Her varlık kendi özellik ve nitelikleri ile bilindiÄŸi gibi,  Yüce Allah da sıfatları ile bilinmektedir. “De ki, hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu ?”  Ayetiyle bileni, bilmeyenden ayırmıştır.  Bilmeyenin inancı kültüre baÄŸlı olarak  oluÅŸurken, bilen tahkiki imana eriÅŸip, en güçlü iman olan  “yakine” yönel-mektedir! Nebi, Veli ,Sıddık ve Åžahitlerin imanı olan bu iman, depremde yıkılmayan saÄŸlam binalar gibi, her tür sarsıntıda  ayakta kalabilmektedir!...

     
         Allah’ın (C.C.) Zatıyla ilgili Kur’an’da birçok ayet bulunmakta olup,bunlardan bazıları  mealen ÅŸöyledir: “Allah kendisinden baÅŸka Ä°lah olmayandır. En güzel isimler yalnızca O’na mahsustur.”(Tâha 20/8) “Allah göklerin ve yerin nurudur.”(Nur 24/35) “Allah...O’ndan baÅŸka ilah yoktur. O, Hayy ve Kayyumdur.(Al-i Ä°mran 3/2) “Allah, her ÅŸeyin yaratıcısıdır.O her ÅŸeye vekildir.”(Zümer 39/62) “De ki O Allah birdir.Allah Samed’dir. Onun hiçbir ÅŸeye ihtiyacı yoktur;ama her ÅŸey ona muhtaçtır. O, doÄŸurmamış ve doÄŸurulmamıştır. Ve hiçbir ÅŸey O’nun dengi deÄŸildir.”(Ä°hlas 112/1-4), “O, Evvel’dir, Ahir’dir, Zahir’dir,  Batın’dır. O, her ÅŸeyi bilendir.” (Hadid ,57/3) 

        Yukarıda geçen: Nur olduÄŸunu inzal ettiÄŸi, Nur Suresi 35.Ayetiyle, Zatının Nur  ve varlıkların ana kaynağını da Nur  olarak açıklamaktadır. Allah’ın  güzel isimlerinden birisi de “en-Nur” dur.  Al-i Ä°mran Suresi 2. Ayette kendisinden baÅŸka Ä°lah olmadığını, her ÅŸeyin varlığının kendine baÄŸlı olup,Zatının diri (canlı) olduÄŸunu bildirmektedir.  Ä°hlas Suresinde ise: “De ki, Allah birdir.”Ayetiyle, Vahdaniyetini, tekliÄŸini ve eÅŸsiz bir olduÄŸunu vurgulamakta;Samed olarak, hiçbir ÅŸeye ihtiyaç duymadığı gibi hiçbir kimseye muhtaç olmadığını, yarattığı varlıkların tamamının zatına muhtaç olduÄŸunu belirtmektedir. Kendisini -doÄŸurarak veya baÅŸka türlü- hiçbir varlık meydana getirmediÄŸi gibi Zatı Akdesi de varlıkları doÄŸurarak meydana getirmemiÅŸtir. (Bu ayette haÅŸa “ Ä°sa Allah’ın oÄŸludur.” diyen Hıristiyanlara yalanlama bulunmaktadır.) O, yarattıklarının hiçbirine benzememekte; biri, bir kısmı, ya da tamamının kendinin misli ve benzeri olmadığını özellikle betimlemektedir. Yüce Allah’ın böyle bilinip, O’na  bu özellikleri ile inanmak gerektiÄŸinin bilinmesi  için, Peygamber Efendimiz tarafından  bu Ayete Ä°hlas ismi  verilmiÅŸtir. Hadid Suresinin 57.Ayetinde: Evvel olarak bütün varlıkların evveliyatından  çok evvel, yani ezel ezelde  var olduÄŸunu, Ahir olarak, bütün sonlardan daha son, ebeden, ebed yani “sonsuz zamanın, olmayan sonu” olduÄŸunu,  zahirde(dışta), batında(iç alem) -“Emir Aleminde”- ne varsa kendisiyle kayim(bağımlı) olup ve kendine dayandığını vurgulamaktadır. Son ayette ise her ÅŸeyin kendi ilmi ve bilgisi dahilinde olduÄŸunu bildirmektedir. Varlığını zikrettiÄŸi ayetler bunlarla sınırlı deÄŸildir; MürÅŸid-i Azam olan Yüce Kur’an’ın her suresinde, Zatı ve güzel sıfatları anlatılmaktadır.

     Rabb’i tanıyıp, öÄŸrenerek yakınlaÅŸmanın ÅŸartı: Sıfatlarını bilerek ibadet edip, onları tefekkür ederek, Zatını zikredip O’na yakarmaktan geçmektedir. Sıfatlar “O’nun Güzel Ä°simleri” olarak  Kura’an’la inzal olduÄŸu gibi Buhari, Tirmizi ve Ä°bn-i Mace’nin kitaplarına aldıkları  Hadislerde de zikredilmiÅŸtir.  Hadis literatüründe en çok hadis rivayet eden zat olarak bilinen Ebu Hureyre’den nakledilen:  “Allah’ın doksan dokuz  -yüzden bir eksik- adı vardır.Bunları anlayarak, ezberleyip sayan (zikreden) Cennete girer.Allah tektir teki sever.”( Buhari)  Tirmizi’nin ise Ebu Hureyre’den naklettiÄŸi bir rivayette:” Cenab-ı Hakk’ın doksan dokuz ismi vardır, kim onları özümseyerek ezberlerse Cennete girer” ÅŸeklindedir.  

         Hadis ilminin Ä°mamları olarak zikredilen  ve aynı asırda ayrı,ayrı ÅŸehirlerde yaÅŸamış bulunan Tirmizi ve Ä°bni Mace’nin aynı kaynaktan naklettikleri Hadis’in metinlerinin baÅŸlangıç kısmı yaklaşık aynı olmakla beraber,ancak biri birinden deÄŸiÅŸik 25 Esma içermekte, böylece sayının 99’la sınırlı olmadığı  anlaşılmaktadır. Aslında Hadislerin lafzına(sözlerine) baÄŸlanıp kalmak doÄŸru deÄŸildir. Aslolan o cümleden Resulullah Efendimizin ne demek istediÄŸinin anlaşılmasıdır. Unutulmaması gereken, Efendimizin sözlerinin bir bölümünün  muhatabı, yaklaşık Üç-BeÅŸ yüz kelimeyle konuÅŸabilen Bedevilerdi. Hadis uzmanı Prof. Dr. Ä°brahim Canan’ın  bu doÄŸrultudaki düÅŸünceleri konumuza ışık tutmaktadır:  “Hadisleri okurken, metnin lügâti(sözlük) manasına baÄŸlanıp kal-maktan ziyade, Resulullah Efendimizin (S.A.V) asıl kastını tefekkür et-mek, araÅŸtırmak daha uygundur.Ancak bunu yaparken, Bâtınilerin yaptığı gibi iÅŸi ifrata götürüp,Ä°slâm’ın umumi prensiplerine ters düÅŸen tevillere kaçmak da doÄŸru deÄŸildir.Cenab-ı Hakk’ın ihlas ve iyi niyet sahiplerini daima doÄŸruya hidayet edeceÄŸine inanabiliriz.Åžu halde bize düÅŸen aÅŸkla, samimiyetle Resulü Ekrem’i anlamak için adım atmak,gayret göstermektir.Bu bahçeye giren istediÄŸi daldan meyve alamasa da, nasipsiz kalmaz,ulaÅŸacağı dallar bulabilir.Bütün iÅŸ, sepeti doldurmak arzusuyla Sünnet bahçesine girmektir. Rahmet-i Rahman kimseyi boÅŸ çevirmeyecek kadar zengindir, engindir.” (Hadis Usulü Tarihi, AkçaÄŸ Yay.1998/Ank)       

    Altı Hadis Ä°mamından biri olan  Ahmed bin Hanbel’in  aldığı  Hadis-i Åžerifte de, Yüce Allah’ın sıfatlarını Doksan Dokuzla sınırlanamayacağını göster-mektedir.: “ Ya Rabb’i sana, senin isimlerinin hepsiyle niyaz ederim. O isimler ki, sen Zat’ı Bari’ni onların hepsiyle anmışsındır.Kitaplarında inzal buyurmuÅŸ,yahut bir peygamberine öÄŸretmiÅŸ,veya ezeli gayb ilminde kendin için seçmiÅŸsindir.” 

       Tarihi geliÅŸim içerisinde,Esmâ’ül Hüsna konusunda kitap ve ÅŸerh yazan deÄŸerli otoriteler,Ä°bni Mace’nin tespitlerine deÄŸinmiÅŸlerse de, özellikle Tirmizi Hadisi’ni kaynak alarak ÅŸerh etmiÅŸlerdir. Hadislerde zikredilen isimlerin Kur’an’da  çoÄŸu açık geçmekte olup,  zaten sıhhatine bu nedenle hükmedil-miÅŸtir. Halk arasında Esmaü’l Hüsna denildiÄŸinde, bu Hadis anlaşılmakta,o nedenle bazı Müslümanlar, Allah’ın Güzel Ä°simlerinin 99’la sınırlı olduÄŸunu sanmaktadırlar!...
        
      Tirmizi’nin Sünen’ine aldığı isimler: er-Rahman, er-Rahim,el -Melik, el- Kuddüs ,es-Selam, el-Mü’min, el-Müheymin,el-Aziz, el-Cebbar, el-Mütekebbir, el-Halik, el-Bari, el-Musavvir,el- Gaffar, el-Kahhar,el-Vehhab, er-Rezzak,el-Fettah,el-Alim, el- Kâbiz(Kabid), el-Bâsit, el-Hâfid,er-Râfi,el-Muizz,el-Muzill,es-Semi,el-Basir,el-Hakem,el-Adl,el-Latif, el-Habir,el-Halim,el-Azim, el-Gafur, eÅŸ-Åžekur, el-Aliy,el-Kebir,el-Hafiz,el-Mukit, el-Hasip,el-Celil,el- Kerim,er- Rakib,el-Mucib, el-Vâsi, el-Hakim, el-Vedud, el-Mecid,el-Bâis, eÅŸ-Åžehid,el-Hakk, el-Vekil,el-Kaviy, el-Metin,el-Veli,el-Hamid,el-Muhsi,el-Mübdi,el-Muid,el-Muhyi,el-Mümit,el-Hayy,el- Kayyum, el-Vâcid, el-Mâcid, el-Vâhid, el-Ahad,es-Samed, el- Kâdir,el- Muktedir,el-Mukaddim, el-Muahhir, el-Evvel, el-Âhir, ez-Zahir, el-Batın,el-Vali,el-Müteâli, el-Berr, et-Tevvap, el- Müntakim,el- Afüvv, er-Raûf, Malikü’l-Mülk, Zü’l Celali Ve’l Ä°kram, el-Muksit,el-Cami,el-Gani,el-MuÄŸni, el-Mani, ed-Darr, en-Nâfi, en-Nûr, el- Hadi, el-Bedi,el-Baki,el-Varis,er-ReÅŸid, es-Sabur

       Kur’an-ı Kerim’de açık-seçik isim ve sıfat olarak geçen geçen ve birçok araÅŸ-tırmacı ve ilim otoritesinin üzerinde ittifak ettiÄŸi, Allah’u Teâla’nın bilinen  i-simlerinden, bazılarını ÅŸöyle sıralayabiliriz :      

 1-ALLAH. C.C., 2-El-RAHMAN,  3-Er-RAHÄ°M. ,3-Er-RABB, 4-El-MELÄ°K /El-MALÄ°K, 5-El-MUHÄ°T,6-El- KADÄ°R, 7-El-ALÄ°M, 8- El-HAKÄ°M, 9-El ALLAM, 10-Et-TEVVAP, 11-El-BARÄ°, 12-El-GAFUR, 13-El-BASÄ°R /BASAR, 14-El-NÂSÄ°R,  15- El-VASÄ°, 16-El-BEDÄ°,  17-Es-SEMÄ°,18-El-AZÄ°Z,. 19-El-RAUF, 21-El-KARÄ°B, 22-El HABÄ°R, 23-El-HAYY,  24-El-KAYYUM, 25- El-ALÄ° /ALÄ°Y/ ÂLÂ, 26-El-AZÄ°M , 27-El-VELÄ°,  28-El-GANÄ° ,29-El-HALÄ°M, 30-El-HAMÄ°D, 31-El-VEHHAB,. 32-El-CAMÄ°, 33-El-Ä°LAH., 34-El- MALÄ°KÜ’L MÜLK, 35-El-LATÄ°F,. 36-En-NÂSÄ°R, 37-El-VEKÄ°L, 38-Er-RAKÄ°B, 39-El-HASÄ°B,. 40-El-KEBÄ°R/EKBER, 41- El-AFÛV,  42-El-MUKÄ°T , 43-El-VAHÄ°D, 44-Er-REZZÂK, 45-El-FÂTIR, 46- El-KAHÄ°R, 47- El-KÂDÄ°R,. 48-El-HAKK, 49-El-FÂLIK, 50-El-HALÄ°K/HALLAK/HALIK, 51-El-HAKEM, 52-El-MEVLA, 53-EÅŸ-ÅžEHÄ°D/ ÅžAHÄ°D, 54-El-HAFÄ°Z/HAFIZ,. 55-El-MUCÄ°B, 56-El-MECÄ°D /MACÄ°D, 57-El-VEDUD, 58-El-MUSTEÂN, 59- El-GALÄ°P, 60-El- KAHHAR., 61-El-MÜTEALÄ°, 62-El-VALÄ°, 63-El-ÅžEDÄ°D, 64-El-VARÄ°S, 65-El-HALLAK / HALÄ°K, 66-El—BERR,  67-El-MUKTEDÄ°R, 68-El-HAFÄ°, 69-El-HADÄ° ,70- Es-SADIK, 71-El-MÜBÄ°N, 72-En-NUR, 73-El- KERÄ°M/ EKREM, 74-El-MUHYÄ°, 75-El-MÜNTAKÄ°M /MÜNTEKÄ°M, 76-El-FETTAH, 77-EÅŸ-ÅžEKUR/ ÅžAKÄ°R, 78-El-KÂFÄ° ,79-El- REFÄ°, 80-ZU’L ARÅž - REB’ÜL ARÅž, 81-El- KAVÄ°/KAVÄ°YY, 82- El-METÄ°N, 83- ZÜ’L CELALÄ° VE’L  Ä°KRAM, 84-El-EVVEL,85-El-ÂHÄ°R, 86-Ez-ZAHÄ°R, 87-El- BÂTIN, 88- Es- SELAM, 89-El-MÜ’MÄ°N, 90-El-MÜHEYMÄ°N, 91-El-CEBBAR, 92-El-MÜTEKEBBÄ°R, 93- El-MUSAVVÄ°R, 94-El-EKREM, 95-El-AHAD, 96-Es-SAMED, 97-El-BAKÄ°,  98-El-ADÄ°L,99-El-CELÄ°L/CELAL,  100-El-DEYYAN, 101-El-HANNAN, 102-El- KABÄ°Z, 103-El-BASIDU,  104-El-MÜTEKELLÄ°M, 105-El-MANÄ°, 106-El-MENNAN, 107-El-MÜBDÄ°, 108-El-MUÄžNÄ°, 109-El-MUZÄ°LLU, 110-El-MU’Ä°ZZ, 111-En-NAFÄ°, 112-Es-SUBHAN, 113-El- EBED ,114-El-FERD, 115-El-GAYYUR, 116-El-MÜRÄ°D, 117-El-DAÄ°M, 118- EÅŸ-ÅžAFÄ°Y.

     Yapılan araÅŸtırma çerçevesinde  bazı isimlerin, birkaç ve hatta onlarca ayette geçtiÄŸi gibi, Er-Rahim isminin 114 surede  zikredildiÄŸi belirlenmiÅŸtir  . Yukarıda deÄŸindiÄŸimiz gibi, Allah’ın Ä°simleri bu kadarla sınırlı deÄŸildir. Kur’an tefsiri konusunda uzmanlaÅŸmış bazı zatların, 313 isim belirlediklerine dair rivayetler yanında, Allah’u Taala’ya sonsuzluk ifadesi olarak “1001 ismi hürmetine” yakarmak, dua literatürümüze  de girmiÅŸ bulunmaktadır!...
      Kur’an’da, “Ä°simlerin en güzeli Allah’ındır. Öyleyse O’nu bunlarla  zikredin...”* (Araf 7/180)  “De ki, ister Allah diye –zikredin- çağırın, ister Rahman diye çağırın,hangi güzel isimlerle çağırırsanız O’nundur...” (Ä°sra 17/110) Zikirle ilgili , “Ayık olunuz,  kalpler ancak Allah’ın zikri ile itminan bulur. (Rad 13/28)
            Allah’a en güzel yakarış,  O’nun Yüce sıfatları ile yapılanıdır. Rabb’i anmanın en anlamlısı  ise, O’na Kur’an’da  Peygamberlerin  dilinden   zikre-dilen, içerisinde Esmaü’l Hüsna’nın geçtiÄŸi özel dualarla sunulandır.
    Ya Rabbi, bizleri de bütün  güzel sıfatlarını tanıyıp; onlarla   seni tefekkür ve zikrederek , amel  ve ibadetlerinde sana hiçbir ÅŸeyi ortak koÅŸmayan, aşık ve sadıklar zümresine dahil eyle!…

* Sosyo-kültürel konularda birçok araÅŸtırması bulunan Özdüzen’in Kitaplarından AÅŸk Yolcusu/Tarikatlar ve Alevilik, Tasavvuf Yolcusu/Mevlana ve Mevlevilik( Ötüken Yayınları/Ä°st.) ve Esmaü’l Hüsna ( Beyaz Kule Yayınları/Ank.) yayımlanmış olup; çok sayıda ÅŸiir, makale ve denemesi gazete, dergi ve Internet sitelerinde yayımlanmaktadır.  Åžiirlerinden bir bölümü çeÅŸitli formlarda bestelenmiÅŸ olan yazarın diÄŸer araÅŸtırmaları yayıma hazırlanmaktadır.