ABD, yeni bir baÅŸlangıcın umudunu taşıyor. Yeni baÅŸkan, beklentileri yerine getirebilir mi ya da bunu istiyor mu? Dilbilimin dünya çapındaki starı ve Amerika’nın en çetin eleÅŸtirmeni bu konuda kuÅŸku duyuyor.

Reinischer Merkur: Jimmy Carter, George Bush, Bill Clinton, George W. Bush ve Barack Obama’yı birlikte gösteren ÅŸu fotoÄŸrafı biliyorsunuz. Bu, sizin için umut ve deÄŸiÅŸimin kanıtı mıdır?
Noam Chomsky: Hayır, tam tersine. Bu beÅŸ baÅŸkan birbirlerinden çok farklı deÄŸildi. Onlardan biri fotoÄŸrafta biraz kenarda duruyordu: Jimmy Carter. Carter, Demokrat Parti’nin kongresine konuÅŸmacı olarak da davet edilmedi. Bu epeyce hakaretamiz bir durumdur ve aynı zamanda gelecek iktidara iliÅŸkin bize çok ÅŸey söylemektedir.

RM: Bununla ne kastediyorsunuz?
Chomsky: Jimmy Carter, görevden ayrılmasından bu yana insan hakları, özgürlük ve demokrasi için uÄŸraÅŸ vermesiyle tanınıyor. Besbelli ki parti kongresi bunları iÅŸitmek istemedi.

RM: Obama insan haklarına sahip çıkmak istiyor, ama aynı zamanda Irak’taki iÅŸkenceleri destekleyen eski CIA’li John Brennan’ı terör meseleleriyle ilgili baÅŸ danışmanı olarak atadı. Obama, acaba bütün o ÅŸahinlerden sonra beklenen güvercin midir?
Chomsky: Her yeni baÅŸkan, Bush’un çevresinde bulunan ve ABD’nin uluslararası prestijinin bütün zamanların en kötü seviyesine gelmesine neden olan aşırı elementleri muhtemelen temizlerdi. John MCCain bile bunu yapmak istiyordu. Bir politika deÄŸiÅŸimi olacak, ama bu daha ziyade Bill Clinton tarzında merkezi hedef alan demokrat bir siyaset olacak. Obama, Clinton’ın çevresindeki bir çok insanı zaten çevresine topladı. Brennan’den daha önemli olan senatoda Irak savaşının en ateÅŸli savunucularından, Obama’nın yardımcısı Joe Biden’dır. Ya da Temsilciler Meclisi’nde yine Irak savaşını hararetle savunanlardan Rahm Emanuel, Obama tarafından Beyaz Saray’ın personel ÅŸefliÄŸine atandı. Yatırım bankacılığı, finans ve silah endüstrisindeki iÅŸ deneyimleri, onun kimin çıkarlarını temsil ettiÄŸini gösteriyor. Obama, yüksekten uçan bir retorik.

RM: Demokrat Parti’nin liberal özelliklerini yitirmesinden korkuyor musunuz?
Chomsky: “Wall Street Journal”, Rahm Emanuel’e silahlanma harcamalarının düÅŸürülmesi için mücadele eden Demokratik Parti’nin sol kanadının akıbetinin ne olacağını sordu. Emanuel’in cevabı, Obama yönetiminin çıkarcı davranacağı ve bu aşırı kanattan uzak duracağıydı. Obama’nın yaptığı en önemli atamalar, ekonomik krizle iliÅŸkilidir. Åžimdiki krizin mimarları ve krizden istifade eden Clinton’ın müsteÅŸarları Laurence Summers ve Robert Ruben bunlardandır. Obama, uluslararası siyasette etrafına Dennis Ross ve Daniel Kurtzer gibi Ä°srail taraftarı ÅŸahinleri topluyor. Bu ikisi, Obama’nın American Israil Public Affairs Committee (AIPAC) önünde yaptığı konuÅŸmayı hazırlamışlardı.

RM: …Ä°srail ile ABD iliÅŸkilerini etkileyen en önemli lobi.
Chomsky: Obama, bu konuÅŸmasında Kudüs’ün Ä°srail’in sonsuza kadar bölünmeyen baÅŸkenti olarak kalacağını söyledi. Bu ifadesiyle, Bush’un ÅŸimdiye kadar söylediÄŸi her ÅŸeyden daha ileri gitti. Ayrıca bu, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi’nin birçok kararına aykırı düÅŸüyor. Obama’nın adamları daha sonra geri adım atarak, bunun o anlamda söylenmediÄŸini ifade ettiler. Åžayet kiÅŸisel web sitesinde Obama’nın Orta DoÄŸu politikasına iliÅŸkin yazılanlara bakarsanız, her ÅŸeyin açık olduÄŸunu görürsünüz: Filistinliler, hiçbir rol oynamıyor. Her ÅŸey Ä°srail’e verilen kayıtsız ÅŸartsız desteÄŸin etrafında dönmektedir. Güya göreve baÅŸlamadığı için aktüel Gazze saldırısı hakkında da Obama’dan bir ses çıkmadı. Bu, bir skandaldır! Ama Bombay saldırıları hakkında açıklama yapabilmiÅŸti!

RM: Obama’nın baÅŸkanlığı nasıl olacak?
Chomsky: Bush’un ikinci dönemi gibi olacağına iliÅŸkin birçok karine mevcut. Bush’un siyaseti baÅŸlangıçta aşırı kibir, hukuku hiçe sayma ve suç iÅŸleme tarafından belirlenirken, ikinci kez seçildikten sonra ılımlı bir çizgiye geri döndü. Obama’nın ekibi, bir ÅŸey söylememeye özen gösteriyor. Ön planda “umut”, “deÄŸiÅŸim” ve “birlik beraberlik” gibi yüksekten uçan belagat örnekleri durdu. Ä°yi ama bütün bunlar ne anlama geliyor?

RM: Obama, en azından Guantánamo’yu kapatacak.
Chomsky: Obama, bu konuda yavaÅŸ ve dikkatli adım atılacağını daha yeni söyledi. Yani bu iÅŸ o kadar kolay olmayacak. Ama McCain de zaten Guantánamo’yu kapatacaktı. Guantánamo, ülkemiz için son derece utanç verici. Cumhuriyetçi sorumlular, Demokratik Parti yönetiminin de Guantánamo ve diÄŸer cezaevlerinde ne olup bittiÄŸi konusunda bilgilendirildikler ini zaten ima etmiÅŸlerdi. Donald Rumsfeld’i suçlamak kolay, ama o tek başına ve gizlice hareket etmedi. Bu nedenden ötürü, bu suç iÅŸleyenlerin hukuki açıdan ciddi olarak üstüne gidilmeyecek.

RM: Obama’nın yemin törenine yaratılış teorisine inanan ve büyük bir nüfuza sahip olan vaiz Rick Warren da katılacak. Bu, ne anlama geliyor?
Chomsky: Warren, ılımlı Protestan vaizlerden biridir. Zaten her iki Amerikalıdan biri, dünyanın birkaç bin yıl önce yaratıldığına inanır.

RM: Dinin Obama’nın politikası üzerindeki etkisi ne olacak?
Chomsky: BaÅŸlangıcından bugüne dek Amerika tarihinde takdiri ilahi ilkesi geçerlidir. Olan her ÅŸeyde tanrının iradesi söz konusudur ve BirleÅŸik Devletler, yerli halkı yok etmiÅŸ olsa da tanrının iradesinin yönettiÄŸi kutsal ülkedir! Bu bakış açısı geçmiÅŸten bugüne dek uzanır. Her baÅŸkan, takdiri ilahiden ve tanrı tarafından belirlenen misyonundan bahsetmiÅŸtir. Bunun eskiden yani 30 sene öncesine kadar Amerika’nın politikası üzerinde neredeyse hiçbir etkisi yoktu. O zaman parti menajerleri, adaylarını koyu dindar olarak lanse ederlerse ciddi bir seçmen desteÄŸini alacaklarını keÅŸfettiler. BaÅŸkanların çoÄŸu, muhtemelen yaklaşık olarak benim dindar olduÄŸum kadar dindardı, ama dindar olarak takdim edildiler. Amerikan seçimleri, marketing operasyonlarıdır. Reklam endüstrisi, her yıl seçim kampanyaları için bir ödül verir. 2008 yılında bu ödülü, Obama’nın kampanyası aldı. Seçimler, kozmetik satan ÅŸirketler tarafından organize edilir. DiÅŸ macunu ya da baÅŸkan – araçlar benzerdir.

RM: Yeni baÅŸkan, bir toplumsal hareketten gelmiyor. Seçimi profesyonel bir kampanyanın sonucudur. Barack Obama kimdir?
Chomsky: Obama, her zaman belirsizlikle maluldür. BaÅŸta kendini temiz beyaz bir kağıt gibi sundu. Bir seçim kampanyası, günbegün seçmene duyurulanla beslenir. Ama Obama’nın seçim kampanyasında söylenenler bir ÅŸey ifade etmiyordu. “Umut” ve “deÄŸiÅŸim”. Obama’nın söylediklerinden, onun kim olduÄŸunu çıkaramazsınız. Sol bile Obama’nın Irak savaşına ilkesel olarak karşı olduÄŸunu sanıyor. Peki öyle mi? Obama için Irak savaşı stratejik bir hataydı. Irak savaşını ilkesel olarak reddetmek demek, bu savaşın yanlış olduÄŸunu söylemeyi gerektirir, böyle olmayacağını söylemeyi deÄŸil. Nazi generalleri de Stalingrad’dan sonra bu kadar ileri gitmenin bir hata olduÄŸunu söylemiÅŸlerdi.

RM: Obama, bir Nazi generalini mi andırıyor?
Chomsky: Hayır, ama savaşı eleÅŸtirme biçimi ilkesel olmaktan baÅŸka her ÅŸeye benziyor. Onun için önemli olan tek ÅŸey bizim için iyi olandır, bunun için yüz binlerce insanı öldürüp öldürmediÄŸimiz deÄŸil.  Barış gücü Ä°srail’e gönderilmeli

RM: Obama, dış politikada önce Ä°srail-Filistin çatışması ile yüz yüze gelecek. Nasıl hareket etmeli?
Chomsky: ABD, bizi dünyada izole eden ret tutumundan vazgeçmelidir. Ä°srail’in devam eden saldırıları – sadece Gazze'de deÄŸil, Batı Åžeria’da da – siyasi bir çözümün olanaklarını dinamitlemektedir.

RM: Ama Hamas roketleri de kriminal!
Chomsky: Bu doÄŸru, kriminal ve siyaseten aptalca. Ama bu, Ä°srail’in buna karşı kendini savunma hakkının olduÄŸu anlamına gelmez. Bununla birlikte Ä°srail’in elinde kendini savunmak için mükemmel bir araç olabilirdi: Uluslararası uzlaÅŸmayı kabul etmek ve Filistinlilere kendi devletlerini kurma hakkını teslim etmek.

RM: Bu konuda emin misiniz?
Chomsky: Hamas’ın saldırıları, Ä°srail’in iÅŸlediÄŸi suçlara karşı misilleme darbeleridir. Ä°srail, 2000 yılında Lübnan’dan çekildiÄŸi zaman Hizbullah’ın Ä°srail’e karşı düzenlediÄŸi saldırılar sona erdi. 2006 yılına kadar bir tane bile roket atılmadı!

RM: Hamas lideri Halid MeÅŸal, Ä°sraillilerin Filistinlilere karşı uyguladığı bir Holokost’tan söz etti. Bu benzetmeyi nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?
Chomsky: Tabii ki saçma bir benzetme. Srebrenica jenosit olarak adlandırıldı; bu, uygun bir benzetme miydi? Durumu, belki de VarÅŸova gettosu ile karşılaÅŸtırabiliriz.

RM: GençliÄŸinizde Siyonist idiniz ve ortak bir Yahudi-Arap federasyonu fikrini destekliyordunuz.
Chomsky: Bu, o zamanlar yani 1940’larda ve 1967’den sonra kesinlikle gerçekçi bir vizyondu. Ä°srail’in bölgede sözü geçiyordu ve federal bir model istikametine doÄŸru yönelebilirdi. Ä°srailli üst düzey gizli servis elemanlarının bunu önerdiÄŸini bugün biliyoruz. Ama Ä°srail hükümeti bunu istemiyordu.

RM: Gazze’ye uluslararası barış gücü yerleÅŸtirilmeli mi?
Chomsky: Barış gücü Ä°srail’e gönderilmeli, çünkü saldırgan olan ve Gazze Åžeridi’ni abluka altına alan Ä°srail’dir

RM: Genç iken Ä°srail’de yaÅŸadınız.
Chomsky: Hatta eÅŸim ve ben orada kalmayı da düÅŸündük, ama sonra durum farklı geliÅŸti. Bugün Amerikalı genç Yahudiler, Ä°srail’e sırtını dönüyor. Politikamız vatandaÅŸlarımızın isteklerine göre belirlense, bu deÄŸiÅŸebilir.

RM: Yazılarınızda “entelektüel öz savunmayı” öneriyorsunuz. Bu nasıl olacak? Bunun için hepimiz Marks mı okumalıyız?
Chomsky: ÖrmeÄŸin Ä°srail’in saldırıları hakkında bilmemiz gerekenlerin çoÄŸu medyada var. Sadece dikkatle bakmamız gerekiyor. Ve bazı ÅŸeyleri de her yanıyla düÅŸünmeliyiz, mesela ÅŸu sonu gelmeyen ‘Bir devlet, saldırıya uÄŸrarsa kendini savunma hakkı vardır’ mantrasını Nazi Almanyasının partizan terörüne karşı kendini savunma hakkı var mıydı?

RM: Ama İsrail, Nazi Almanyası değil ki!
Chomsky: Tabii ki deÄŸil. Ama burada söz konusu olan ilkedir: Saldırgan olan Ä°srail’dir.

RM: Siz, medya çağının moralistisiniz: Entelektüellerin bugünkü görevi nedir?
Chomsky: Entelektüeller konformist olma ve iktidarı destekleme eÄŸilimindeler. Tarihi yazan kendileri olduÄŸu için, bu konuda onlar üzerine genellikle oldukça iyi ÅŸeyler yazılıdır. Oysa belgelere bakıldığında durumun farklı olduÄŸu görülür. Hans Morgenthau, entelektüelleri iktidar sahiplerinin konformist reayası olarak tanımladı. Bunda da haklıydı.

RM: Ama eleÅŸtirel entelektüeller de var. Anna Politkowskaja ve diÄŸer Rus gazetecilerini düÅŸünün!
Chomsky: Evet, Ä°ncil’de bile eleÅŸtirenin hayatının tehlikede olduÄŸu yazılıdır: Peygamberler, kralı ikaz ettiler, karşı çıktılar ve onun vicdanına hitap ettiler. Bugün olsaydı peygamberleri eleÅŸtirel entelektüeller diye adlandırırdık. Onlara iyi davranıldı mı? Ä°lyas, Ä°srail’in düÅŸmanı olarak mahkûm edildi. Peygamberler çöle sürüldü ya da hapse atıldı. Yüzyıllar geçtikten sonra ÅŸereflendirildiler, ama yaÅŸadıkları çaÄŸda deÄŸil. YaÅŸadıkları çaÄŸda o ÅŸerefe sahte peygamberler nail oluyordu. Sovyetler BirliÄŸi’nde, Rusya’da, ama 1989’da ABD tarafından desteklenen ölüm tugaylarınca önde gelen Latin Amerikalı entelektüeller olan altı Cizvit’in katledildiÄŸi El Salvador’da da eleÅŸtirel entelektüellere kötü muamele edilir. Bugün Oscar Romero’dan artık kim bahsediyor ki?

RM: Kendinizi peygamber gibi mi hissediyorsunuz?
Chomsky: Peygamber, bugün eleÅŸtirel entelektüel olarak adlandırdığımızdan baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir.

ÜLKESÄ°NÄ° SEVMEK ÜZERÄ°NE
RM: 70 yıllık politik gözlemden sonra Noam Chomsky’nin Amerikan rüyası bugün nasıl görünüyor?
Chomsky: Ütopyalara ve rüyalara pek inanmam. Ama BirleÅŸik Devletlerin iÅŸleyen bir demokrasi olmasını arzulardım. Amerikan halkının yüzde 95’inin, kamuoyunun ne düÅŸündüÄŸünün hükümetin umurunda olmadığı düÅŸüncesine katılıyorum. Amerika’yı seçimlerin PR endüstrisinin bir pazarlama kampanyası olduÄŸu bir ülke olarak deÄŸil, insanların fikirlerinin siyaseti etkilediÄŸi ve demokratik kontrolün bütün kurumlara kadar uzandığı iÅŸleyen bir demokrasiye sahip bir ülke olarak görmek isterdim. Buna iÅŸçilerin ve kamuoyunun sanayiyi kontrol etmesi de dahildir. Bunlar, çok eski Amerikan idealleridir. Modern Amerika’nın önde gelen sosyal filozofu John Dewey için politika – en azından üretimin, ticaretin, finans sisteminin, medyanın vs. kamuoyunca kontrol edildiÄŸi endüstriyel bir demokrasiye ulaÅŸan dek – ekonominin toplum üzerindeki gölgesidir.

RM: Bu nasıl sağlanabilir?
Chomsky: Amerikan tarihinin önemli ilerlemeleri yukarıdan hediye olarak verilmedi, bilakis aÅŸağıdan doÄŸru verilen sosyal mücadeleler sonucu saÄŸlandı. Bu düÅŸünce özgürlüÄŸü için olduÄŸu kadar sosyal sistemin nüveleri için de geçerlidir. Bu ÅŸeyleri rüya olarak tanımlamak hiç hoÅŸuma gitmiyor, çünkü bunların kesinlikle olanaklı olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Bunlar uzun vadeli hedeflerdir.

RM: Babanız, dünyanın en özgür ve en fundamentalist ülkesi olarak tanımladığınız BirleÅŸik Devletler’e göç etti. Amerika'yı seviyor musunuz? Bir Amerikalı olmaktan gurur duyuyor musunuz?
Chomsky: Sevgi, kiÅŸiler arasındaki bir iliÅŸkidir, kiÅŸi ve soyut kurumlar arasında deÄŸil. BaÅŸarılarınızla ya da çocuklarınızla gurur duyabilirsiniz. Ülkenizin savunduÄŸu ÅŸeyler, mesela düÅŸünce özgürlüÄŸü için sevinebilirsiniz. DüÅŸünce özgürlüÄŸü herhalde bütün özgürlüklerin içinde en temel olanıdır ve BirleÅŸik Devletler ifade özgürlüÄŸünü korumakta dünya çapında en önde gelir. Bundan gurur duyuyor muyum? Bunu ben gerçekleÅŸtirmedim ki gurur duyayım. Ama bundan memnunum ve bunun nasıl (yurttaÅŸlık hakları hareketinin anayasa mahkemesinde düÅŸünce özgürlüÄŸü için en üst standartları kabul ettirme mücadelesiyle) elde edildiÄŸini biliyorum. Ama gurur, bunun için uygun kelime deÄŸil.

RM: Amerikalı olmaktan memnun musunuz?
Chomsky: Evet. Yoksa burada kalmazdım.

RM: Dilbilimde devrim yarattınız, Amerikan sisteminin önde gelen eleÅŸtirmenisiniz, düzinelerce kitap yazdınız, yüzlerce deneme, konuÅŸma ve konferans. 100 yaşınıza geldiÄŸinizde sizden nasıl söz etmeli?
Chomsky: KulaÄŸa sahte tevazu gibi gelse de, aslında hiç umurumda deÄŸil.

Kaynak: Rheinischer Merkur Nr. 3, 15 Ocak 2009 (Almanya’da yayınlanan haftalık siyasi bir dergi)
http://www.rheinisc her-merkur. de/index. php?id=32125