Can Dündar-Milliyet,21 Aralık Pazartesi 2009

Öcalan, Ä°mralı’daki hücresinin 12 metrekare olmasından yakınıyor ya... Menderes’in Yassıada’daki hücresi ne kadarmış biliyor musunuz?
2.80’e 3 metre...
Yani 9 metrekareden az...
Küçük bir gözetleme penceresi...
Işıkları hep açık bir oda...
Ve uyuyabilmek için yüzünü örtüyle kapatan, havalandırmaya çıkarılmayan, günden güne ruhen ve bedenen çöken bir devrik BaÅŸbakan...

* * *

Yassıada’daki güvenlik subayı Yüzbaşı Kazım Çakır, tecritteki Menderes’le geçirdiÄŸi 464 gün boyunca günlük tutmuÅŸ ve not defterini bir mermi sandığında gizlemiÅŸ.
Defteri, geçen hafta Posta’da Berivan Tapan yayımladı.
Utançla, kederle, ibretle, soluksuz okudum.
* * *

25 Haziran 1960:
“Menderes ilk gün hiç uyumadan aralıksız sigara içti. Bitirmeden aynı sigarayla diÄŸerini yaktı. Odasının içinde bize doÄŸru bakmadan dolaÅŸtı. Canı sıkıldığı belli oluyordu.”

28 Haziran 1960:
“Sakal tıraşı olurken berbere çok dikkatli olmasını tembih ettim. Çünkü Menderes, berber çene altını tıraÅŸ ederken ustura boÄŸazına yaklaşınca terlemeye baÅŸlıyordu.”

29 Haziran 1960:
“Saat 21.00’de sigarasının bittiÄŸini haber verdiler. Bir paket Yenice alarak yanına gittim. Kâğıda, ‘Müsaade ederseniz sigara 3 paket olsun. Mektuplarımı aileme ulaÅŸtırma konusunda yardımcı olduÄŸunuz için size minnettarım’ diye yazdı. Ben okuduktan sonra da karaladı.”

28 Temmuz 1960:
“Cumartesi-pazar mektup alamamıştı. Pazartesi 3 mektup birden verince sevincini izah etmek güç. Mektupları tarih sırasına koydu, sandalyesine oturdu ve okumaya baÅŸladı. Her mektubu birkaç defa okuyor, okudukça yüzüne renk geliyordu. Küçücük odasında tek başına olduÄŸu için ailesinden gelen mektuplar onun her ÅŸeyiydi.”

27 AÄŸustos 1960:
“Menderes’i gazinoya çıkardım. Birkaç dakika geçmeden Ada Kumandanı Tarık Güryay geri döndü. ‘Bu ne kepazelik‘ diye bağırdı. Güryay’ın sert tavrı karşısında Menderes çok fena titriyor, ayakta ne yapacağını ÅŸaşırmış bekliyordu. Hemen odasına götürdüm. Kumandan yanıma gelerek ‘Yüzbaşım bunlara iyilik, vatana ihanet olur’ dedi.”

26 Eylül 1960
“Bugün Menderes çok heyecanlı... Biraz da korkuyor. Daima kapıya doÄŸru bakıyor. KonuÅŸma kesilince daha da endiÅŸeleniyor.”

15 Nisan 1961
“Saat 14.30-16.00 arasında transistorlu Grundig radyo ile oyun havaları dinledik. Dinlerken sanki suç iÅŸliyordu. SaÄŸa sola bakıyor, duyan olur diye ödü kopuyordu. ‘Her ÅŸey gibi müziÄŸe karşı da hassas, belki de zayıfım’ dedi.”

5 Nisan 1961
“Adnan Bey pek periÅŸan. Kanı çekilmiÅŸ vaziyette... Yanına her giriÅŸimde Yüksel için belki bir ÅŸey söylerim diye gözümün içine bakıyor.” 

10 Eylül 1961
“2 Eylül, Berin Hanım’la 33. evlilik yıldönümleriydi. Ä°kimiz yalnız kalınca kâğıda iyice sarılmış bir ÅŸeyi dizimin üzerine koydu. ‘Çok rica ederim, beni azarlamayın’ dedi. Basiretim tutuldu. Kararsız kaldım. ‘Size takdim ettiÄŸim ÅŸeyin sebebini Yüksel’e izah edeceÄŸim. Siz merak buyurmayın’ dedi. AkÅŸam depoda bana takdim ettiÄŸi kâğıdı açtım. Altın bir kolyeydi.”
* * *
Hatalar, haksızlıklar, yalanlar, yanlışlar, günahlarla yazılmış bir tarihin içinden geliyoruz.
Arada bir arkaya dönüp bakmak, bizi yeni hatalardan, beter günahlardan korur mu acaba?