Raci Durcan

     Amerika ve Avrupa’yı sarsan ekonomik kriz dalgası ülkemizi beklenen istikamete sürükleyememiÅŸ olmalı ki; medya kriz çıkması için katkılarını esirgemedi. Buna bazıları bilerek çanak tutarken bilinçsizce alet olanlar yok deÄŸildi. Ekonomi uzmanı titri altında yazılar yazarken kapitalist sistemin iflasını ilan edip, ABD’nin yıkılışı için duaya duranların sayısı az deÄŸildi. Bilmedikleri ya da anlamak istemedikleri ise; mevcut sisteme hayat veren ÅŸeyin krizler olduÄŸuydu. ABD çökerse üretim ve satış esasına dayalı ÅŸimdiki ekonomik

modelin yerine ne geleceÄŸi konusunda en ufak düÅŸünceleri yoktur. Dünya ticaretinin tek başına üçte birini yapan Amerika olmazsa bu ticaret çarkı kiminle dönecektir? Ticaret yapılamayınca yani tüketim olmayınca sanayi üretimine dayalı Dünya ticareti baÅŸka hangi esas üzerine oturacaktır? ABD ekonomisi çöktüÄŸünde ayakta kalabilecek farklı bir model mevcut mudur?

    Ülkemize enflasyonun yüzde yüz civarında seyrettiÄŸi bundan 8–10 yıl önce, tüm vatandaÅŸlar gibi canımı yakan bu illetin nedenleri üzerine düÅŸünüp takip yapmıştım. AraÅŸtırmam; kitaplardan, kürsü sahibi hocalardan makale okumak ÅŸeklinde olmadı. Kendi gözlemlerime dayalı olarak sonuca ulaÅŸmayı denedim. Enflasyonun devlet tarafından yaratıldığını tespit ettiÄŸimde çok ÅŸaşırmıştım. Enflasyona savaÅŸ açtıklarını söyleyerek iktidara gelenler bizatihi enflasyonu kendileri yaratıyorlardı. Ortada geçerli hiçbir neden yokken bazı bahanelerle hükümetler zam zincirini tetikleyecek fiyat açıklamaları yapıyorlardı. Özellikle her yılbaşında ilan ettikleri vergi ve cezalardaki artışla, enflasyon oranının belirlenmesinde etkili oluyorlardı. Hükümet temel gıda maddeleri ve enerji fiyatlarının tek belirleyicisi konumundaydı. Piyasalardaki yükseliÅŸler bahane edilerek özellikle yılbaÅŸlarında vergi ve enerji fiyatları yükseltiliyor, arkasından piyasa olaÄŸan tepkisini vererek kendini yeniden ayarlıyordu. Hükümetler enflasyonu dolaylı vergilendirme aracı haline getirmiÅŸler ve bu adeta devlet politikası haline gelmiÅŸti. Bu durumu tespit ettiÄŸimde içerlemiÅŸ ve enflasyonun çok düÅŸük seyrettiÄŸi ABD vatandaÅŸlarına, böyle bir terörle yüz yüze olmadıklarından gıpta etmiÅŸtim. Ä°ÅŸin içyüzünün farklı olduÄŸunu sonra öÄŸrenecektim.

      Amerika’ya seyahat fırsatım hiç olmadı. Bu ülke ile ilgili bilgi edindiÄŸim bilgiler doÄŸrudan gözleme dayanmıyor. Bu intibalardan birini ÅŸu ÅŸekilde edindim: Orada yaÅŸayan ve çalışan bir arkadaÅŸ beni iÅŸyerinde ziyarete gelmiÅŸti. Havanın erken karadığı ve yaÄŸmurlu bir kış gününde büromda görüÅŸmek üzere randevulaÅŸmıştık. Ortada somut bir fikir yoktu fakat oradan buraya bazı mallar gönderip satmak istediÄŸini anlayabiliyordum. Büroda oturduÄŸu beÅŸ dakika içinde konuyu bile açmadan bir bahaneyle kalktı gitti. Ortam o kadar hareketsiz ve cansızdı ki; ‘burada ne iÅŸ yapılabilir ki’ diye düÅŸünmüÅŸ olmalı. Amerikan halkının neredeyse nefes nefese çalıştığını biliyorsunuzdur. Orada ücretler haftalık bile deÄŸil; saatliktir. Bu; çalışmadığınız, iÅŸinizin olmadığı bir saat için dahi ücretlendirilmeyeceÄŸiniz anlamı taşıyor. Böylesine yoÄŸun ortamda çalışmaya alışmış olanlara, deÄŸil bir saat; gün boyu hiçbir hareket olmayacak izlenimi veren iÅŸyeri ortamı olumsuz duygular uyandırmış olmalı. Amerikan halkından; çalıştıkları bu yoÄŸun tempoyla iÅŸte geçen her saat, belki her dakikanın hakkının talep edildiÄŸini bu vesileyle kavramıştım.

    Bulmacayı tamamlayan diÄŸer noktayı bir TV belgeselinde fark ettim. Ä°smini hatırlamadığım meÅŸhur bir kaçakçının hayatı anlatılıyordu. Sıradan biriyken her nasılsa uyuÅŸturucu iÅŸine girmiÅŸ, tatlı ve kolay paranın peÅŸinde ayrılamamıştı. Adam birkaç sefer polis tarafından yakalanmış fakat her seferinde kefaletle serbest bırakılmıştı. Zamanla iÅŸi o kadar büyüttü ki; artık malları yurt dışından getirmek için kendi uçak filosunu kurmuÅŸ ve özel havaalanından sevkiyat yapıyordu. Tabii bu arada Amerikan gençliÄŸi kendi sayesinde gittikçe daha çok uyuÅŸturucu müptelası oluyordu. Gittikçe artan bir servetin sahibi oldu, parasını daha güvenli olduÄŸunu düÅŸünerek baÅŸka bir ülkenin bankasına yatırdı. Son iÅŸinde yakalanıp içeri atıldı. Bu sefer ne yaptıysa dışarı çıkması mümkün olmadı. Bu sefer FBI yurt dışına kaçırdığı servete de el koymuÅŸtu. BaÅŸta yapılması gereken en sonunda yapılıyordu. Bunun tek anlamı; bir merkezin onu ABD gençliÄŸini uyuÅŸturucuya alıştırması için koruması, yol vermesi olabilirdi. BaÅŸardığında artık kendisine ihtiyaç kalmıyordu. ABD halkının gıpta edilecek konumdan çok uzak olduÄŸunun o zaman farkına vardım. Bırakın gıpta etmeyi, dünyanın en azgın silah tüccarlarının elinde ölesiye çalıştırılan insanlar olarak acınmayı hak ediyorlar.

      ABD’de enflasyon terörü yoktur ama kriz terörü vardır. Krizler aracılığıyla halkın birikimlerinin toplandığı borsa, konut fiyatları ve likit para; deÄŸiÅŸim oranlarıyla oynanarak boÅŸaltılır. Bu hareketlerin piyasanın kendi kuralları içerinde cereyan ettiÄŸini beyan edecek hem yayın kuruluÅŸları hem de etiketli bilim adamları bulmak zor deÄŸildir. DeÄŸersizleÅŸen bir ÅŸeyi herkes elden çıkarmak ister. KıymetleneceÄŸi anlaşılan bir ÅŸeyi de yatırım amacıyla almak istersiniz. Bunlar tabiidir. Tabii olmayan fiyatların bilerek ve istenilerek deÄŸiÅŸtirilmesidir..

     Bizde ÅŸükürler olsun enflasyon terörü bitti. Enflasyonun en azgın olduÄŸu dönem Özal hükümetleri dönemiydi ve borsa yeni kurulmuÅŸtu. Acaba halkın birikimlerinin borsada emilmesi mümkün olmadığından mı enflasyon en önemli ekonomik argüman haline gelmiÅŸti? Åžimdi biz de ABD ve Batı gibi enflasyon oranı düÅŸük bir ülkede yaşıyoruz. Acaba bunu borsamızın iÅŸlevine kifayet ettiÄŸi düÅŸüncesine mi borçluyuz? Halkın birikimlerinin borsaya yönelmesi saÄŸlanıyor, ardından ihtiyacı olanlar bir takım ayarlamalarla bunu kendilerine alıyorlar. Bunu adı ekonomi ve piyasa kuralları oluyor.

      Mevcut sistem devam ettikçe krizler hiç bitmeyecektir. Unutmayınız, günümüzün en zenginleri kazançlarının büyük kısmını üretimden deÄŸil;bu tür para oyunlarıyla elde etmektedirler.