyle bir hak bile ona çok görülüyorsa! Hak sahibi deÄŸilse, haksız kalmaya mahkûm edilmiÅŸse! HiçleÅŸtiriliyorsa?
Ezop’u düÅŸünün. Köledir. Ama filozoftur. Tarihte böyle çok trajik örnekler vardır. Zenon’da, bir ara Pisagoras ve Platon da köleleÅŸtirilmiÅŸlerdir. Efendileri, onların her birinin hikmet sahibi deÄŸerli insanlar olduÄŸunu nereden bilsin. Kölenin deÄŸeri mi olur? Bütün deÄŸer efendilerdedir. Tanrı karşısında kendini kul olarak tanımlamayan insanın, çarpık zihin ve ruh halinin algıya dönüÅŸen yansımasıdır bu yaklaşım. Çevrenize ÅŸöyle bir bakınız, bu çarpılmışlığı ışıldayan adamları görmekte zorlanmayacaksınız. Ä°çlerindeki kuyunun karanlığını o ışıltılarla gizlemeye çalışırlar. Yazık. Bütün bir insan onuru ve anlamı adına yazık.
Sırf kaprisleri için Yusuf’a yapmadıklarını bırakmayanlar bu tayfanın uç temsilcileridir. Yusuf kuyunun içindeydi. Asıl kuyu ise o efendilerin içindeydi. Kör ve karanlık. Oysa dışlarında sahte bir asalet ışıldıyordu. O ışıltı karşısında gözleri kamaÅŸanlar efendilerin azgınlığını artırıyordu. Biz yine Ezop’a dönelim. Efendisi filozof Ezop’un kolunu büker, kanırtır. Ezop ‘Kolum kırılacak efendim’ der. Efendisi bunu oyuna dönüÅŸtürmüÅŸtür. Filozofun çektiÄŸi acı ona haz ve neÅŸe vermektedir. Biraz daha yüklenir. ‘Kırılacak diyorum’ Efendinin neÅŸesine diyecek yoktur. Biraz daha bastırır. ‘DememiÅŸ miydim, iÅŸte kırıldı efendim’ Tarihte böyle tuhaf iliÅŸkiler vardır. Galiba kendinde tanrılık vehmeden diÄŸer yanda deÄŸer verilmeyen insanlar oldukça bu tarz çarpık iliÅŸkiler farklı versiyonlarla yaÅŸamaya devam edecek. Bastırılmış duygularımızın, kaprislerimizin, kendimizi bir ÅŸey sanmanın boÅŸ avuntularından kurtulamazsak adam gibi iliÅŸkiler, arkadaÅŸlıklar kuramayacağız galiba.
Hem kendimize, hem en yakınlarımızdan baÅŸlamak üzere baÅŸkalarına zarar vereceÄŸiz. Onlara ufunet bulaÅŸtırmak zarar deÄŸil midir?
Birilerine yaranmak, birinin gözüne girmek, el üstünde tutulmak, pohpohlanmak gibi bir derdim yok, olmadı. Böyle bir derdi olanlar hiyerarÅŸik düzen içinde kendilerinden büyük, yüksek gördükleri kiÅŸilere baÅŸ eÄŸsinler. Boyun büksün, önlerini iliklesinler. Onlar ancak bu tarz iliÅŸkiler içinde var oldular, var olabilirler. Onurlu yaÅŸamak ancak bu hiyerarÅŸi içinde bir deÄŸer taşıyorsa anlamlıdır. Onur zenginleÅŸtirecekse yararlıdır. DüÅŸünce bir mevki elde etmeye yarayacaksa faydalıdır.
Sorsanız idealist, maneviyatçı olduklarını söylerler. Tam manasıyla pragmatist ve faydacıdırlar. Dünya nimetleri verilerek önce susturulmuÅŸ, sonra nimetlerin devam etmesi için ruhlarını köleleÅŸtirmiÅŸlerdir. Benlikleri körelmiÅŸtir. Anlamın, onurun üzerine basarak menfaatlerini yükseltmek veya menfaatlere doÄŸru yükselmek isterler. DoÄŸal olarak bu çabaları içindeyken, dostlarını, yakınlarını unuturlar. Onlardan kopar, uzaklaşırlar. Dahası kendilerini unutur kendilerinden kopar, kendilerinden uzaklaşırlar. Kendilerinden koparamadıkları, aynı çizgiye çekemedikleri, teslim alamadıkları, boyun büktüremedikleri dostlarını kaldıramazlar. Onların varlığı artık sıkıntı vermektedir. Kalplerinde düÄŸüm oluÅŸur. Anlaşılmaz, tuhaf tavırlar sergilerler. Ä°liÅŸkilerde bir bozulma, bir tıkanma olmuÅŸtur. Siz bu iliÅŸkilerde nasılsınızdır? Dostunuzun anlaşılmaz, tuhaf, garip tutumları, standartları sizin de canınızı sıkar. Sizde de bir düÄŸümlenme, bir bungunluk baÅŸlamıştır.
Bu deneyime ilk baÅŸladığınız noktada sahip olsaydınız hiç baÅŸlamazdınız bu serüvene. DeÄŸmez bunca gönül koymalar, kalp burkuntuları, sessiz hıçkırıklar. Nefesiniz tıkanır, renginiz uçar, söz sükûta eÅŸitlenir. Bütün sözler sükûtu iÅŸaret eder, sükût taşır. Vardığınız noktada her ÅŸey anlamsızlaÅŸmış, hiçleÅŸmiÅŸtir. Ne bir soru sorabilir, ne bir cevap verebilirsiniz. Sorular da cevaplar da anlamını yitirir. Hiçbir cümle hakikate denk düÅŸmez.
Size yapılanların, size söylenenlerin haksızlık olduÄŸunu bile bile susarsınız. Rencide edilmenin, sineye çekmenin ağır, ezici yükü altında periÅŸan olursunuz. Ortada bir yanlış var mıdır? Vardır. Bazı durumlarda o yanlışlıklarımızla insan olduÄŸumuzu anlarız. Tanrı deÄŸiliz. Kul olma ÅŸerefini doya doya yaÅŸayacaksak, yanlış yapacağız. Hep mi yanlış? Elbette deÄŸil. Yanlış iÅŸleyen saat bile günde iki kez doÄŸru gösterir. Üstelik yanlışlar da yarı yarıya doÄŸrunun ortağı, akrabasıdır. Ama burada yanlışlıktan da vahim olanı; onca fedakârlığınıza raÄŸmen yanlışlığa mahkûm edilmenizdir. Artık geldiÄŸiniz aÅŸamada siz ne yaparsanız yapın, ne söylerseniz söyleyin kesinlikle ve sürekli yanlış olacağınızdır. Artık siz doÄŸru olamazsınız. Sizin varlığınız, var olmanız yanlış görülmektedir. Yanlış adam nasıl doÄŸru söyleyecektir? Onlar ise doÄŸrudur. Bu eskiden böyle deÄŸildi. Ama bu çizgi geçildikten, bu alana varıldıktan sonra onlar peÅŸin ve mutlak doÄŸruluÄŸa mahkûm oldular. Bu çizgiyi geçene bir ÅŸey oluyor. Çizginin bu tarafında böyle deÄŸillerdi. Öbür tarafa geçince insana bir haller oluyor. Aklı, fikri, ruhu, zihni, yöneliÅŸi deÄŸiÅŸiyor. Çizginin o tarafında bambaÅŸka insan olup çıkıyorlar.
Çizgiyi geçtikten sonra onlar, asla yanlış yapmazlar artık. Onlar ne yaparlarsa yapsınlar mutlak manada, adeta tanrısal bir nitelik ve özellikle doÄŸrudurlar. Haklıdırlar. Onlar kayıtsız ÅŸartsız doÄŸru ve haklıdırlar. Yanlış da yapsalar, yanlış da söyleseler doÄŸrudurlar. Haksız da olsalar haklıdırlar. Çünkü doÄŸrular safındadırlar, doÄŸrular sınıfındadırlar artık. Hele o çizgiyi geçtikten; dokunulmazlar, varlıklılar, seçkinler mahallesine dâhil olduktan beri bu hep böyledir. DoÄŸru oldukları için baÅŸka aranacak doÄŸrulara da, doÄŸruları aramaya da ihtiyaç kalmamıştır. Çünkü doÄŸru doÄŸrudan doÄŸruya kendileridir. Ne derlerse, ne buyururlarsa, ne yaparlarsa o doÄŸrudur. Sizin ancak o doÄŸruları görmek ve kendi bulunduÄŸunuz katta yanlışlarınızı ona göre tespit etmeniz gerekir.
Onlara bak ve kendini ayarla. Onların öfkesi, sevgisi, nefreti, sinirlenmeleri sana ölçü olsun. “Olsun gözüm olsun. Ne olacaksa olsun. Bu son olsun”
Sus. Susamazsın.
Git. Gidemezsin.
Çık. Çıkamazsın.
DüÅŸün, düÅŸtüÄŸün yerde.
1
Sadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler.
Lütfen hesabınıza giriş yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |
