Åžefika LEYLA

yeni bir kitapla sizlerle beraberiz. Hayırlarda Yarış DerneÄŸi’nin bu ay mütalaasını yaptığı kitap Haziran 2009 da Beyan yayınlarından çıktı. Ä°slami kesimde sürekli tekrarlanan konulardan usananlara, tercümesi bozuk eserlerden sıkılanlara, hele de iyi bir Müslüman tanımak isteyenlere tavsiye edilebilecek bu kitap MengüÅŸoÄŸlu’nun eserlerinin 18.sinin, kardeÅŸ MengüÅŸoÄŸlu’ndan aÄŸabey Çekmegil’e bir vefa belgesi niteliÄŸinde olması ilgiyi artırdı.

Mütalaamız kardeÅŸ yazarın, terzi aÄŸabeyinin, bir ÅŸehri nasıl böyle güçlü silkeleyebildiÄŸi sorusuyla baÅŸladı. Bir yakını terziliÄŸin hasbelkader maiÅŸet temini için yapılmış bir tercih olduÄŸunu söyleyerek onu asıl Abid kiÅŸiliÄŸinin kazandırdığı vasıflarla anmalıyız dedi. Bilge terzi tanımı oldukça orijinal olmasına raÄŸmen yaÅŸasaydı bundan hoÅŸlanır mıydı? Onun aÄŸabeylik, arkadaÅŸlık yanının ağır bastığını, böyle anılmaktan da daha memnun olduÄŸunu bir yakını söyledi. Yazarın, O aynı zamanda bir ÅŸair, bir mütefekkir, hanif bir Müslüman, tanımlamalarına katılarak diyoruz ki üstelik siyasetin, diyalektiÄŸin, kitabını yazmış biri bu kadar da silkelemesin mi memleketi…

Böyle düÅŸünmekle beraber, bu sorunun cevabı için kitap ta geziniyoruz. Åžehrimiz de fikri hareketliliÄŸin temeli Malatya kültür derneÄŸinde atılmış, sonra büyük doÄŸu cemiyeti, sonrasında ise fikir kulübüne dönüÅŸmüÅŸ. Fikir kulübünün resmi iÅŸlevi, kulüp kapandıktan sonrada bazen Çekmegil’in dükkânında, bazen evlerde sürmüÅŸ. Fikir sohbetleri hakkında 30. Sayfada yer verilen bir olay vardır ki acaba bu hal cemaat taassubu gibi bir duruma dönüÅŸümün sinyallerimi diye düÅŸündürmüÅŸ bir okuyucuyu. MengüÅŸoÄŸlu buna ÅŸöyle bir açıklama getirir: “Çekmegil’den öÄŸrendiÄŸimiz yeni yepyeni bir soluklanma imkânı idi. Lakin asla bir ideoloji asabiyesi deÄŸildi. Tam aksine bir tür kendini kullanabilme, daha doÄŸrusu kendini tanıma ameliyesiydi. BaÄŸlanmaların, burkulmaların,  eÄŸilmelerin cüceleÅŸtirdiÄŸi bir haleti ruhiye edinmedik orada biz. Allah’tan baÅŸkası önünde eÄŸilmemeyi, dik durmayı öÄŸrendik.” Katılımcılarda böyle bir oluÅŸuma kapı açan bu faaliyetin sekteye uÄŸraması ihtimaline bile razı gelmiyor gönüllerimiz dedi. Yazarımız fikir sohbeti metodunun fikir babalarının Numan bin Sabit ve benzeri ilim ehli olduÄŸunu söylerse de günümüzdeki ÅŸekliyle uygulanmasının üstat dediÄŸi Çekmegil’e ait olduÄŸunu belirtir. Yeni nesle bıraktığı bu mirastan dolayı rahmet diliyoruz bizde…

Yazarımız, bu uygulamanın müdavimlere seviye ve cesaret verdiÄŸini, çocuk yaÅŸtakilerin, okuryazar olmayan köylü kılıklıların, ÅŸu hadis deÄŸildir, kaynağı ne, hangi ayette vs. sorgulamalar çıkışlar yapabildiklerini söyler. Buna karşı çıkanlara dinin uzmanlık gerektirmediÄŸini, çoban ile entelektüelin aynı sorumluluÄŸu taşıdığını, takvadan baÅŸka kriterin bulunmadığını öÄŸretir. Sözün tamda burasında (MengüÅŸoÄŸlu’nun deyimiyle) guruptakilerden bazılarının köylü kılıklı tanımından rahatsız olduklarını, netsek neyleysek makul gösteremediÄŸimizi ifade edelim.

 Böylece adına Malatya ekolü denen, inandığını söyleyen insana, iman üzerinde düÅŸünüp düÅŸünmediÄŸini kontrol ettiren, diyalektik manevralar yaptıran bir gurup oluÅŸuyordu. Asıl problemin düÅŸüncesizlikte olduÄŸu tespit edilmiÅŸti. Fikir kulübünün tüzüÄŸüne ana hedefimiz doÄŸru düÅŸünmenin metotlarını öÄŸrenmek koydurmuÅŸtu Çekmegil. Temel hassasiyet din ile diyaneti, Ä°slam ile Müslüman’ı, ilahi olanla beÅŸeri olanı birbirine karıştırmamakta toplanmaktadır. Ä°ndilikten ilmiliÄŸe yükselmek de bir baÅŸka hassasiyeti idi.

Türkiye’de Ä°slami anlamda olumlu çehre deÄŸiÅŸikliÄŸinde Malatya’nın bir ekol görevi üstlendiÄŸini, fikir kulübünde yetiÅŸen birçok münevverin oradaki hareketliliÄŸi muhtevayı yeni muhitlere taşıyarak benzer geliÅŸme ve olgunlaÅŸmaya katkıda bulunduklarını söyler. Fikir kulübüne devamda ısrarlı bulunan nicelerinin, memleketin deÄŸme münevverleri ile baÅŸ eden diyalektiklerin sahibi oldukları bu geliÅŸmeyi büyük ölçüde üstada borçlu olduklarının yakın ÅŸahitlerinden biriyim der yazar. Bu sohbetlerin neredeyse sıfırdan yeni bir toplum inÅŸa etme çabası olduÄŸunu söyler. Ä°slam’a duygu boyutundan deÄŸil düÅŸünce ekseninden yaklaÅŸan, tenkidi ibadet bilen, müdavimleri her kesimden ama bir avuç insan… Muhalif deÄŸil muvafık bir duruÅŸun sahibi Çekmegil’e yakındı.

  Sait aÄŸabeyinin iki ana performansından bahseder. KonuÅŸan ve yazan. MüthiÅŸ bir konuÅŸma ve ikna kabiliyeti olduÄŸunu, hayranlık uyandıracak bir diyalektik geliÅŸtirdiÄŸini, mükemmel birde anahtara sahip olduÄŸunu söyler. O anahtar “Bilmiyorum”dur.

KüreselleÅŸme denen menfur oluÅŸumun kirinden üzerinde en ufak bir leke bile yoktur. Sadece ve sadece Müslüman olduÄŸu için, Ä°slamı doÄŸru ve iyi öÄŸrenmek ve yaÅŸamaktı maksadı… EÄŸer onun eserlerini yeni kuÅŸaklara okutmaya devam edersek Sait Çekmegil gibi okul pasıyla kirlenmemiÅŸ nice sanatkâr mütefekkirler inÅŸallah yetiÅŸecektir der…

 Sait aÄŸabeyinin metodunun sert olduÄŸu söylemine karşı bu sertliÄŸe maruz kalanların bunu fazlasıyla hak edenler olduÄŸunu kendi ÅŸahitlikleri için söyler. Gurupta onu ÅŸahsen tanıyan iki kiÅŸi daha aynı konuda ÅŸahadet etti. Hatta fazlaca yumuÅŸak ve ÅŸefkatli olduÄŸunu söylediler.

MengüÅŸoÄŸlu, onunla hiçbir beraberliÄŸinin boÅŸa geçmediÄŸini yazıyor. Buna raÄŸmen özgün fikirleri, yorumları ile bilinen yazarın bu çalışmasında bilineni tekrarladığı, kendisinden Çekmegil hakkında çok ilginç bilgilere ulaşılacağı kanaatinde olanları biraz sukutu hayale uÄŸrattığı gündeme geldi. Mesela Kendi ifadesiyle, ehli beyti ile bütünleÅŸecek kadar Çekmegil’in yakını olan yazarın, ona çalışmalarında zemin hazırlayan fedakâr eÅŸi Ziynet hanımı anmaması bariz bir eksiklikti.

Yazarımızın özgün yakıştırmalarından “mektepli deÄŸil alaylı” ifadesine aramızdaki yakını,  Çekmegil’in itiraz ettiÄŸini, bundan rahatsız olduÄŸunu söyledi. Alaylı diye bir meslekte çıraklıktan, pratikten yetiÅŸen kimseye (diplomasız bir mesleki uzmanlık) dendiÄŸini söyledi. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında Türkiye de vahye müstenit bir din dilinin oluÅŸmasında ve geliÅŸmesinde Sait aÄŸabeyinin sohbetlerinin ve eserlerinin çok ciddi katkıları bulunduÄŸunu söyleyen MengüÅŸoÄŸlu, onun Allah rızası için, cenneti kazanmak için ne fedakârlıklar yaptığına bizzat ÅŸahadet ediyor. Bu halde birkaç yılda elde edilebilecek mesleki bir uzmanlığın kulaÄŸa da hoÅŸ gelmeyen unvanını Çekmegil’in vefakâr, cefakâr ömür hamulesine yakıştırmak uygun olur mu?  

Yazarın kitaba dâhil olmasıyla, kitabı paylaÅŸmasıyla meÅŸruluk kazanan ÅŸahsına yapılan eleÅŸtiriler de vardı. Onun bazen müstehzi, bazen tepeden bakan bir imaj verdiÄŸi söylendi. Bu halinin bir ön yargı oluÅŸturarak okuyucu potansiyelini zedeleyebileceÄŸini düÅŸündürmüÅŸ. Ve ebeveyne muhatap olmada bize çok cazip ve gerekli gelen bir Hz. Ä°brahim üslubu hatırlanıldığında insanı bocalattığı gündeme geldi. Bazı izahı zor yapılabilecek, yanlış görülen davranışların, bir kahraman edasıyla sunulması,  gönüllerde tedirginlik yarattı. Konferans, yazı ve konuÅŸmalarında sıkça dillendirilmese bu konular, nihayetinde bir beÅŸere ait ÅŸahsi gel gitler olarak deÄŸerlendirilebilir. Ola ki bunlar yapılan bazı dayatmalara, cebriliklere karşı ÅŸahsi tavır alışlar, protestolar idi. Böylesine arkasında durulması, gündem olması gerekiyor mu? Yazar “kendimiz gibi bir beÅŸerden model almaksızın, hayat yolumuzu tayin, tespit ve temadide çok kere zorlanıyor ve bocalıyoruz,” diyor. 

Bilge terzi için Metin Önal MengüÅŸoÄŸlu’na teÅŸekkürlerimizi sunuyor, yeni çalışmalarında muvaffakiyetler diliyoruz.