Tahir ARKIN

iPhone, iPad artık hepimizin cebinde, bürosunda dilinde. Bu harika alete sahip olmak ABD’ye trilyonlar ödüyoruz. Bu olaÄŸanüstü aleti kim icat etti biliyor musunuz? Sizin için önemli ise öÄŸrenin. Steve Jobs diye biri. Bay Jobs üniversiteyi bitirememiÅŸ ama, bugün, Microsoft’un sahibi ve kurucusu Bill Gates gibi, dünyanın sayılı zenginlerinden, Apple’ın kurucusu ve CEO’su.

Jobs’un daha önemli bir yönü varmış meÄŸer. Suudi Arabistan’da yayımlanan Saudi Gazette’ye (18 Ocak 2011 Business Plus) göre Jobs’un bu önemi Arap kanı taşımasından kaynaklanıyor. Jobs’un biyolojik babası Abdul Fattah Jandali, 1931 Suriye doÄŸumlu, Humuslu zengin bir aileden geliyor. Gazeteye göre Batı medyası Jandali’ye hak ettiÄŸi önemi vermemiÅŸ; tanınmış bir siyaset bilim profesörü olduÄŸunu, (Steve Jobs’un annesi olan) kız arkadaşı ile evlendiÄŸini , ondan ayrıca bir kızı olduÄŸunu ve eÅŸinden ayrıldıktan sonra ortadan kaybolduÄŸunu belirtmekle yetinmiÅŸti. Oysa Amerikalı bir tarihçi, kısa bir süre önce, internette yayınlanan ve sonra aniden yayından kaldırılan ve de ses getiren yayını ile Steve Jobs’u örnek vererek genlerin eÄŸitimden önde geldiÄŸi tezini savunmuÅŸtu.

Jobs’un biyolojik babası Jandali bir toprak aÄŸası’nın oÄŸlu. Tahsil görmemiÅŸ ama evlatlarının okumasını istemiÅŸ. Bunun sonucunda Jandali, Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde okutulmuÅŸ. O yıllarda Arap KavmiyetçiliÄŸi yapan Åžam’daki George HabaÅŸ, Constantine Zareeq gibi kavmiyetçilerden etkilenmiÅŸ.. Üniversitede 1918’de kurulmuÅŸ olan Arap birliÄŸi ve bağımsızlık yanlısı “Al-Urwa Al Wuthqa” BirliÄŸi’nin baÅŸkanlığını yapmış. Bu birlik, 1954’de BaÄŸdat Paktı’na karşı ÅŸiddet yanlısı gösteriler sonucu kapatılmış. Birlik’te Arap Kavmiyetçileri ve Komünistler var ama Kavmiyetçiler ağır basıyor. Jandali, Åžam Üniversitesi’nde hukuk okuyup avukat olmak istese de babası karşı geliyor. Bunun üzerine ABD’ye lisansüstü eÄŸitimine gidiyor. Bir yıl Columbia’da okuduktan sonra Wisconsin Üniversitesine geçip kazandığı burslarla master ve doktora yapıyor. Uluslararası hukuk ve ekonomi üzerine yoÄŸunlaşıyor. Bu sırada Joanne Candi Sciebele ile tanışıyor ve (evlilik dışı) bir oÄŸlu oluyor. Ä°ÅŸte Steve Jobs böyle bir Arap baba ve Amerikalı anneden olmadır. Ancak Sciebele’nin babası çok muhafazakârdır ve evlenmelerine izin vermez. Bayan Sicebele, büyüdüÄŸünde ona üniversite eÄŸitimi verecekleri sözünü alarak, oÄŸlunu bir Amerikan ailesine evlatlık olarak verir.

Bir süre sonra Abdul Fattah Jandali, ismine John adını da ekleyerek Sciebele ile evlenir ve bu defa evlilik içi (Mona ismini verdikleri) bir kızları olur. John Abdul Fattah diplomat olmak amacıyla Suriye’ye döner. Bu dönem Suriye-Mısır BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti dönemidir ve Mısırlılar Suriye’ye hâkimdir. Bundan rahatsız olur ve ABD’ye geri döner. Ancak Suriye’ye gittiÄŸinde karısı onu terk etmiÅŸtir. Michigan ve Nevada Üniversitelerinde öÄŸretim görevlisi olarak çalışır. Ücretler yetersiz olduÄŸundan bir lokanta açar ve bir süre sonra da üniversiteden ayrılıp özel sektörde yönetici olarak devam eder. Halen de yaÅŸamını böyle sürdürmektedir.

John Jandali kendisini idealist olarak tanımlıyormuÅŸ! (inanılmaz deÄŸil mi?) Bir iÅŸi ya hakkıyla yaparmış ya da hiç dokunmazmış. Mart 2011’de 80 yaşında imiÅŸ ama 60’ında gibiymiÅŸ, zira kendine iyi bakmış. (Batının en yanlış uygulaması olarak gördüÄŸü) Emeklilik müessesesini benimsememiÅŸ ve çalışmaya devam ediyormuÅŸ. Bazıları gibi emekli olup hayattayken ölü olmak istemezmiÅŸ. Ä°ki yıl kadar sonra “ÅŸimdiki iÅŸinin bitiminde” bir kitap yazacakmış. Ä°nanmayacaksınız ama konusu “Arap Dünyası”nın geçmiÅŸi ve ileriye dönük tahliller” olacakmış, 35 yıldır Suriye’ye gitmemiÅŸ olsa da…“Suriye’deki ailesini, kültürünü ve cemiyetini, akrabalar arasındaki sıkı baÄŸları özlüyormuÅŸ…“ABD’de ise teknolojik ilerlemeler ve sınırsız fırsatlar varmış ama hayatın kendisi bu deÄŸilmiÅŸ… Batı toplumunda insanın kiÅŸisel hürriyetlerini takdir ederken, bir zaman sonra insan kendini yalnız hissediyor ve doÄŸudaki akrabanın moral desteÄŸi olmadığını anlıyormuÅŸ… Sadece ana baba deÄŸil, ait olduÄŸunu hissettiÄŸi daha geniÅŸ aile çevresi, iÅŸte vatanında en çok özlediÄŸi ÅŸeyler… Sosyal hayat ve muhteÅŸem yiyeceklerden ziyade kültürel deÄŸerleri özlüyormuÅŸ… Hayata yeniden baÅŸlasaymış Suriye’den asla ayrılmazmış. “Enerjimi ve yeteneklerimi yanlış yerde ve yanlış cemiyette boÅŸa harcadığını düÅŸünüyorum! Ama keÅŸke denecek bir durum yok; olan oldu.” Peki, ABD’de uzun yıllar yaÅŸadıktan sonra Suriyeli KimliÄŸi ve Arap kültüründen ne kalmıştı.

“Ameli olmayan bir Müslümanım, Hac’ca gitmedim ama doktrin ve kültür olarak Ä°slam’a inanıyorum, aileye inanıyorum. Kavmim veya dinimden ötürü ABD’de hiçbir ayrımcılığı maruz kalmadım, aksanım olmasına raÄŸmen kendimi yabancı hissetmedim. Åžimdi buraya gelen Araplara, burada üniversiteyi bitirdikten sonra ülkelerine geri dönmelerini; zira Arap ülkelerinde, özellikle Körfezde sayısız fırsatlar olduÄŸunu söylüyorum.”

“Mucit Babası” olarak anıldığı hatırlatıldığında, biyolojik oÄŸlu Steve Jobs’un Apple’ın başında olduÄŸunu, ancak biyolojik oÄŸlunun Suriye’de de yaÅŸamış olsa idi baÅŸarılı biri olacağını, zira dahi bir insan olduÄŸunu söyleyerek, dehanın gen kaynaklı olduÄŸunu ima ediyor.

Bu hayat hikayesi neden önemli? Birincisi kavmiyetçilerin ne denli batı hayranı olduklarını göstermesi ve aslında ne kadar büyük çeliÅŸkiler içinde bulunduklarını göstermesi bakımından önemli. Ä°smine John ilave eden Arap Kavmiyetçisinin çocuklarıyla, özellikle bebek iken evlatlık verdiÄŸi biriyle övünmesinin akılsızlığını göstermesi bakımından önemli. Ömrünü ABD’de geçirdikten sonra Arapların geleceklerinde söz sahibi olmaya hakkı olduÄŸunu düÅŸünebildiÄŸini göstermesi nedeniyle önemli. Basit dünya rahatı için çocuÄŸunu evlatlık olarak verilmesine vicdanı elveren birinin, vatanının geleceÄŸini ne denli düÅŸünebileceÄŸini sorgulatması bakımından önemli. Suriye’deki aile baÄŸlarını beÄŸenirken bunu her Cuma hutbesinde ahiret mutluluÄŸu karşılığında akrabalarına iyi davran emrini uygulamanın sonucu olduÄŸunun farkında olamaması nedeniyle önemli.

Bu konunun Suudi Arabistan’da yayınlanan bir gazete tarafından benimsenerek koca bir sayfa ayrılmış olması da ayrıca hayret ve dehÅŸet verici.

Tahir Arkın.

Steve JOBS'un Konuşması:
http://www.youtube.com/watch?v=9Gj-pwYQFKI&feature=youtube_gdata_player&noredirect=1