Bu günlerde M.Said Çekmegil’in okkalı eleÅŸtirilerini de içeren külliyatını yeniden okuyorum. Onun çekmecesinde her defasında önemli tespitlere rastladığımı belirtmeliyim. Yazarların eserlerini döne döne okumanın  benim açımdan en heyecan verici yanlarının başında keÅŸiflere ÅŸans tanıması geliyor: Hiç düÅŸünmediÄŸim, karşılaÅŸ(a)madığım, bazen ıskalamış olmama ÅŸaşırdığım cümleler “sonsuz” bir kaynağın derkenarında yaÅŸadığımı düÅŸündürüyor; öncesinden bildiklerim  ise aynı kaynağın merkezini kaybetmediÄŸim duygusunu uyandırıyor içimde böyle bir alaşım iÅŸte. Bunlardan biri de Müstesna kitabı.

Kitap ÅŸimdiye kadar üç baskı yapmış. Ä°çindeki yazılar çeÅŸitli gazete ve dergilerde yayımlanmış.Ä°lk baskısı 1957 yılında yapılan eserin benim okuduÄŸun nüshası  1976 yılında yapılmış.Yaşıtım olan bir nüsha bu.Çekmegil kitabın  genç duygularla yazılmış olmasından da hareket ederek kitabını müstesna gençlere ithaf etmiÅŸ.Buradaki müstesnanın mahiyeti için Åžuara suresine de baÅŸvurabiliriz.Ä°man eden, salih amellerde bulunan,Allah’ı çokça anan ve zulme uÄŸratıldıktan sonra birbiriyle yardımlaÅŸan gençler de pekala müstesna gençlerdir.Yenildikten sonra öcünü alan ÅŸairler için kullanılan bir nitelemedir bu aynı zamanda. 

Müstesna kitabının ön sözü üzerinde ayrıca durulabilir. Genel olarak kitabın içeriÄŸi ve söylemindeki cesaret ile kavramsal düÅŸünme ve Büyük DoÄŸu  arasında baÄŸlar kurulabilir. Bir kere Çekmegil ile ilgili doÄŸru bir yazı, doÄŸrunun doÄŸrusu bir deÄŸerlendirme yapabilmek için bir takım noktaların farkında olunması gerekiyor.

M.Said Çekmegil, geleneksel kültür birikimini, yanlış alışkanlıkları sorgulamaya ve çalışmalarını kavramsal düzeyde yoÄŸunlaÅŸtırmaya özen gösteren bir düÅŸünür olarak ön plana çıkmıştı.Bu yöneliÅŸinde oldukça  cesaretli olduÄŸu tespitini de yapmak gerekiyor. Onun geleneksel ve köklü bir din eÄŸitimi almamış olması, dolayısıyla kafasının belli kalıplardan nispeten uzak kalmış bulunması ile Büyük DoÄŸu geleneÄŸinden tevarüs ettiÄŸi cedelci bir tartışma yöntemini baÅŸarıyla uygulaması cesaretine etki eden iki temel etken olarak anılabilir.

Ä°ÅŸte bu çerçevede baktığımızda bu kitapta yer alan cesaretin yukarıdaki iki ögeden kaynaklandığını ifade edebiliriz. Kitabın 72.sayfasında yer alan Cetvel baÅŸlıklı yanlış doÄŸru cetveli hep ince bir zekayı hem de eskimez doÄŸruları oldukça özet biçimde ortaya koyuÅŸu bakımından dikkatimi çekti. Cetvel’in beni silkelediÄŸini söylemeliyim. Bir adım ötesi, düÅŸündüklerini olanca açıklığıyla, hiç kıvırtmaksızın dile getirmiÅŸ olmasında, derin bir birikimin iÅŸaretini bulduÄŸumu belirtmeliyim. 

Neler var bu Cetvel’de.Ä°lkin dinin vicdan iÅŸi olduÄŸunu söyleyen modern yanılgıya karşı dinin bir iman iÅŸi olduÄŸu vurgusu var.

Ardından  ilk yanılgının bir basamak yukarısında bulunan “Allah ile kul arasına kimse giremez”i görüyoruz. DoÄŸrusu ise “Allah’la kulun arasında elçilerin tebliÄŸleri eksilmez”

Günümüzde epey yaygın olan herkesin fikrine hürmet etmeli yanılgısı  var.Ne de olsa liberal ikiyüzlülükler  yaygın. Çekmegil ise özgüvenli “Yolunu sapmışlar görülünce ikaz edilmeli” diyor.Emri bil maruf nehyi anil münker anlayışınca…Herkesin kendisinden deÄŸil herkesin topluluÄŸundan da sorumlu olduÄŸunu ifade eden yargıları da buraya eklemeliyiz.

Çekmegil’in kavramsal yetkinliÄŸini ortaya koyan bir ayrıma geliyoruz ÅŸimdi: “Allah insanlara bir çok din göndermiÅŸtir” yanlışını “Allah insanlar için Ä°slam’dan baÅŸka bir dinden razı olmamıştır” doÄŸrusu ile düzeltiyor.Ağız alışkanlığı ile de olsa çokça düÅŸtüÄŸümüz bir yanlış Çekmegil’in düzelttiÄŸi bu yanlış....

Peygamberlerimiz arasında ayrım yapan bir yanlışla da hesaplaşır Çekmegil.. “Hz. Ä°sa Hıristiyanların, Hz. Musa Yahudilerin peygamberidir” eÄŸri yargısını “Bütün Nebiler; Hz.Ä°sa da,Hz. Musa da Ä°slam Peygamberidir” yargısıyla düzeltir.

Çokça kullanılan “Müslüman din adamları” tabirine “Müslümanlar arasında dinsizlik adamı olmaz” diyerek karşı çıkar haklı olarak.Laik deÄŸiliz nihayetinde…

Bundan güzel uyarı olmaz bana kalırsa: Sahici ve içten, ondan da önemlisi, tartımlı biçimde temellendirilmiÅŸ bu Cetvel olsa olsa uyandırır uykuluları, hele ki boÅŸ bulunup bir ara dalıp gitmiÅŸse. 

Son derece saÄŸlam bir örgü, neredeyse geçit vermeyen, deliksiz bir anlatı  çıkıyor karşımıza.

Derdi tasası  kesinlikle kesin doÄŸrulara baÄŸlılık olan birinin kaleminden çıkan bu Cetvel  çoÄŸu olguyu gerçek deÄŸerine oturtuyor. 

Allah'ın rahmeti üzerine olsun.