“Seyahatname olarak da adlandırılan gezi yazıları hem dünya edebiyatında hem de Türk edebiyatında önemli bir edebi tür olarak görülür. Bir yazarın gezdiÄŸi, gördüÄŸü yerleri edebi bir üslûpla anlattığı bir yazı türüne gezi yazısı denir. Gezi yazılarından oluÅŸan esere ise “seyahatname” adı verilmektedir.

         

            Türk edebiyatının ilk seyahatname eserleri arasında Farsça yazılan Hoca Gıyaseddin NakkaÅŸ’ın Acâibü’lLetâif adlı eseriyle Ali Ekber Hatâî’nin 1515′te yazdığı Hıtâînâme adlı eseri sayılabilir.

             Seydî Ali Reis (ö.1562) Mir’atü’lMemâlik (1557) adlı seyahatnamesinde Belücistan, Hindistan, Afganistan, Buhara, Maveraünnehir’le ilgili gözlemlerini ve yaÅŸadığı olayları anlatmıştır. III. Sultan Murat (1575-1575) döneminde Tokatlı Ä°brahim oÄŸlu Ahmet, Acâibnamei Hindistan adlı eserinde Kabil, Hindistan, Basra, Yemen, Hicaz izlenimlerini aktarır. Trabzonlu Mehmet Aşık’ın (1555?) Menâzıru’lAvâlim adındaki eseri de gezi edebiyatının önemli eserlerindendir.

            Türk edebiyatının en önemli seyahatname eserlerinden biri Evliya Çelebi’nin (16111682) 10 ciltlik seyahatnamesidir. Evliya Çelebi, 40 yıllık gezilerinden elde ettiÄŸi coÄŸrafî, etnografik, tarihî, kültürel pek çok bilgiyi akıcı ve mübalâÄŸalı bir üslûpla kaleme almıştır. 

           Dünya edebiyatının en önemli seyahatnameleri arasında ise 13. yüzyılda yayımlanmış Marko Polo’nun Uzak DoÄŸu izlenimlerini içeren Seyahatnamesi ve 14. yüzyılda yaÅŸamış Arap gezgin Ä°bni Batuta’nın Ä°slâm dünyası gezilerini konu edinen Seyahatnamesi yer alır. 

           Adıyamanlı hemÅŸehrimiz, muhterem aÄŸabeyim araÅŸtırmacı-yazar Halit Özdüzen de bu türde Hicaz Bölgesine (Mekke-Medine) yaptığı umre gezisini gayet akıcı ve edebi bir dille yazıya dökerek bu türde de gayet güzel bir eser te’lif etmiÅŸtir. Kutsal toprakları gezerken gezdiÄŸi ve gördüÄŸü yerleri en ince detaylarıyla anlatırken o mübarek yerleri adeta bir film ÅŸridi gibi okuyucunun zihninde canlandırmakta ve okuyucuyu heyecanlandırmaktadır.

          Aynı zamanda tasvirleri ve yorumlarıyla eserine bambaÅŸka bir güzellik katarak okuyucuyu sıkmadan ve meraklandırarak anlatımına ayrı bir güzellik katmaktadır. Mesela Medine gezisinde Mescidi Nebevinin avlusunda gece istirahatına çekilen müminlerle ilgili olarak ÅŸu cümlesini bir örnek olması bakımından burada zikretmek mümkündür.   

         “Mescidin dış avlusuna vardığımızda yeÅŸil kubbe bütün ihtiÅŸamıyla karşımızdaydı. Avludaki elektrik ve ÅŸemsiye direkleri altında insanlar kümeler halinde öbek öbek uyumaktaydı. Yanlarından geçerken bir kısmının çocukları ile beraber yatan aileler olduÄŸunu gördüm. Bazılarının üzerinde ince örtüler, bir kısmı da örtüsüz olarak kıyafetiyle uzanmıştı. Anlaşılan her gece aynı manzara yaÅŸanmaktaydı. Fakat biz genellikle sabah ezanı sırasında avluya girdiÄŸimizden, dış avlunun açık hava oteli olarak da iÅŸlev gördüÄŸünden habersizdik Daha sonra aynı manzaraları Mekke’de görecektik. Ülkedeki yedi yıldızlı otellerin yanında, böyle binlerce yıldız altında uyuyanlarda vardı; onlara göre de daha mutlu ve mesut yaÅŸamaktaydılar… “  

   

           Türkiyede ve dünyada her yıl yüzbinlerce mümin hacca veya umreye gitmektedir. Ama çok  az insan gördüÄŸü ve gezdiÄŸi bu mübarek yerleri böyle güzel tasvir ederek en ince ayrıntılarıyla anlatabilmiÅŸtir. 

               

           Halit Özdüzen aÄŸabeyi bu çalışmasından dolayı tebrik eder, umre ibadetinin mebrur olmasını temenni eder e bundan sonraki çalışmalarında da baÅŸarılar dilerim.                                                                                         Ebubekir Aytekin (Edebiyatçı/Yazar)